شناسایی خونریزی رکتال روده + 6 علت مهم آن

خونریزی رکتال روده به نوعی خونریزی از مقعد گفته می شود که میتواند شدید یا خفیف باشد و علل مختلفی هم دارد. هموروئید یا بواسیر یک علت خونریزی رکتال روده است. همچنین بیماری شقاق مقعد هم باعث خونریزی رکتال روده می شود. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره خونریزی رکتال روده اطلاعاتی را گردآوری کرده ایم که تقدیم می کنیم.

خونریزی رکتال روده

خونریزی رکتال روده دلایل زیادی دارد. شدت آن از خونریزی خفیف (رایج) تا خونریزی شدید تهدید کننده حیات (نامتداول) متفاوت باشد. اگر خونریزی شدید باشد یا اگر ملاینا داشته باشید (مدفوع تیره به خاطر خونریزی از معده یا اثنی عشر) در این صورت فورا به پزشک مراجعه کرده یا با اورژانس تماس بگیرید. با این وجود، خونریزی اغلب خفیف است. در چنین شرایطی، قرار ملاقاتی با پزشک خود بگذارید تا علت آن مشخص شود.

خونریزی رکتال روده چیست؟

اصطلاح خونریزی رکتال اغلب توسط پزشکان به معنای هر گونه خونی که زمان رفتن به دستشویی همراه با مدفوع دفع شود استفاده میشود. با این وجود، همه خونی که دفع میشود حقیقتا از رکتال نیست. خونریزی ممکن است از هر جایی در روده (دستگاه گوارش) باشد. اصطلاح درست تر خونریزی از دستگاه گوارش است که گاهی به صورت مخفف خونریزی GI گفته میشود. خونریزی رکتال (خونریزی GI) دلایل زیادی می تواند داشته باشد که در ادامه توضیح داده شده است.

روده چیست؟

روده (دستگاه گوارش) از دهان شروع شده و به مقعد پایان می یابد. وقتی می خوریم یا می نوشیم غذا و مایعات از ازوفاگوس (مری) به معده می رود. معده غذا را به هم زده و سپس آن را به روده کوچک انتقال می دهد.

روده کوچک چند متر طول دارد و در آنجا غذا هضم و جذب میشود. غذای هضم نشده، آب و ضایعات سپس به روده بزرگ (گاهی راست روده نیز نامیده میشود) انتقال داده میشود. مهمترین قسمت روده بزرگ کولون نامیده میشود که 150 ساتی متر طول دارد. کولون به چهار بخش تقسیم میشود: کولون بالا رونده، کولون عرضی، کولون پایین رونده و سیگموئید. قسمتی از آب و نمکها در کولون جذب میشوند. کولون به رکتوم منتهی میشود که حدودا 15 سانتی متر طول دارد. رکتوم مدفوع را قبل از اینکه از مقعد خارج شوند ذخیره می کند.

انواع خونریزی رکتال روده / خونریزی GI

وقتی خونریزی GI دارید، پزشک باید موارد زیر را بررسی کند:

شدت خونریزی رکتال روده

خونریزی ممکن است از چند قطره جزئی تا خونریزی شدید تهدید کننده حیات (هموراژ شدید) متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، خونریزی خفیف و متوسط است. در چنین شرایطی، هر گونه آزمایش مورد نیاز را می توان بدون بستری شدن انجام داد. خونریزی خفیف و متوسط GI خطری فوری ندارد. با این وجود، اگر میزان زیادی خونریزی داشتید حتما با پزشک خود مشورت کنید چون از دست دادن زیاد خون نیاز به درمان فوری دارد.
گاهی خونریزی حاصل از یک مشکل در روده این قدر خفیف است (مثلا چند قطره) که متوجه خونریزی حقیقی نمی شوید و برای تغییر رنگ مدفوع کافی نیست. با این وجود، با آزمایش مدفوع می توان حتی مقدار کم خون را هم شناسایی کرد. این آزمایش را می توان در شرایط مختلفی انجام داد (که در زیر توضیح داده شده است).

مکان خونریزی رکتال روده

خونریزی ممکن است در هر قسمتی از دستگاه گوارش رخ داده باشد. به عنوان یک قانون کلی:

• خونریزی از مقعد یا انتهای رکتوم- در این صورت خون روشن و تازه است. ممکن است با مدفوع ترکیب شده باشد اما شاید هم بعد از دفع مدفوع متوجه آن شوید یا رگه هایی از خون مدفوع را پوشانده باشند. برای مثال، خونریزی از شقاق مقعد یا از بواسیر (در زیر توضیح داده شده است).

