معرفی پایین بودن سطح سدیم خون یا هیپوناترمی
سدیم یک الکترولیت ضروری بوده که به حفظ تعادل آب در داخل و اطراف سلول‌های بدن کمک می‌کند، این وضعیت برای عملکرد عضلانی و عصبی مناسب بوده و به حفظ کردن سطح فشار خون پایدار نیز کمک خواهد کرد. منظور از هیپوناترمی کاهش سطح خونی یون سدیم در بدن است. سطح سدیم هر فرد به طور معمول باید بین 135 و 145 (mEq / L) باشد و هیپوناترمی در حقیقت زمانی رخ می‌دهد که سطح سدیم پایین تر از میزان حداقلی آن یعنی 135 mEq / L باشد.
علائم کاهش سطح سدیم خون یا هیپوناترمی
علائم هیپوناترمی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. هیپوناترمی در 3 نوع هیپوولمیک، یووولمیک، و هیپوولمیک وجود دارد که در آن افراد مبتلا بر اساس وضعیت حجم مایعات در گردش دسته بندی می‌شوند. در نظر داشته باشید که اگر میزان سدیم به تدریج کاهش یابد، ممکن است فرد علائم به خصوصی را تجربه نکند و اگر آن‌ها خیلی سریع کاهش پیدا کنند، علائم معمولا شدیدتر خواهند بود. توجه داشته باشید که اگر سدیم خون در فرد به سرعت کاهش پیدا کند، باید سریعا به اورژانس مراجعه کرد زیرا این وضعیت می‌تواند موجب از دست دادن هوشیاری، تشنج و حتی کما شود. نشانه‌های معمول کاهش سطح سدیم خون در این قسمت از مقاله آورده شده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- ضعف
- خستگی یا سطح پایینی از انرژی
- سر درد
- حالت تهوع و استفراغ
- گرفتگی عضلات یا اسپاسم
- گیجی
- تحریک پذیری
بررسی کامل علت‌های ایجاد این عارضه
به گزارش مجله پزشکی آسان طب عوامل بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند موجب کاهش سطح سدیم خون شوند. در مواقعی که مقدار آب بدن و الکترولیت‌ها زیاد شوند، ممکن است سطح سدیم کم شود اما به طور کلی هیپوناترمی می‌تواند نشانه‌ای از شرایط خاص پزشکی باشد که در ذیل به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- استفراغ شدید یا اسهال
- مصرف داروهای خاص از جمله داروهای ضد افسردگی و ضد درد
- مصرف دیورتیک‌ها یا داروهای ادرارآور
- مصرف بیش از حد آب به هنگام ورزش کردن (این مورد بسیار نادر است)
- کمبود آب
- بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه
- بیماری کبد
- مشکلات قلبی از جمله نارسایی احتقانی قلب
- اختلالات غدد آدرنال، مانند بیماری آدیسون که توانایی غده فوق کلیه فرد را برای تنظیم تعادل سدیم، پتاسیم و آب به وجود می‌آورد
- کم کاری تیروئید
- پرنوشی یا استسفاء
- مصرف قرص‌های اکستازی
- سندرم هورمون ضد دیورتیک نامناسب که موجب حفظ کردن آب بدن خواهد شد
- دیابت بی‌مزه، یک بیماری نادر است که در آن بدن هورمون ضد دیورتیک را ایجاد نمی‌کند
- سندرم کوشینگ که سبب افزایش سطح کورتیزول می‌شود (این مورد نادر است)
افرادی که بیشتر در معرض کمبود سدیم خون قرار دارند
برخی از اشخاص و عوامل افزایش خطر سدیم خون را افزایش می‌دهند که در زیر به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- افراد کهنسال
- مصرف داروهای دیورتیک
- مصرف داروهای ضد افسردگی
- ورزشکارانی که به انجام ورزش‌های سخت و استقامتی می‌پردازند
- زندگی در آب و هوای گرم
- مصرف یک رژیم غذایی حاوی مقدار پایینی از سدیم
- داشتن نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادراری (SIADH) یا سایر شرایط
افرادی که در معرض خطر کمبود سدیم قرار دارند باید توجه بیشتری نسبت به مصرف الکترولیت‌ها و آب داشته باشند.
