سونامی طلاق در ایران و مواد قانونی طلاق

سونامی طلاق در ایران

مواد قانونی خاص طلاق در ایران

مطابق ماده 1133 قانون مدنی: ایران که بر مبنای شرع مقدس اسلام وضع گردیده مرد هرگاه بخواهد می­تواند زوجه دائمی خود را طلاق دهد.

ولیکن نباید مرد هرگاه اراده نمود بتواند صیغه طلاق را جاری کند لذا مقنن در جهت تغییر اطلاق این ماده، جهت محدود کردن حقوق مرد و حفظ حقوق زنی که همسرش قصد طلاقش را دارد تشریفات خاصی را در نظر گرفته که برخی جنبه آمره دارد از جمله جاری شدن طلاق به صیغه طلاق – حضور و شهادت دو مرد عادل- حضور حکم یا داور در اختلافات خانوادگی – تلاش برای اصلاح ذات البین و ایجاد زمینه تفاهم بین زوجین و مراجعه به دادگاه خانواده حتی در صورت طلاق توافقی و در واقع هدف مقنن از الزام زوجین جهت مراجعه به دادگاه جلوگیری از وقوع طلاق­های بی­مورد و اصلاح ذات البین است. قانون­گذار جهت طلاق شرایطی برای طرفین ذکر کرده است .

وکالت طلاق در ایران سونامی طلاق در ایران

طلاق از امورى نیست که قائم به شخص باشد و الا نماینده قانونى شوهر (ولى، وصى. قیم مجنون دائمى) نمی‌توانست آن را واقع سازد، بنابراین شوهر می‌تواند به دیگرى وکالت و وکالت در توکیل غیر دهد تا زن او را طلاق گوید، همچنان‌که می‌تواند زن را وکیل و وکیل در توکیل قرار دهد تا خود را مطلقه سازد. این است که ماده «1138» قانون مدنی می‌گوید: «ممکن است صیغه طلاق را توسط وکیل اجراء کرد.» در صحت وکالت در طلاق فرق نمی‌‌کند که زوج غائب باشد یا حاضر. بعضى از فقهای امامیه وکالت در طلاق را براى شوهرى که در محل زن حاضر باشد، اجازه نداده و صحیح نمی‌دانند.

شوهر به هر کس بخواهد وکالت می‌‌دهد که زن او را طلاق دهد، همچنان‌که می‌‌تواند زن را وکیل کند که مستقیماً و یا به توکیل غیر در مدت معینى خود را طلاق بدهد و هیچ اشکال حقوقى در آن متصور نیست (ماده «1119» ق. م) وکالت شوهر در طلاق ممکن است مطلق باشد؛ چنانکه شوهر به زن وکالت دهد که خود را طلاق دهد یا به دیگرى وکالت دهد که او را طلاق بدهد؛ و ممکن است مقید باشد؛ بدین نحو که شوهر بگوید: فلان کس وکیل است پس از شش ماه در مدت ده روز زن مرا طلاق دهد.

وکیل نمی‌‌تواند از حدود وکالتى که به او داده شده است، تجاوز کند؛ چنانکه هرگاه شوهر به‌طور مطلق وکالت به دیگرى بدهد که زوجه او را طلاق گوید، وکیل مزبور نمی‌تواند او را به طلاق خلع و مبارت مطلقه کند، زیرا طلاق خلع عبارت از دادن طلاق در مقابل مالى است که زوجه به شوهر بذل می‌کند، چنانکه در طلاق خلع شرح آن خواهد آمد.

وکالت در طلاق ممکن است ضمن عقد لازمى قرار داده شود که زوج نتواند وکیل را عزل کند. این است که ماده 1119 ق. م می‌گوید: «طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطى که مخالف با مقتضاى عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند؛ مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینى غایب شود یا ترک انفاق کند یا بر علیه حیات زن سوءقصد کند یا سوءرفتارى نماید که زندگانى آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهائى خود را مطلقه سازد.»

مفهوم عسر و حرج

علتی که باعث شده زندگی زناشویی تلخ و دشوار شود باید هنگام طرح دادخواست طلاق موجود باشد در واقع دادگاه برای آینده زندگی زن و شوهر تصمیم می­گیرد و تمایل در این است که زن را از قید و بندی که باعث حرج و ضرر شده است رها کند. در واقع عسروحرجی که در زمان گذشته در زندگی وجود داشته باعث طلاق نمی­شود . این توضیح شاید بهتر مفهوم را برساند که اگر برای دادگاه ثابت شود که رفتار نابهنجار شوهر اصلاح شده دیگر دادگاه حق ندارد شوهر را مجبور به طلاق زن بکند و هدف دفع ضرر و حرج در آینده است .

