اطلاعات دارویی از داروهای خون ساز

داروهای خون ساز به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. این داروها شامل نوع تزریقی، قرص، شربت و … هستند و دوز های آنها هم متفاوت است. به عنوان مثال در مواقع کم خونی شدید و سطح فیلیروبین پایین سرم های گرانی تزریق می گردد. یکی از داروهای خون ساز ژکتوفر است که فرم دیگر املاح تزریقی آهن بوده و مجموعه ای از کمپلکس آهن، سوربیتول واسیدسیتریک می باشد. 

داروهای خون ساز

در این بخش از مجله پزشکی آسان طب شما را با برخی از داروهای خون ساز اشنا می کنیم :

ترکیبات آهن از داروهای خون ساز

این عوامل مجموعه ای از کمپلکس آهن و ماده دیگری بوده و معمولا از طریق خوراکی مصرف می شود و خون ساز است . میزان جذب شده از دستگاه گوارش بستگی به دوز تجویز شده دارد . بنابراین تلاش میگردد تا حداکثر دوز قابل تحمل به بیمار داده شود . تحت شرایط بخصوص ترکیبات آهن را می توان از طریق تزریقی تجویز کرد . به خصوص در مواقعی که بیمار قادر به تحمل آهن خوراکی نبوده و یا اختلالی در جذب این ماده از روده وجود دارد . کم خون بودن یک مشکل اساسی است و آسیب های زیادی برای انسان دارد .

ترکیبات آهن تنها در درمان کم خونی های ناشی از کمبود آهن موثر می باشند . از دست دادن خون تقریبا همیشه تنها علت کاهش ذخیره آهن در بالغین مذکر و زنان یائسه است . نیاز روزانه بدن به آهن در دوران رشد و بارداری افزایش می یابد و لذا در نوزادان واطفال کوچک کمبود آهن شایعتر است . زنان باردار و زنانی که خونریزی قاعدگی شدید دارند نیز ممکن است دچار کمبود آهن شوند .

آهن به دو شکل املاح دو ظرفیتی (فرو) و سه ظرفیتی (فریک) در دسترس می باشد که خون ساز می باشد . ترکیبات دو ظرفیتی بیشتر به کار می رود . زیرا جذب بهتر داشته و اثر تحریکی کمتری دارند .

ترکیبات آهن بخصوص برای درمان کم خون بودن در نوزادان ، اطفال و در زمان بارداری وبیمارانی که به طور تدریجی خون از دست داده اند مناسب می باشد . حداکثر پاسخ درمانی معمولا در 2 تا 4 هفته از آغاز درمان مشاهده خواهد شد .

مواردی که نباید مصرف گردد :

بیماران مبتلا به هموسیدروز ، هماکروماتوز، زخم معده ، آنتریت رژیونال و کولیت اولسرو .

عوارض : عوارض گوارشی – یبوست ، تحریک معدی ، تهوع خفیف ، دردهای شکمی . این نشانه ها ممکن است با مصرف قرصهای روپوش دار کاهش یابد . ترکیبات آهن که به صورت سوسپانسیون می باشند می توانند موجب رنگ گرفتن دندان ها شوند .

اسهال و سبوست ممکن است پس از مصرف خوراکی این ترکیبات مشاهده گردد . داروهای خون ساز

راکسیونهای توکسیک بیشتر پس از تجویز آهن از راه تزریقی پدید می ایند و شامل تهوع و استفراغ ، تب ، کلا پس از عروق محیطی و راکسیونهای آنافیلاکتیک می باشند . این نشانه ها ممکن است در مدت 60 ثانیه پس از یک دوز دارو ظاهر شوند و در مدت 6 تا 24 ساعت بعد ناپدید شده و مجددا بازگشت نمایند . در عوض خون ساز است .

تداخل ترکیبات آهن با دیگر داروها داروهای خون ساز

آلوپورینول داروهای خون ساز : ممکن است موجب افزایش سطح آهن در کبد شود .

داروهای آنتی اسید خوراکی : موجب کاهش اثر ترکیبات آهن به دلیل کاهش جذب آنها از دستگاه گوارش می گردد .

کلرامفنیکل : کلرامفنیکل موجب کاهش پاسخ به مسمومیت با آهن می شود .

تتراسیکلین ها : املاح آهن به علت کاهش جذب تتراسیکلین از روده موجب کاهش تاثیر آن می گردند .

ویتامین e: موجب کاهش پاسخ به درمان با آهن می شود . داروهای خون ساز

کلستتیرامین : موجب اختلال در جذب املاح آهن می گردد . داروهای خون ساز

عصاره پانکراس : سبب کاهش جذب املاح آهن از دستگاه گوارش می گردد .

