علل و درمان بی اختیاری ادرار چیست ؟
بی اختیاری ادرار یکی از مشکلاتی است که افراد در هر سنی میتوانند به آن مبتلا شوند. بی اختیار ادرار علل مختلفی دارد. اضطراب، مشکلات جسمی مثل لگن، مصرف فراوان مایعات و … از مهمترین علل بی اختیار ادرار می باشد. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره بی اختیاری ادرار اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.
بی اختیاری ادرار
این بیماری مشکلی شایع بوده که به طور معمول زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می دهد. شایع ترین انواع این ناتوانی (ناتوانی در کنترل دفع ادرار )، بی اختیاری استرسی (شکلی از بی اختیاری ادرار در مثانه بوده و زمانی رخ می دهد که فشار غیر ارادی از طریق سرفه کردن یا خندیدن یا عطسه کردن بر مثانه وارد می آید) و بی اختیاری فوریتی (شکل دیگری از بی اختیاری ادرار می باشد که به طور کلی به انقباض های غیرارادی ماهیچه های مثانه مربوط شده و نتیجه آن، نیاز فوری به ادرار کردن که با فقدان ناگهانی ادرار همراه است، می باشد) می باشند. این مشکل بسیاری از افراد را گرفتار می کند، اما این ناتوانی اغلب قابل درمان بوده و بنابراین بیمار بهتر است برای کمک به پزشک عمومی خود مراجعه کند.
بی اختیاری ادرار یا شب ادراری چیست ؟
درصورتی که فردی به این بیماری مبتلا باشد به این معنی است که زمانی که فردی قصد ادرار کردن ندارد،ناخودگاه ادرار می کند (نشت غیرارادی ادرار ) که می تواند از یک قطره کوچک و گهگاهی تا ریزش زیاد ادرار باشد. این ناتوانی در کنترل ادرار علاوه بر اینکه یک مشکل بهداشتی به حساب می آید، ممکن است باعث پریشانی بیمار گردد.
مفهوم ادرار و مثانه بی اختیاری ادرار یا شب ادراری
کلیه ها به طور مداوم در حال ساخت ادرار هستند. جریان ادرار دائما از طریق حالب ها (لوله هایی از کلیه ها به مثانه) به مثانه در حال انتقال می باشد. مقادیر متفاوتی از ادرار بسته به میزان نوشیدن مایعات، خوردن و تعریق شخص ساخته می شود.
مثانه از ماهیچه ساخته شده و ادرار را در خود ذخیره می کند. هنگامی که از ادرار پرشده مانند یک بالن بزرگ می شود. راه خروجی ادرار (پیشابراه) به طورعادی، توسط ماهیچه های زیر مثانه که پیشابره را احاطه و پشتیبانی می کنند (ماهیچه های ظریف لگنی) بسته نگه داشته می شود.
زمانی که حجم مشخصی از ادرار در مثانه است، شخص آگاه می شود که مثانه درحال پرشدن می باشد. در زمان خروج ادرار ماهیچه مثانه منقبض شده و پیشابره و ماهیچه های ظریف لگنی برای اینکه به ادرار اجازه خروج دهند شل می شوند.
پیام های پیچیده عصبی میان مغز، مثانه و ماهیچه های ظریف لگنی فرستاده می شود. این پیام ها شخص را از پرشدن مثانه آگاه کرده و ماهیچه های درستی را در زمانی صحیح منقبض و یا شل می کنند.
بی اختیاری ادرار چقدر شایع است؟
این بیماری به ویژه در زنان شایع است و می تواند در هر سنی روی دهد، اما احتمال اینکه با پیرشدن شخص پیشرفت کند بیشتر است. تخمین زده می شود حدود 3 میلیون نفر در انگلستان به طور مداوم این بیماری را دارند. درمجموع از هر 100 بزرگسال درحدود 4 نفر به این عفونت مبتلا هستند. هرچند، همانقدر که از هر 5 زن بالای 40 سال، 1 نفر درجاتی از این بیماری را دارد.