نکته دیگر اینکه در اثبات عسروحرج با توجه به اینکه زن خود مدعی است پس باید ادعا را به دادگاه اثبات کند.اقرارزوج به عدم استطاعت جهت پرداخت نفقه از مصادیق عسروحرج است

ماده 1130 قانون مدنی اینگونه مقرر می­دارد :

« درصورتی که دوام زوجیت موجب عسروحرج زوجه باشد وی می­تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند ، چنانچه عسروحرج مذکور در محکمه ثابت شود دادگاه می­تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می­شود.

تبصره: عسروحرج موضرع این ماده عبارت است به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسروحرج محسوب می­گردد:

1.  ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت 6 ماه متوالی و یا 9 ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه .
2.  اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر ویا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است . در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف موارد مذکور روی آورد بنا به درخواست زوجه طلاق انجام خواهدشد.
3. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
4. ضرب و شتم یا .هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
5. ابتلاء زوج به بیماری­های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسروحرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.»

با ملاحظه مصادیق عنوان شده در تبصره ماده 1130 قانون مدنی و نیز موارد مذکور در سند ازدواج، چنین بر می­آید که تقریباً تمامی موارد احصاء شده در این ماده همان است که در سند ازدواج موجود است، فقط تغییرات اندکی باعث تفاوت بین آنها شده است چرا که امتیاز شروط ضمن عقد در آن است که مورد پذیرش زوج قرار می­گیرد و به امضاء وی می­رسد و در صورت تخلف زوج ازآن شروط، وکیل و وکیل در توکیل می­باشد که خود را مطلقه سازد لذا با مراجعه زن به دادگاه و اثبات تخلف شرط شوهر، دادگاه به عنوان وکیل او، بعد از احراز تخلف شرط می­تواند وی را مطلقه سازد و دادگاه بعد از احراز حکم به طلاق نمی­دهد، بلکه گواهی عدم امکان سازش را صادر می­کند. ولی در ماده 1130 قانون مدنی هیچ معانی مشخصی، نسبت به تعیین حرج ندارد لذا در هر مورد با مراجعه زن به دادگاه علاوه بر اثبات حرج از ناحیه او، قاضی موظف است مصداق مطرح شده به عنوان حرج را مطابق موازین موجود در قاعده حسروحرج بیایبد تا بتواند حکم به حرج و در نتیجه طلاق زوج را صادر نماید .

در خصوص مفاد ماده فوق می­توان به شروط و بندهای 12 گانه عقدنامه هم اشاره کرد که در صورت بروز یکی از آن بندها زن با استناد به آن و اثبات موضوع وکالت در طلاق را داشته باشد.

آثار طلاق در ایران

نبود ناگهانی همسر ممکن است احساس اضطراب یا هراس ایجاد کند؛ هر چند برخی نیز ممکن است پس از طلاق احساس خوشحالی داشته باشند. معمولاً زنان از طلاق بیش از مردان از نظر اقتصادی زیان می‌بینند، اما فرایندهای سازگاری روانی و اجتماعی برای مردان و زنان تفاوت چندانی ندارد. بعضی از مردان و زنان ممکن است پس از طلاق به ازدواج مجدد تن در دهند.طلاق و کودکانکودکانی که والدینشان از ازدواج خود راضی نیستند اما با هم زندگی می‌کنند، ممکن است تحت‌تأثیر تنش ناشی از روابط آن‌ها به اضطراب یا افسردگی مبتلا شوند. کودکان پس از جدایی پدر و مادرشان نیز به اضطراب عاطفی دچار می‌شوند. کودکان بزرگ‌تر بهتر می‌توانند انگیزه‌های پدر و مادرشان را برای طلاق درک کنند. این کودکان ممکن است به خاطر اثراث طلاق بر آینده خود نگران باشند یا این که احساس تنهایی داشته باشند. کودکان هنگامی که پس از جدایی هم با پدر و هم با مادر رابطه مداوم دارند، در وضع بهتری به سر می‌برند تا هنگامی که فقط یکی از آن‌ها را به طور منظم می‌بینند. طلاق هماهنگی میان والدین، مسائل نگه‌داری کودک و حق ملاقات را در برمی‌گیرد. به تازگی به فرزندی پذیرفتن کودکان بی‌سرپرست از سوی افراد مجرد شیوع بیشتری پیدا کرده است. این موضوع موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان بر این باورند که این کودکان با ورود به یک خانواده تک سرپرست با مشکلات عاطفی رو به رو خواهند شد.شواهد حاکی از آن است که نوجوانانی که در خانواده‌های تک والدی بزرگ شده‌اند بیش از همسالان خود که در خانواده‌های دو والدی تربیت شده اند، به سمت رفتارهای پرخطر تمایل دارند، شامل مصرف دخانیات، نوشیدن الکل، خشونت، روابط جنسی ناامن و اقدام به خودکشی.