• خونریزی از کولون- در این صورت خون اغلب با مدفوع ترکیب شده است. خون احتمالا قرمز تیره است. برای مثال، خونریزی از کولیت، بیماری دیورتیکول یا یک تومور روده. با این وجود، گاهی اگر خون ریزی شدید باشد ممکن است باز هم خون قرمز روشن بوده و خیلی با مدفوع ترکیب نشده باشد. مثلا اگر خونریزی ناگهانی از دیورتیکول داشته باشید (در ادامه توضیح داده شده است).

• خونریزی از معده یا روده کوچک- خون مسافت زیادی را در روده قبل از دفع طی می کند. در طول این زمان این خون تغییر کرده و با مدفوع ترکیب میشود. برای همین مدفوع سیاه یا قیرگونه میشود که ملاینا (melaena) نامیده میشود. برای مثال، ممکن است به خاطر خونریزی معده یا زخم دوازدهه اتفاق بیفتد. توجه: اگر ملاینا دارید یک فوریت پزشکی تلقی میشود چون نشان دهنده خونریزی بسیار است که از معده و دوازدهه می آید. اگر به ملاینا مشکوک بودید باید سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.

6 علت خونریزی رکتال روده

ممکن است پزشک سوالات زیادی بپرسد تا به ایده ای برای علت احتمالی خونریزی برسد. بنابراین، برای مثال، ممکن است از شما در مورد علائم احتمالی مثل درد و اینکه آیا درد دارید یا نه، مکان و ماهیت این درد، اینکه اسهال هستید، کاهش وزن داشته اید یا علائم مرتبط دیگر سوالاتی شود. سپس پزشک احتمالا آزمایشاتی بر روی شما خواهد کرد که می تواند شامل بررسی پشت شما (مقعد و رکتال) با وارد کردن یک انگشت با دستکش به داخل مقعد باشد. گاهی، می توان بعد از این عمل تشخصی قطعی داد. برای مثال، در زمان شقاق مقعد یا بواسیر. با این وجود، معمولا برای مشخص کردن دلیل به آزمایشاتی نیاز است.

دلایل بسیاری می تواند داشته باشد. در زیر به طور خلاصه رایج ترین علائم آورده شده است:

1. هموروئید (بواسیر)

بواسیر برجستگی هایی هستند که در مقعد و انتهای رکتوم به وجود می آیند. در لایه داخلی مقعد و انتهای رکتوم شبکهای از وریدهای کوچک (رگهای خونی) وجود دارند. گاهی این وریدها عریض تر شده و خون بیشتری از حالت معمول به داخل انها می آید. رگهای پرخون و بافتها اطراف یک یا چند برجستگی شکل می دهند که هموروئید نامیده میشود. حدود نیمی از مردم انگلستان در مرحله ای از زندگی خود به هموروئید مبتلا میشوند. هموروئیدهای کوچکتر معمولا بی درد هستند. رایج ترین علامت خونریزی بعد از رفتن به دستشویی است. هموروئیدهای بزرگتر ممکن است سبب تخلیه مخاط، کمی درد، تحریک پذیری و خارش شوند. برای جزئیات به مقاله ای مجزا با عنوان “هموروئید (بواسیر) مراجعه نمائید.

بیشتر بخوانید:

درمان بواسیر با پماد ام جی + فیلم نحوه استفاده از این نوع پماد

2. شقاق مقعد

شقاق مقعد پارگی کوچکی در پوست مقعد است. اگرچه پارگی شقاق مقعد معمولا کوچک است (معمولا کمتر از یک سانتی متر)، اما خیلی دردناک است چون مقعد بسیار حساس است. اغلب یک شقاق مقعد خونریزی کمی دارد. بعد از دفع مدفوع ممکن است متوجه خون شوید. خون معمولا قرمز روشن بوده و بر روی دستمال توالت لکه هایی ایجاد می کند اما زود متوقف میشود. برای جزئیات بیشتر به مقاله ای با عنوان “شقاق مقعد” مراجعه کنید.

3. دیورتیکول ها

دیورتیکول کیسه کوچکی با گردن باریک است که از دیواره روده بیرون می زند. آنها ممکن است در هر قسمتی از روده به وجود آیند اما معمولا در کولون اتفاق می افتند. در طول زمان ممکن است چندین دیورتیکول به وجود آیند. ممکن است گاهی یک دیورتیکول خونریزی کند و کمی خون از مقعد دفع شود. خونریزی معمولا ناگهانی و بی درد است. خونریزی به خاطر ترکیدن رگ خونی است که گاهی در دیواره یک دیورتیکول اتفاق می افتد و میزان خون از دست رفته می تواند زیاد باشد. برای جزئیاات به مقاله دیگری با عنوان”دیورتیکول ها” مراجعه نمائید.