احتمال دارد تعداد دقیق افرادی که تحت تاثیر قرار می گیرند بیشتر باشد. بسیاری از افراد به دلیل پریشانی به پزشک خود در مورد این بیماری نمی گویند. برخی از افراد به اشتباه گمان می کنند که این بیماری روند طبیعی از افزایش سن بوده یا نمی تواند درمان شود. این تصوری نادرست بوده چون موارد زیادی می توانند با موفقیت درمان شده یا به طورقابل ملاحظه ای بهبود یابند.
علت بیماری بی اختیاری ادرار یا شب ادراری
چندین نوع متفاوت از این بیماری وجود دارد:
بی اختیاری استرسی شایع ترین نوع می باشد. زمانی رخ می دهد که فشار داخل مثانه برای مقاومت خروجی مثانه، بیش ازحد زیاد می شود و معمولا توسط ماهیچه های ظریف لگنی به وجود می آید. زمانی که شخص سرفه می کند، می خندد، عطسه می کند یا هنگامی که ورزش می کند (از قبیل پریدن یا دویدن)، ادرار تمایل بیشتری به نشت دارد. در این موقعیت ها، یک فشار اضافی ناگهانی در داخل شکم و روی مثانه وجود دارد. اغلب مقادیر کمی از ادرار نشت می کند. گاهی حجم بیشتری از ادرار به طورتصادفی خارج می شود. ماهیچه های ظریف لگنی اغلب پس از زایمان، ضعیف می شوند. این بیماری در زنانی که چندین کودک داشته اند، در افراد چاق و مسن شایع است. همچنین در مردانی که درمان هایی برای سرطان پروستات که شامل برداشت پروستات (prostatectomy) با جراحی و رادیوتراپی می شود، داشته اند رخ می دهد.
بی اختیاری فوریتی (مثانه بیش فعال یا غیرمتعادل) شایع ترین دلیل دوم بوده و زمانی که شخص تمایل زیاد برای خروج ادرار دارد روی می دهد. گاهی ادرار قبل از اینکه شخص برای رفتن به دستشویی زمان داشته باشد نشت می کند. ماهیچه مثانه خیلی زود منقبض شده و کنترل عادی کاهش می یابد. در بیشتر موارد علت این نوع از بیماری، ناشناخته است که در این حالت بی اختیاری فوریتی با علت نامعلوم نامیده می شود. به نظرمی رسد ماهیچه مثانه پیام های اشتباهی به مغز داده و مثانه ممکن است پرتر از آن چیزی که درواقع می باشد احساس شود. گاهی این نوع از بیماری به دلیل مشکلی است که در سیستم عصبی وجود دارد (مغز، نخاع و سایررشته های اعصاب). برخی از افراد با بیماری های خاص عصبی برای مثال، بیماری لرزش بدن، خودایمنی (مانند MS یا مولتیپل اسکلروزیس)،آسیب نخاع و سکته مغزی، ممکن است به داشتن مثانه بیش فعال دچار شوند.
عدم کنترل ترکیبی، برخی از افراد ترکیبی از بی اختیاری استرسی (بی اختیاری ادرارناشی از استرس) و بی اختیاری فوریتی (بی اختیاری ادرارناشی از فشار) را دارند.
بیشتر موارد بی اختیاری به دلیل علل ذکرشده در بالا می باشد. دلایل دیگر کمتر شایع بوده و شامل موارد زیر می باشند:
عدم کنترل جریان ادرار (outflow incontinence) زمانی است که مانعی برای جریان ادرار وجود دارد. این مانع از خالی شدن طبیعی مثانه جلوگیری کرده و حجم زیادی از ادرار دائما در درون مثانه که نمی تواند به درستی تخلیه شود، باقی می ماند. این حالت احتباس مزمن ادراری نام دارد. بنابراین، فشاری در پشت این مانع به وجود آمده، مکانیسم تخلیه طبیعی مثانه دچار نقص شده و ادرار ممکن است گهگاهی به پشت این مانع نشت کند. به گزارش آسان طب؛درمان به علت بستگی دارد. در مردان بزرگی خوش خیم غده پروستات ، علت رایج این نوع از بیماری می باشد و ممکن است با برداشتن پروستات با جراحی یا داروهایی که می توانند برای کوچک کردن غده پروستات استفاده شوند، درمان شود.