تاریخچه طلاق در ایران

طلاق در بسیاری از سرزمین‌های باستانی از جمله میان‌رودان، یونان، ایران، مصر و چین وجود داشته‌است. کنستانتین محدودیت‌های بسیاری برای طلاق ایجاد کرد و در قرن دهم میلادی کلیسای مسیحی آن را ممنوع دانست. هنری هشتم برای نخستین بار از مجلس کلیسای انگلیس خواست که ازدواج او را فسخ نماید.به مرور زمان کشورهای اروپایی و مسیحی حق طلاق را برای زن و شوهر به رسمیت شناختند. با این حال، در سال ۱۹۸۶ در ایرلند پارلمان طلاق را غیرقانونی اعلام کرد. در انگلستان، در سال ۱۹۶۹ لایحه قانونی اصلاح طلاق به تصویب رسید که گرفتن طلاق را برای زن و شوهر آسان‌تر کرد. بین سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، میزان طلاق در بریتانیا به طور ثابت هر سال ۹ درصد افزایش یافت و در طی آن دهه دو برابر شد. امروزه در بسیاری از جوامع اروپایی، میزان طلاق افزایش یافته‌است. در کشورهایی که ازدواج همجنسگرایان قانونی است طلاق آنان هم پیش بینی شده‌است. بر اساس آمار میزان طلاق بین همجنسگرایان کمتر است.

سونامی طلاق در ایران ، کاهش یا پیشگیری؟

 افزایش تاسف بارآمار طلاق مخصوصا در سه سال گذشته باعث شده تا نهادها و سازمانهای دولتی به فکر چاره افتاده و با سیاست گذاریهای مختلف قصد پیشگیری از این آسیب را دارند.

افزایش تاسف بار طلاق به عنوان بستر آسیب ساز علاوه بر لطمه عاطفی به زن و مرد و ایجاد زیان احساسی به خانواده ها موجب بروز پدیده بیوگی و در صورت وجود فرزندان علتی برای افزایش فرزندان تک سرپرست می شود. از سوی دیگر افزایش آمار زنان سرپرست خانوار و رسیدن آن به مرز 2 میلیون و 500 هزار نفر به شکلی که سالیانه 60 هزار نفر به تعداد آن افزوده می شود آسیبی دیگر در جامعه ایجاد می کند. با نگاهی به آمار ازدواج و طلاق تا پایان آماه سال جاری به یک واقعیت تلخ پی می بریم که کاهش آمار ازدواج و افزایش طلاق به مرز هشدار در جامعه رسیده است.

تعداد ازدواج 495671 و تعداد طلاق 103302 است.به طور متوسط در مقابل هر 6 ازدواج در کشور یک طلاق و در تهران هر 4 ازدواج یک طلاق روی داده است که این فرایند آماری باعث می شود که خانواده ها به اندیشه فرو رفته و در قبال سونامی آسیب ساز تمهیداتی فراهم کنند. در این میان، وجود 12 میلیون مجرد که در مرز ازدواج بوده و به علتهای مختلف از قبیل بیکاری، گرانی مسکن، تورم و تشریفات زائد مثل مهریه و شیربها و جهیزیه غیرمتعارف جوانان در مقابل پدیده ازدواج دست نگهدارند. البته ضعف مهارت مسئولیت پذیری و علاقه به آزادیهای دوران تجرد را به عنوان دلایل اصلی رفتاری باید به عوامل فوق اضافه شود. در این میان ایجاد حدود 300 سایت غیرمجاز ازدواج و بعضی از موسساتی که بدون نظارت نهادهای متولی به جای توسعه و افزایش ازدواج به فکر جیب خود بوده و فقط در اندیشه ایجاد رابطه بین پسران و دختران هستند جای تامل دارد.
سایتها و موسسات یاد شده به دور از معیارهای نظارتی و کنترلی روزانه افزایش یافته و وزارت ورزش و جوانان اخیرا به فکر ایجاد یک سایت همسریابی افتاده که باید منتظر ماند و نتایج فعالیت آن را دید. بحث ما در مورد طلاق باید باعث شود نهادها و سازمانهای مربوطه با سیاست گذاریهای متمرکز در این زمینه حرکتی موثر انجام دهند. در این میان تنها سازمان بهزیستی با طرح کاهش از طلاق در حال اجرای برنامه ای است که در مورد حمایت دولت و مردم قرار گیرد گام موثری در این زمینه خواهد بود نتایج مثبت این طرح در استان یزد مایع دلخوشی و دلگرمی کارشناسان شده و امید است این حرکت به سرتاسر کشورگسترش یابد.

کاهش طلاق باید با نظارت به 4 مرحله اجرا شود.