4. بیماری کرون

بیماری کرون شرایطی است که سبب التهاب در روده میشود. بیماری در طول زمان بدتر و بدتر میشود. علائم بسته به قسمتی از روده که دچار مشکل شده و حساسیت شرایط فرق می کند.علائم رایج عبارتند از اسهال خونی، درد شکم و احساس ناخوشی. برای جزئیات به مقاله ای با عنوان “بیماری کرون” مراجعه نمائید.

بیشتر بخوانید:

درمان بیماری کرون و نحوه پیشگیری از آن

5. کولیت زخمی و دیگر اقسام کولیت

کولیت زخمی (UC) بیماری است که در آن رکتوم و کولون ملتهب میشوند. یک علامت رایج در زمان اوج گرفتن بیماری اسهال ترکیب شده با خون است. از زخمهایی که در جداره داخلی روده متورم ایجاد شده ا ند خون می آید. کولیت (التهاب کولون) یا پروکتیت (التهاب رکتوم) ممکن است دلایل دیگری د

آنژیودیسپلازی گشاد شدگی تعدادی از عروق خونی در لایه داخلی کولون است

6. ناهنجاری های روده

ناهنجاری های مختلف روده و جداره روده ممکن است سبب خونریزی رکتال در کودکان شود. مثل چرخش روده، در هم روی روده، دیورتیکول مکل (Meckel) و رشد ناهنجار عروق خونی.

* زخم معده و دوازدهه

زخم ایجاد شده در معده یا دوازدهه ممکن است خونریزی کند که می تواند منجر به ملاینا شود که همان طور که قبلا توضیح داده شد در این صورت مدفوع تیره میشود.

* برخی از عفونتهای روده

التهاب روده حاصل از برخی از عفونتها ممکن است سبب اسهال خونی شود. عوامل نادر دیگری نیز وجود دارند.

در صورت خونریزی خونریزی رکتال روده چه کاری باید انجام داد؟

به یک پزشک مراجعه کنید. اگر خونریزی شدید است یا اگر ملاینا دارید (در بالا توضیح داده شد)، فورا به یک پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید. اگر احساس سرگیجه، غش و در کل ناخوشی می کنید سریعا با آمبولانس تماس بگیرید چون می تواند نشان دهنده خونریزی شدید باشد.

با این وجود، اغلب خونریزی خفیف است. در چنین شرایطی، هر چه زودتر از پزشک خود وقت بگیرید. برخی تصور می کنند که خونریزی رکتال آنها به خاطر هموروئید (بواسیر) است و آن را کنترل نمی کنند. شاید هموروئیدها متداولترین عامل خونریزی رکتال باشند ولی نباید تصور کنید که خونریزی از هموروئید است مگر اینکه توسط یک پزشک بررسی شده باشید.

خونریزی از روده بزرگ هنگام دفع که به طور معمول از سوی بسیاری به علل مختلفی جدی گرفته نشده یا روی آن سرپوش گذاشته می شود علل مختلفی دارد که در صورت مشاهده، نباید بی تفاوت از آن گذشت و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. رنگ خون خارج شده از روده ممکن است تیره یا روشن باشد که خون سیاه و تیره نشان دهنده خونریزی در قسمت فوقانی روده مانند معده است و خون روشن خونریزی از پایین روده را نشان می دهد و عللی مانند هموروئید دارد. برای تشخیص علت اصلی خونریزی و در برخی موارد درمان آن، کولونوسکوپی (پس روده بینی یا کولون بینی) انجام می شود. کولونوسکوپ یک وسیله تشخیصی لوله ای شکل است که از رکتوم وارد بدن می شود و با دوربینی که سر آن قرار دارد، مخاط روده را بررسی می کند.

متاسفانه بیشتر افراد از انجام این روش می ترسند و تصور می کنند با درد زیادی همراه است و می تواند ناقل بیماری باشد، به همین علت مراجعه به پزشک را به تاخیر می اندازند؛ در صورتی که این روش تشخیص، بسیار با اهمیت است و با تشخیص بیماری در مراحل اولیه، به درمان زودهنگام و بهبود کامل کمک می کند.