ترکیبات تزریقی آهن خون ساز

یک شکل تزریقی آهن است که خون ساز است  و برای درمان کم خون شدن به کار می رود . املاح تزریقی آهن زمانی توصیه می گردند که بیمار قادر به تحمل دارو از راه دهان نبوده و یا به شکل بسیار شدید کم خونی (هموگلوبین کمتر از هفت و نیم گرم در صد میلی لیتر) دچار باشد . دکستران آهن از محل تزریق به آهستگی جذب می شود . بقایای دارو حداکثر تا 6 ماه جذب می گردد .

دکستران آهن که درمان گر کم خون شدن و خون ساز است ، معمولا از طریق تزریق عضلانی تجویز می گردد، اما می توان آن را از طریق وریدی نیز به کار برد . (اگر چه این راه توصیه نمی شود .)

تزریق این دارو می تواند موجب بروز راکسیونهای آنافیلا کتوئید کشنده گردد . لذا قبل از مصرف توصیه می گردد تا با مقادیر کم دارو بیمار تست شود . دکستران آهن را نبایستی به طور همزمان با آهن خوراکی تجویز نمود و در صورتی که سطح هموگلوبین در طی 3 هفته حداقل به میزان 2 گرم درصد میلی لیتر افزایش نیافته باشد باید تزریقات قطع گردد .

مواردی که نباید مصرف گردد :

آنمی مگالوبلاستیک ، لوسمی حاد (در صورتی که کم خونی فقر آهن به علت خونریزی وجود نداشته باشد ) کم خونی همراه با لوسمی مزمن یا دپرسیون مغز استخوان ، کم خونی های دیگر که ناشی از فقر آهن نباشد . حساسیت شدید به دارو ، هموسیدروز ، همو کروماتوز و نارسائی شدید کبدی و کلیوی .

عوارض جانبی :

سر درد ، تب ، ضعف ، تهوع و استفراغ ، درد در اندام تحتانی ، درد مفاصل ، از دست دادن حس چشائی به طور موقت ، لنفادنوپاتی ، درد موضعی ، رنگ گرفتن پوست در محل تزریق ، کهیر ، راکسیونهای آنافیلاکتیک شدید ، لکوسیتوز گذرا .

عوارضی که ناشی از تزریق وریدی است : داروهای خون ساز

فلبیت موضعی ، شوک ، سیانوز ، کهیر ، ادم صورت ، فتوفوبی ، درد مفاصل ، ترومبوز عروق وریدی دور از محل تزریق دارو .

مراقبت های پرستاری داروهای خون ساز

1- قبل از شروع درمان بیمار را با مقادیر کم دارو تست کنید .

2- پس از کشیدن دارو به داخل سرنگ ، سوزن را قبل از تزریق تعویض کنید تا از سیاه شدن پوست در محل تزریق جلوگیری شود .

3- تزریق بایستی کاملا عمقی (حداکثر 5 سانتی متر) و به وسیله یک سوزن نمره 19 یا 20 در قسمت فوقانی خارجی عضله سرینی انجام شود .

4- قبل از تزریق دارو مطمئن باشید که سوزن در داخل عروق خونی نباشد .

5- محل تزریقات روزانه را تعویض کنید .

6- در هنگام تزریق از بیمار خواسته شود تا به یک پهلو دراز کشد و چنانچه شخص در وضعیت ایستاده قرار دارد وزن بدن خود را بر روی پای سمت مقابل تزریق تحمیل نماید .

7- چنانچه پس از 3 هفته از آغاز درمان سطح هموگلوبین حداقل 2 گرم درصد میلی لیتر افزایش نیابد (با تزریق 500 میلی گرم آهن) بایستی تزریقات دارو قطع و مجددا بیمار مورد بررسی قرار گیرد.

ژکتوفر درمان کم خونی فقر آهن از داروهای خون ساز

ژکتوفر فرم دیگر املاح تزریقی آهن است و مجموعه ای از کمپلکس آهن، سوربیتول واسیدسیتریک می باشد. جذب دارو از محل تزریقی 50-70% در طی 3 ساعت و 85% تا 59% در طی 24 ساعت صورت می گیرد . دارو به صورت آمپول های صد میلی گرمی وجود دارد که خون ساز است و جهت تزریق عضلانی است . مصرف دارو باید محدود به کسانی باشد که آهن خوراکی را تحمل نمی کنند و نبایستی به طور همزمان با آهن خوراکی را تحمل نمی کنند و نبایستی به طور همزمان با آهن خوراکی تجویز شود . زیرا امکان بروز راکسیونهای شدید افزایش می یابد . ژکتوفر درمان کم خونی فقر آهن است و خون ساز است . داروهای خون ساز