شب ادراری که در بسیاری از کودکان روی داده، اما برخی از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می دهد.
عدم کنترل عملکردی (functional incontinence)، در این نوع هیچ مشکل قابل ملاحظه ای در مورد سیستم عصبی کنترل کننده مثانه یا مجرای ادراری زیرین (مثانه/پیشابراه) وجود ندارد. در این حالت عدم کنترل به دلیل تحرک پذیری کم می باشد.
انواع دیگری از بی اختیاری وجود دارد که شامل عدم کنترل ادرار، هنگامی که ناهنجاری مادرزادی لوله ادراری (نقص در هنگام تولد) وجود دارد و مشکلاتی که ممکن است بعد از جراحت، تصادف یا در طول جراحی روی دهد، می باشد.
در مورد بیماری بی اختیاری ادرار یا شب ادراری چه می توان انجام داد؟
بی اختیاری ادرار اغلب می تواند بهبود یابد و در بسیاری از موارد می تواند قابل درمان باشد. این بیماری به طورمتفاوت باتوجه به نوع و علت بیماری درمان می شود.
ارزیابی تشخیصی بی اختیاری ادرار
دانستن اینکه شخص به کدام نوع از انواع بی اختیاری ادرار دچار است، ضروری می باشد. اگر شخص به طورمنظم دچار نشت ادرار می باشد، باید به پزشک خود در این باره بگوید. در این حالت پزشک قادرخواهد بود علایم بیمار را مورد ارزیابی قرار داده و ممکن است تست های ساده ای برای شناسایی علت بیماری انجام دهد. همچنین ممکن است از بیمار خواسته شود مواردی را جهت ارزیابی اینکه چندوقت یکبار به دستشویی رفته، در هر مرتبه چه مقدار ادرار کرده و چندوقت یکبار دچار نشت ادرار می شود، یادداشت کند. مجموعه تست هایی که ممکن است توسط پزشک عمومی بیمار یا متخصص برای شناسایی علت بیماری انجام شود، شامل موارد زیر می باشد:
آزمایش ادرار (تجزیه و تحلیل ادرار)
آنالیز ادرار یک تست ساده از طریق نوارهای مخصوص جهت کنترل عفونت، قند، خون و یا پروتئین در ادرار می باشد. عفونت لوله ادراری (UTI) می تواند باعث بی اختیاری ادرار به ویژه در افراد مسن شود. دیابت باعث پیدایش قند در ادرار شده و ممکن است باعث تشنگی زیاد و تمایل زیاد به ادرار کردن شود. همچنین شخص را در معرض خطر بیشتری برای عفونت های لوله ادراری قرار می دهد. بیماری های کلیوی ممکن است باعث پیدایش خون یا پروتئین در ادرار شود. خون قابل مشاهده در ادرار می تواند نشانه ای از مشکلات جدی مثانه یا عفونت های لوله ادراری باشد.
آزمایش ادرار باقیمانده در مثانه
این تست نشان می دهد آیا ادرار در مثانه شخص باقی مانده و به چه مقدار باقی مانده است. حجم ادرار معمولا با استفاده از سونوگرافی که توسط آن می توان داخل مثانه بیمار را مشاهده کرده و حجم ادرار موجود در آن را اندازه گیری کرد، اندازه گیری می شود. گاهی روشهای دیگری استفاده می شود: پزشک یا پرستار ممکن است لوله ای ظریف و باریک به نام سوند ادراری را از راه پیشابراه به درون مثانه فرستاده و سپس ادرار خارج شده را اندازه گیری کنند.