پیش از ادواج: همسرگزینی مناسب و آموزش مهارتهای ایجاد تفاهم و از نظر رفتاری و جنسی می تواند سرآغاز مناسبی برای پیشگیری از ازدواج های نامناسب شود.

مرحله ازدواج و بعد از آن: حمایتهای مالی و نظارت بر تعمیق رفتار زناشویی بعد از ازدواج، همچنین آموزش فرزند آوری می تواند موجب تحکیم پایه های زناشویی شود.

مرحله انجام طلاق: برای کاهش عوارض و اسیبهای طلاق و رسانیدن آن به حداقل در این مرحله آموزش مهارتهای حرفه ای، ارائه مشاوره برای جلوگیری از افسردگی زنان و مردان می تواند قدم موثری باشد. در این مرحله با حضور مشاوران مجرب می توان از وقوع فاجعه طلاق با ارائه مشاوره و آموزش مهارت حل مسئله جلوگیری کرد و زن و شوهر را به زندگی و ادامه آن مرجوع کرد.

در این مرحله است که نقش ارزنده مشاوران آشکار می شود و اگر دادگاههای خانواده بدون تایید و تصذیق طلاق حکم آن را صار نکنند می توان به کاهش آمار طلاق امیدوار بود زیرا در این مرحله افزایش تضادها و اختلالات اصلی ترین عامل محرک برای اجرای طلاق است.

مرحله بعد از طلاق: بسیاری از آسیبها در این مرحله اتفاق می افتد .رسیدن سن بیوگی به 17 سال از یک طرف و وجود فرزندان طلاق از طرف دیگر تهیدیدی مستقیم برای تولید آسیبهای جدید و افزایش آمار آنها می شود.

حمایت از زنان بیوه فاقد شغل و درآمد می تواند از ازدواج های نا مناسب واجباری جلوگیری کرده و موجب تصمیم گیری بهتر زنان شود. مردان هم با ارائه مشاوره توسط مشاوران برای زندگی بعدی و جلوگیری از اشتباهات گذسته می توانند از بار عوارض احساسی به چشم گیری کاهس دهند.
ملاحظه می کنید که مراحل یاد شده و سیاست گذاری برای هریک از آنها می تواند از یک فاجعه عاطفی و اخلاقی در جامعه جلوگیری کرده و اجازه ندهد که آمار طلاق از مرز حاضر عبور کند. در اینجا لازم می دانم از مدیران و کارشناسان بهزیستی برای اجرای این طرح تشکر کرده و درخواست کنم ب طور جدی این طرح را برای سراسر کشور کاربردی کنند.

دولت باید در مسیر تدبیر و امیدبا حمایت از طرح های مشاوره و بهره گیری از تجارب و تخصص روان شناسان و مشاوران و آسیب شناسان از نگاه نرم افزاری اجازه ندهند این سونامی کیان خانواده را مورد تهدید قرار دهد. در صورت غفلت از این آسیب بزرگ باید در آینده نه چندان دور با تاسف شاهد گسترش پدیده بیوه های جوان و افزایش روابط فرا زناشویی و زندگی های غیرمتعارف باشیم.

ساعتی 16 زوج طلاق می‌گیرند!

طلاق این منفورترین حلال خدا دیگر در بین زنان و مردان ام القرای اسلام عادی شده است. درد آور، اصلا تهوع آور تر آن که اغلب آنها زیر 30 سال سن دارند. آمارها حکایت از طلاق روزانه 381 زوج در کشور دارد. یعنی هر ساعت 16 زوج در ایران از یکدیگر جدا می شوند.

باید باور کنیم که طلاق در ایران به زلزله ای خاموش تبدیل شده است، هر روز در حال تکان دادن جامعه و نابودی بنیان خانواده می باشد. بر اساس آمار اعلام شده سازمان ثبت احوال همچنان تهران رکورددار طلاق در کشور است به طوریکه روزانه 90 زوج در تهران از یکدیگر جدا می شوند.

مشکلات جنسی، فقر مهارت های ارتباطی و خیانت از مهمترین دلایل طلاق در ایران است که تاکنون فقط به این دلایل اشاره شده است.

برای طلاق عوامل بسیاری از جمله جزئی نگری، ریزبینی و دیگران را با خط کش خود سنجیدن، عدم تناسب خصوصیات شخصیتی دختر و پسر، مباحث اقتصادی، مشکلات جنسی، رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد و دخالت های والدین را می توان یاد کرد.

بررسی پرونده های طلاق در کشور نشان می دهد طلاق امسال با رشدی 6 درصدی همراه بوده است به طوری که در 6 ماهه نخست امسال 70 هزار و 841 طلاق در کشور به ثبت رسید.

سال جمع طلاق صورت گرفته شهری روستایی