آشنایی با توکسوپلاسما گوندی در حیوانات و انسانها

تقریبا حدود 11% افراد بین 6 الی 49 سال در ایالات متحده آمریکا دارای آنتی بادی علیه توکسوپلاسما هستند. آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در برخی افراد حائز اهمیت ویژه ای می باشد، نظیر خانم‌ های باردار که امکان دارد باعث سقط یا عقب ماندگی جنین گردد.

توکسوپلاسما گوندی

توکسوپلاسما گوندی به سه گونه تقسیم می گردد که عبارتند از :

تاکی‌ زوئیت : گونه‌ های تاکی‌ زوئیت توکسوپلاسما گوندی در سلول‌ های هسته‌ دار مهره‌ داران می باشند و از طریق جوانه زدن درون سلول میزبان تکثیر خواهند یافت .

سدو کیس یا کیست کاذب : به سلول هسته دار حاوی تاکی زوئیت « پسودو کیست » (کیست کاذب) می‌ گویند و انگل های درون آن را « اندوزوییت » نام گذاری کرده اند. در این شکل حدود 40 تاکی زوئیت درون یک سلول مشاهده می گردد. کیست کاذب در مراحل حاد بیماری تشکیل خواهد شد و به طور دائمی نخواهد بود، بلکه تشکیل آن بصورت موقت یا موضعی می باشد.

کیست نسجی : در صورتی که سیستم ایمنی میزبان فعال گردد، در اطراف تاکی زوئیت‌ های درون سلول‌ های هسته دار غشای مقاومی ایجاد می‌گردد تا انگل بتواند در برابر سیستم ایمنی مقاومت نماید که در این حالت به سلول « کیست نسجی » می‌ گویند که در مرحله مزمن بیماری به وجود می‌ آید. در این حالت به دلیل کندی تاثیر تاکی زوئیت‌ها ، به آن ها که درون کیست نسجی برادی هستند « زوئیت » می‌ گویند.

سیر تکاملی بیماری توکسوپلاسما گوندی

توکسوپلاسما گوندی تک میزبانه اختیاری می باشد ، بدین معنا که هم قادر است در یک میزبان و هم در دو میزبان سیر تکاملی خود را تکمیل نماید ، اما میزبان نهایی آن حتما گربه می باشد. این بیماری در سیر تکاملی خود شامل دو مرحله می گردد که عبارتند از :

1. فاز توکسوپلاسمیک ( مسیر تکاملی خارج روده ای )
2. فاز ایزوسپوریک ( مسیر تکاملی روده ای )

مسیر تکاملی خارج روده ای

سیکل خارج روده ای نیز در سلول های هسته دار گربه و هم میزبان واسط امکان دارد انجام گردد. میزبانان واسط همانند انسان با خوردن کیست های نسجی حاوی برادی زوئیت و نیز اسیست های حاوی اسپروزوئیت آلوده می گردند.

در سیکل خارج روده ای برادی و اسپرو ها وارد سلول های هسته دار می شوند و تبدیل به تاکی زوئیت می گردند و از طریق جوانه زدن تکثیر خواهند یافت و پس از آن سلول میزبان را پاره می کنند و از طریق خون و لنف به ارگان های مختلف می روند و تکثیر می گردند و موجب به وجود آمدن کانون های نکروزه می شوند . در این حالت اگر فردی داروی مناسب استفاده نکند و سیستم به تکامل نرسد ، منجر به مرگ بیمار خواهد شد.

اما پس از استفاده ی دارو و تکامل سیستم ایمنی در اطراف انگل درون سلول های هسته دار غشای مقاومی ایجاد خواهد شد و کیست نسجی به وجود خواهد آمد . کیست نسجی هنگامی که کاملا بزرگ گشت ، سلول های هسته دار میزبان و کیست نسجی به صورت آزاد در بافت قرار گرفته و به ارگان های مختلف خواهد رفت.

مسیر تکاملی روده ای

فاز روده ای فقط در روده گربه ها انجام می گردد. در این فاز هم شامل  گامتوگونی (تکثیر جنسی ) و هم شیزوگونی (تکثیر غیرجنسی ) می باشد. انگل ممکن است به شکل اسیست، تاکی زوئیت یا برادی زوئیت و اغلب از طریق خوردن موش آلوده وارد بدن گربه گردد. انگل وارد اپی تلیوم روده باریک گربه می شود و در آنجا به تروفوزوئیت تبدیل خواهد شد. تروفوزوئیت ها تکثیر غیرجنسی انجام خواهند دارد و مروزوئیت ها خارج می گردند و مجددا وارد اپی تلیوم روده می شوند و چندین تکثیر غیرجنسی را تکرار خواهند کرد.

از ممزوج شدن میکرو و ماکروگامت زیگوت به وجود خواهد آمد که تبدیل به اسیست می گردند و اسیست وارد لومن روده گربه خواهد شد و از طریق مدفوع گربه خارج می شود و سیکل تکاملی تکرار خواهد شد.

بیماری زایی انگل توکسوپلاسما گوندی

بیماری توکسوپلاسما گوندی این انگل به چند صورت نفوذ می کند:

• اکتسابی : عفونت با انگل در اکثر مواقع بدون علامت می باشد ، اما در صورتی که علامت دار گردد امکان دارد به شکل لنقاوی یا اگزانتوماتوز و یا Cerebrospinal خود را نشان دهد.
• در افراد دارای نقص ایمنی
• چشمی
• مادرزادی