معاینات مربوط به دستگاه تناسلی در مردان و زنان
پزشک یا پرستار ممکن است ناحیه واژن و راست روده (بخش انتهایی روده بزرگ) فرد را مورد آزمایش قرار دهد. این تست می تواند میزان مقاومت و کشش ماهیچه های لگنی را ارزیابی کند. همچنین این آزمایش در مردان، اندازه غده پروستات را ارزیابی می کند. در زنان، پزشک یا پرستار ممکن است در طول این آزمایش به دنبال نشانه هایی از افتادگی اندام لگنی باشند. همچنین ممکن است از دستگاهی که اسپکولوم نام دارد برای این امر کمک بگیرند.
آزمایشاتی که در آن چگونگی عملکرد مثانه و پیشابراه در مورد ذخیره و آزاد سازی ادرار ارزیابی می شود (urodynamics). اینها تست هایی از جریان ادرار هستند که گاهی درصورتی که علت بیماری مشخص نباشد، در بیمارستانی انجام می شوند. این تستها همچنین ممکن است زمانی که جراحی برای درمان مشکل در نظر گرفته می شود، انجام شوند.
درمان بی اختیاری ادرار یا شب ادراری
در این بخش از اسان طب اطلاعاتی را درباره درمان بی اختیاری ادرار در اختیارتان می گذاریم:
درمان بی اختیاری ادرار یا شب ادراری به نوع بیماری بستگی دارد
برای مثال ورزش های مربوط به ماهیچه های لگنی ممکن است بی اختیاری ادرارناشی از استرس را درمان کرده و یا بهبود بخشند. ورزش دادن مثانه ممکن است به بی اختیاری ادرارناشی از فشار نیز کمک کرده، یک دستگاه هشدار دهنده ممکن است شب ادراری را درمان کند، گاهی درمان هایی برای کمک به توقف بی اختیاری ادرارناشی از استرس و فشار و همچنین برای کمک به توقف شب ادراری استفاده می شود.
شش باور غلط در مورد شب ادراری را در این لینک ( شب ادراری ) میتوانید مطالعه و استفاده لازم رو ببرید.
سایر انواع این بیماری رواج کمتری دارند و بسته به علت بیماری، درمان ها گوناگون می باشد. تغییرات شیوه زندگی ممکن است به طورقابل ملاحظه ای به برخی از انواع این بیماری کمک کند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییر در مقدار نوشیدنی فرد
اگر شخص به مقدار زیاد مایعات بنوشد، باعث ادرار بیشتر می شود. اگر شخص از بیماری بی اختیاری ادراررنج می برد، بهتر است مقدار آب آشامیدنی خود را به مقدار زیاد محدود نکند، چون در معرض خطر دهیدراته شدن (از دست دادن آب بدن) قرار دارد. محدود کردن مایعات همچنین می تواند مثانه را تحریک کرده و در نتیجه بی اختیاری ادرارناشی از فشار را بدتر کند. هرچند در صورتی که فرد بیش از اندازه مایعات بنوشد، ادرار زیاد ممکن است علایم را بهبود بخشد. موسسه ملی خدمات سلامت (NHS) نوشیدن 6 تا 8 لیوان آب را در هر روز توصیه می کند، اما دلیل علمی مبنی بر اینکه نوشیدن به مقدار زیاد بهتر است، وجود ندارد. در شرایط ویژه، هنگامی که بدن فرد به آب احتیاج دارد، برای رفع تشنگی بهتر است آب بنوشد. به یاد داشته باشید حدود یک پنجم از آب بدن که روزانه به دست می آید در مواد غذایی است و نیز سایر نوشیدنی ها محتوی آب می باشند.
تغییر در نوع نوشیدنی فرد
نوشیدنی های محتوی کافئین (برای مثال چای، قهوه، شکلات داغ و نوشابه) بی اختیاری ادرار ناشی از فشار را بدتر می کنند. به دلیل اینکه کافئین یک ماده مدر طبیعی می باشد. مواد مدر، مواد شیمیایی هستند که باعث ادرار می شوند. چنانچه شخص می خواهد، مایعات حاوی کافئین مانند چای بنوشد، باید جایگزین های بدون کافئین را در نظر بگیرد.