مواردی که نباید مصرف گردد : داروهای خون ساز

کلیه کم خونی هایی که ناشی از فقر آهن نباشد (کم خونی همولیتیک ، کم خونی مگالوبلاستیک ، لوسمی حاد) . همچنین در هپاتیت حاد ، ضایعات پیشرفت کبد ، نارسائی حاد کلیوی ، فقر اسید فولیک ، همو کروماتوز ، عفونت فعال مجاری ادراری (یا سابقه آن) نبایستی مصرف گردد . داروهای خون ساز

این دارو برای مصرف در نوزادان و اطفال توصیه نمی شود . در مبتلایان به سیروز کبدی باید با احتیاط کامل مصرف شود .

عوارض جانبی داروهای خون ساز

تهوع و استفراغ ، سردرد ، سرخی صورت ، اسهال و اختلال گذرا در احساس چشائی ، درد در محل تزریق ورنگی شدن آن از جمله این عوارض می باشند . داروهای خون ساز

نشانه های گذرای زیر ممکن است نیم تا 2 ساعت پس از تجویز دارو (200 میلی گرم یا بیشتر) در بیماران حاصل شود . ضعف ، کرامپ عضلانی ، افزایش حرارت ، عرق ، طپش قلب ، درد جلوی قلبی و سقوط فشار خون .به گزارش آسان طب ممکن است پس از خاتمه درمان در بیمار هموسیدروز ایجاد شود (افزایش آهن در خون).

مراقبت های پرستاری

1- تحت هیچ شرایطی نباید دارو داخل ورید تزریق گردد .

2- فشار خون را هر نیم ساعت (تا 2 ساعت) پس از تزریق اندازه گیری کنید و بیمار بهتر است در این مدت استراحت کند .

3- به بیمار توضیح دهید که ادرار ممکن است پس از ماندن در ظرف سیاه رنگ به نظر برسد .

4- به بیمار تذکر دهید که احساس طعم فلزی در دهان پس از تزریق در عرض 10 تا 12 ساعت از بین خواهد رفت .

5- بیماران را از نظر سایر عوارض جانبی دارو تحت نظر داشته و در صورت بروز پزشک را مطلع نمائید .

6- سایر اقدامات لازم در مورد تزریق دکستران آهن نیز در مورد این دارو باید انجام گردد . داروهای خون ساز

متاسفانه کمبود خون در بدن یا کمخونی ناشی از فقر آهن مشکلی است که بسیاری از افراد دچار ان هستند . همه فکر میکنند فقط خانم ها بخاطر زایمان و دوران پریودی دچار کم خون شدن هستند . اما اقایان هم میتوانند دچار کمبود فقر اهن شوند . همینطور که میدانید از کودکی به ما قطره آهن میدهند تا آهن بدنمان تامین شود . همچنین شما میتوانید برای مشکل کمخونی یا کم خون بودن در سنین بزرگسالی از قرص های آهن استفاده کنید.

یادتان باشد جگر برای رفع کم خون بودن بسیار مناسب است. جگر در واقع خون ساز است . اما منظور ما جگر گوسفند است . سعی کنید از خوردن جگر مرغ پرهیز کنید . چون بسیار مضر است .

طرز تهیه یکی از داروهای خون ساز خانگی

داروهای خون ساز چه برای زنان چه برای مردان واجب است. متاسفانه همه فکر میکنند مردان کم خونی ندارند. ولی اینطور نیست. همه داروهای خون ساز شیمیایی نیست. شما میتوانید از معجون های خانگی به عنوان داروهای خونساز استفاده کنید.مثلا اسفناج به شدت خونساز است و تولید اهن میکند.همچنین پسته برای درمان کم خونی مناسب است.در این بخش طرز تهیه یکی از داروهای خون ساز خانگی را در اختیارتان می گذاریم.

برای اینکار کافیست مقدار تخم خرفه 30 گرم ، دارچین نصف قاشق مربا خوری ، مربای هویج 1 قاشق غذاخوری ، عسل 1 قاشق مرباخوری ، برگه زرد آلو 10 عدد خیسانده شده ، انجیر خشک 5 عدد خیسانده شده ، عرق بید مشک نصف پیمانه ، بیسکویت ویفر 1 بسته کوچک ، موز 1 عدد و 20عدد کشمش پلویی را در مخلوط کن بریزید و حسابی با هم ترکیب کنید. این معجون یکی از بهترین داروهای خون ساز شناخته شده است.

لطفا مراقب سلامتی خود باشید.

منبع :

asanteb.com