نگاهی به خواص اسپرزه در طب سنتی بر روی سلامت

اسپرزه یکی گیاه علفی یک ساله است که در کهگلیوه و بویراحمد با نام بارهنگ تخم مرغی نیز شناخته می شود. اکثر گیاه شناسان خاستگاه اصلی این گیاه را مناطق مرکزی ایران می دانند با این وجود، این گیاه در پاکستان و افغانستان نیز به وفور یافت می شود. مردم بومی افغانستان به دلیل خواص اسپرزه، این گیاه را به صورت زراعی پرورش می دهند و آن را صادر می کنند. در ایران نیز بلوچ ها اولین کسانی بودند که به خواص اسپرزه پی بردند و از این گیاه برای درمان بیماری ها و همچنین مصارف خوراکی استفاده کردند.

ویژگی های اسپرزه

همان طور که اشاره کردیم اسپرزه یک گیاه یک ساله علفی است که در مناطق مرکزی ایران یافت می شود. اسپرزه گیاهی بدون ساقه است که برگ هایی مخروط شکل دارد. این برگ ها اکثرا نوک تیز و باریک هستند که از گوشه های گیاه بوجود امده اند. گل های اسپرزه به صورت سنبله های استوانه ای و مدور از وسط دمگل ظاهر شده و قطری 2 تا 3.5 سانتی متری دارند. ارتفاع این گیاه از 10 تا 25 سانتی متر متغیر است. میوه های اسپرزه پوشینه، شکوفا، دو خانه و محتوی معمولاً یک‌دانه کوچک، لغزنده و به رنگ قهوه‌ای در هر خانه‌است. در ایران اسپرزه به صورت خودرو در بیابان ها و علف زار ها وجود دارد و غالبا به عنوان غذای دام استفاده می شود.

خواص اسپرزه

بیماری های گوارشی: یکی از مهم ترین خواص اسپرزه بر روی سلامتی، بهبود عملکرد سیستم گوارشی می باشد. مردم بومی سیستان و بلوچستان از دانه های اسپرزه برای درمان اسهال و همچنین یبوست استفاده می کنند. اسپرزه می تواند باعث سفت شدن مدفوع شود و جلوی اسهال را بگیرد. از این گیاه برای درمان یبوست هم می توان استفاده کرد؛ اسپرزه حرکت پرستالتی را تحریک می کند و روده ها را به آرامی حرکت می دهد. این حرکت پرستالتی باعث می شود تا حرکت مدفوع در داخل لوله های گوارشی راحت تر انجام شود.

جلوگیری از دیابت: از گذشته تا به امروز از خواص اسپرزه برای درمان دیابت استفاده می شده است. در کتاب قانون ابوعلی سینا ذکر شده است که اگر فردی به مرض قند مبتلا است بهتر است در غذای خود از دانه های اسفرزه استفاده کند تا به سرعت بهبود پیدا کند. تحقیقات جدید ثابت کرده اند که دانه های اسپرزه می توانند باعث تنظیم انتشار انسولین به جریان خون شوند و در نتیجه سطح قند خون پایدار بماند. مهم نیست شما دیابت دارید یا نه، اسپرزه در هر دو حالت می تواند به شما کمک کند.

کاهش فشار خون: یکی دیگر از بیماری هایی که در عصر حاضر به شدت شایع شده است، فشار خون می باشد. مصرف اسپرزه این توانایی را دارد که رسوبات داخل رگ های خونی و عروق قلب را از بین ببرد. در تحقیقاتی که در سال 2013 در دانشگاه هلسینکی فنلاند در مورد تاثیرات فیبر بر روی سلامتی انجام گرفت، مشخص شد که فیبر می تواند باعث کاهش  فشار خون شود. اسپرزه از جمله گیاهانی است که دارای منابع غنی فیبر می باشد و از این رو برای رژیم های غذایی و کاهش وزن نیز مفید است.

کاهش کلسترول: یکی دیگر از فواید داشتن فیبر زیاد، کاهش کلسترول بدن می باشد. مصرف فیبر های غذایی باعث می شود تا کلسترول بد بدن LLD وارد جریان های خونی و رگ ها نشود و بیشتر آن از طریق مدفوع دفع شود. کاهش کلسترول می تواند از بوجود آمدن بسیاری از بیماری های قلبی مانند  آترواسکلروز جلوگیری کند. کسانی که از سطح کلسترول بالایی برخوردار هستند می توانند از روغن دانه های اسپرزه برای طبخ غذاهایشان استفاده کنند.

رفع خشکی پوست: اسپرزه دارای خواص ضد التهابی زیادی است که می تواند سلامت پوست شما را تضمین کند. دانه های اسپرزه اگر با آب مخلوط شوند می توانند روزنه های پوستی را باز کنند و باعث مرطوب شدن آن بشوند. بدین منظور باید دانه های این گیاه را ابتدا بکوبید و آن را در آب جوش بریزید و به مدت نیم ساعت بجوشانید. سپس با استفاده از یک پارچه یا دستمال خمیر به دست آمده را به آرامی بر روی پوست خود ماساژ دهید. اجازه بدهید تا این خمیر نیم ساعت بر روی پوست شما بماند تا به خوبی تاثیر خود را بگذارد. جالب است بدانید بسیاری از مشکلات پوستی مانند آکنه و اگزما به دلیل خشکی پوست اتفاق می افتند و شما با مرطوب کردن پوست خود می توانید جلوی این بیماری ها را نیز بگیرید.

عوارض مصرف اسپرزه

اگر قصد دارید اسپرزه را به صورت خوراکی مصرف کنید به هیچ وجه آن را نکوبید چرا که می تواند باعث مسمومیت های غذایی شود. برای طعم دادن به غذا ها باید دانه های اسپرزه را به صورت چاشنی به آن اضافه کنید. مصرف بیش از اندازه از این ماده نیز می تواند باعث بروز مشکلات جسمانی مانند: ضعف چشم، سرگیجه، حالت تهوع، سردی بدن و در مواردی سنگ کوب شود.

منبع: https://mag.asanteb.com