تغییر در زمان نوشیدن
بهتر است که فرد در خصوص نوشیدن و رفتن به دستشویی، برای حفظ زندگی عادی تا حد امکان تلاش کند. هرچند نوشیدن دیرهنگام در شب ممکن است با بیدار کردن و رفتن به دستشویی، خواب فرد را مختل کند.
کم کردن وزن
معلوم شده است از دست دادن مقدار متوسطی از وزن می تواند بی اختیاری ادرار در زنان ی که دارای اضافه وزن یا چاقی مفرط هستند، بهبود بخشد. حتی فقط از دست دادن 10 الی 15% از وزن می تواند به بهبود علایم کمک کند. اگر شخص دچار اضافه وزن و بی اختیاری ادرارباشد، در این صورت بهتر است که در ابتدا برای کم کردن وزن همراه با هر درمان دیگری تلاش کند.
رفتن منظم به دستشویی
که همراه با ورزش دادن مثانه در نظر گرفته می شود. به جای اینکه شخص در صورت لزوم ادرار کند، اگرچه در مجموع، ادرار کردن تنها زمانی که شخص نیاز دارد بهتر است اما می تواند به طور منظم به دستشویی برود پیش از آنکه دچار پر شدن مثانه و نشت ادرار شود. بسته به مقدار و نوع نوشیدنی و میزان فعالیت (تعرق) شخص، ادرار کردن به طور متوسط هر 3 الی 4 ساعت طبیعی می باشد.
اجتناب از یبوست
سعی کنید رژیم غذایی متعادل سالمی داشته باشید که محتوی مقادیر فراوانی از میوه ها، سبزیجات و غذاهای فیبردار قابل حل باشد. یبوست جدی مزمن می تواند تخلیه درست مثانه را متوقف کرده و علاوه بر عدم کنترل مدفوع، باعث عدم کنترل جریان ادراری شود. از دست رفتن آب بدن همچنین می تواند باعث یبوست شود.
پزشک بیمار ممکن است درمان را توصیه کرده یا وی را به یک مشاور جهت مشورت کردن در مورد ورزش های مربوط به مثانه و ماهیچه های لگنی ارجاع دهد. گاهی فیزیوتراپی می تواند به ماهیچه های لگنی ازطریق ورزش دادن کمک کند. در برخی شرایط، قبل از شروع درمان، بیمار و پزشک وی ممکن است برای مشاهده اینکه درمانهای ساده چگونه پیش می رود، منتظر بمانند. به این دلیل که برخی از موارد خفیف به خودی خود، با گذشت زمان و بدون درمان بهتر می شوند. گاهی در موارد مشکلتر، به یک متخصص (معمولا یک ارولوژیست ) نیاز است. جراحی می تواند برای کنترل این بیماری به ویژه نوع ناشی از استرس استفاده شود. چنانچه بیماری فرد ادامه داشته باشد و با درمان بهبود نیابد، پزشک عمومی بیمار می تواند به وی توصیه های کاربردی درمورد اینکه چگونه بیماری خود را مدیریت کند، از قبیل البسه زیر مورد استفاده برای این بیماری، استفاده از پدها وسایر محصولات، بدهد. امروزه وسایل و کمک های متعدد زیادی برای این قبیل افراد وجود دارد.
درمان بی اختیاری ادرار موضوع این بخش از اسان طب بود. اولا مراقب میزان نوشیدن تان باشید. دوما سعی کنید سردی و غذاهای با طبع سرد نخورید. سوما به پزشک مراجعه کنید تا راهکاری را برای شما بیان کند.
در این بخش از اسان طب اطلاعاتی را درباره درمان بی اختیاری ادرار تقدیمتان کردیم . امیدواریم که بهره کافی را از ان برده باشید.