زمان مناسب جهت مراجعه به پزشک
اگر بیماری دارید که خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش می‌دهد و یا دارای عوامل دیگری از خطر ابتلا به این عارضه هستید به عنوان مثال اگر به ورزش‌های سخت می‌پردازید و یا علائم و نشانه‌های کمبود سدیم را در بدن دارید، حتما جهت تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص هیپوناترمی
پزشک می‌تواند توسط یک آزمایش خون سطح سدیم را بررسی کند، حتی در مواقعی که فرد علائم نامبرده شده را تجربه نکرده باشد، پزشک می‌تواند یک پانل متابولیک پایه را تجویز نماید، این آزمایشات مقدار الکترولیت و مواد معدنی را در خون نشان می‌دهند. توجه داشته باشید که اگر سطح سدیم خون فرد به صورت غیرطبیعی پایین باشد، پزشک یک آزمایش ادرار را برای بررسی مقدار سدیم تجویز می‌کند، نتایج این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا علت هیپوناترمی را تعیین کند. اگر سطح سدیم خون فرد کم باشد اما میزان سدیم ادرار آن بالا باشد، بدن سدیم زیادی را از دست خواهد داد. سطح سدیم پایین در خون و ادرار بدین معناست که بدن فرد سدیم کافی مصرف نمی‌کند و یا اینکه مقدار آب بدن زیاد است.
معرفی روش‌های درمانی این مشکل
درمان هیپوناترمی بسته به علت ایجاد آن متفاوت بوده و ممکن است شامل موارد قید شده زیر باشد:
- کاهش مصرف مایعات
- تنظیم دوزهای مصرفی دیورتیک
- مصرف دارو برای علائمی مانند سردرد، تهوع و تشنج
- درمان وضعیت‌های اساسی
- تزریق داخل وریدی محلول سدیم
بررسی روش‌های پیشگیری از هیپوناترمی
نگه داشتن سطح آب و الکترولیت در حالت تعادل می‌تواند به کاهش سطح سدیم خون کمک کند. ورزشکاران باید به هنگام ورزش مقدار مناسبی از آب بنوشند، همچنین زنان باید در یک روز معمولی 2.2 لیتر مایعات بنوشند و این میزان در مردان باید روزانه به 3 لیتر برسد. زمانی که فرد به حد کافی هیدراته شود، رنگ ادرار شفاف شده و فرد احساس تشنگی نخواهد کرد. در شرایط نامبرده شده زیر باید مصرف مایعات خود را افزایش دهید:
- هوای گرم
- ارتفاع زیاد
- دوران بارداری و یا شیردهی
- اسهال
- استفراغ
- تب
البته این نکته را نیز در نظر بگیرید که هیچگاه بیش از یک لیتر آب در ساعت ننوشید. افراد باید به یاد داشته باشند که به هنگام بروز هر یک از علائم نامبرده شده و یا ابتلا به بیماری‌های ذکر شده به پزشک مراجعه نمایند تا تحت درمان قرار بگیرند در غیر این صورت ممکن است دچار مشکلات غیرقابل جبرانی شوند، خصوصا در زمان‌هایی که سطح سدیم خون فرد به سرعت کاهش پیدا کند. همانطور که گفته شد تشخیص و یافتن علت زمینه‌ای در درمان هیپوناترمی نقش اساسی دارد و محدودیت آب در تمامی بیماران مبتلا به این عارضه به رقیق شدن هر چه بیشتر غلظت سدیم پلاسما کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که اگر عدم تعادل الکترولیت، شناسایی و درمان نگردد ممکن است تشنج و حتی مرگ را با خود به همراه داشته باشد، بنابراین باید بدانید که تشخیص به موقع همواره مهم بوده و می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
منبع: https://mag.asanteb.com
