سن ارتودنسی و اطلاعاتی درباره ارتودنسی دندان

سن ارتودنسی مساله بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد. سن ارتودنسی بر کیفیت ارتودنسی تاثیر خواهد گذاشت. فواید ارتودنسی دندان برای سلامتی بسیار است. به عنوان مثال وقتی دندانها به صورت منظم کنار هم چیده شده باشند، عمر آنها افزایش خواهد یافت. پس اگر حدس می زنید دندان شما به ارتودنسی نیاز دارد باید سریع تر برای مشاوره نزد دندانپزشک بروید. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره ارتودنسی دندان اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

ارتودنسی و سن ارتودنسی

ارتودنسی درمان است اما تنها درمانی برای سنین جوانی و نو جوانی نیست باید بدانیم که بسیاری از افراد سن بالا و بزرگسال دندانهای خود را میتوانند ارتودنسی کنند. بسیاری افراد دندانهایشان دچار مشکلات دندانی هستند و دارای زاویه های نا مترادف است . در بعضی افراد دندان ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین ترتیب نامرتب و شلوغ خواهند بود.

نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان ها برمی گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان ها بزرگ باشند که دراین صورت دندان ها شلوغ به نظر می رسند. برعکس این حالت هم باعث می شود، بین دندان ها فاصله ایجاد شود.

درمواردی مانند، افتادن و از دست دادن زود هنگام دندان های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و… هم می تواند منجر به بروز این اختلالات شود. در آخر اینکه افراد زیادی که دچار نامرتبی دندان هستند گاهی با ظاهر خود مشکل دارند. ارتودنسی به آنها کمک می کند لبخند زیباتری داشته باشند.

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.

امروزه وظیفه ارتودنتیست‌ها فقط ردیف کردن دندان‌ها نیست. ایجاد لبخند زیبا، نیازمند توجه به مسائل بسیاری است که یکی از آنها ردیف بودن دندان‌هاست.

متخصص ارتودنسی به جای فکر کردن ساده به این که دندان ها را ردیف کند، باید به ایجاد لبخندی فکر کند که بتواند اعتماد به نفس، جذابیت و از همه مهم تر شادی و خوشحالی بیشتری را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان فراهم کند. متخصص ارتودنسی باید به این مساله اعتقاد داشته باشد که درمان با ارتودنسی، بتواند سودمندی همیشگی و فرصت های بیشتری برای بیمار فراهم کند.

معاینه کودکان در 7 سالگی

پیشنهاد انجمن های ارتودنسی این است که همه کودکان باید در هفت سالگی از سوی متخصص ارتودنسی معاینه شوند. تشخیص اولیه مشکل ارتودنسی مثل کجی دندان ها، از دست رفتن زود هنگام دندان شیری، پوسیدگی دندان شیری، مشکلات رشدی و انحراف دادن فک در هنگام بستن فک ممکن است منشأ مشکلات شدیدتر در آینده باشد. در این موارد کشف مشکل و پیروی از دستورات متخصص ارتودنسی، درمان های بعدی را آسان تر می کند.

مراجعه به متخصص ارتودنسی

توجه داشته باشید، افرادی که فقط درمان ارتودنسی انجام می دهند، همیشه نمی توانند متخصص ارتودنسی باشند؛ همچنان که در تبلیغات و در تابلوها عبارت هایی مثل دندانپزشک، ارتودنسی یا دندانپزشک مختص ارتودنسی، متخصص دندانپزشکی اطفال، ارتودنسی پیشگیری یا به طور اختصاصی ارتودنسی دیده می شود که هیچ کدام دلیل متخصص ارتودنسی بودن آنها نیست. افراد متخصص واقعی در مهر نظام پزشکی خود کلمه متخصص ارتودنسی را قید کرده و عضو انجمن ارتودنتیست های ایران هستند که در سایت انجمن ارتودنتیست های ایران اسامی آنها قابل مشاهده است.

حتی درباره درمان مشکلات ارتودنسی کودکان دیده می شود که در بسیاری از موارد، مراجعه به دندانپزشک یا متخصص دندانپزشکی اطفال باعث انحراف از درمان درست شده و به جای بهتر شدن درمان باعث پیچیده تر شدن درمان شده است.

در بیشتر موارد، نیاز به مداخله فوری و تجویز دستگاه ارتودنسی نیست، چیزی که همکاران دندانپزشکی اطفال به آن اعتقاد دارند. چیزی که متخصصان ارتودنسی به آن اعتقاد دارند، این است که فرآیند رشد و تکامل به طور صحیح پیش برود.

– ارتودنسی طول عمر دندان‌ها را افزایش می‌دهد؟

مرتب کردن دندان‌ها موجب قرار گرفتن آن‌ها در موقعیت مطلوب داخل فک می‌شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش فشار روی ریشه دندان‌ها است. از طرف دیگر منظم شدن دندان‌ها به تمیز کردن آن‌ها نیز کمک خواهد کرد.

– ارتودنسی موجب برطرف کردن مشکلات گوارشی هم می‌شود؟

در حالت عادی هر دندان بالا با دو دندان پایین در تماس است. چنانچه این وضعیت دندان وجود نداشته باشد، غذا به خوبی آسیاب نشده و هضم غذا و در نتیجه گوارش آن با مشکل روبرو می‌شود. درمان ارتودنسی، باعث ایجاد تماس مناسب دندان‌ها و در نتیجه افزایش تاثیر جویدن خواهد شد.

– ارتودنسی باعث درمان مشکلات عضلانی هم می‌شود؟

افرادی که بیشتر فعالیت خود را با دست راست انجام می‌دهند، عضلات قوی‌تر و با حجم بزرگ‌تر در دست راست خود نسبت به دست چپ دارند، اما چون دست‌ها زیر لباس قرار می‌گیرند، تاثیر زیاد و قابل توجهی در بیننده به وجود نمی‌آورند.

حال اگر شخصی به دلایل مختلف مانند عادت یا کوچک بودن فک و… با دندان‌های یک طرف غذا بخورد، به مرور زمان عضلات یک طرف دهان از طرف دیگر بزرگ‌تر و صورت وی نامتقارن می‌شود و چون در برخوردهای اجتماعی، صورت اولین قسمتی است که مورد توجه قرار می‌گیرد، باید حتما نسبت به رفع این مشکل اقدام کرد.

البته مشکلات عضلانی زیادی در سیستم جونده شناخته شده‌اند که با روش‌های ارتودنسی قابل درمان هستند.

– سن مناسب درمان ارتودنسی، چه سنی است؟

درمان ارتودنسی را می‌توان از اواخر سه سالگی تا زمانی که دندان‌ها وجود دارند، انجام داد. در سنین پایین و دوره دندان‌های شیری معمولا برای رفع عادات مضر مانند مکیدن انگشت یا پستانک، از دستگاه‌های ساده ارتودنسی استفاده می‌شود. پس از آن از حدود 6 سالگی یعنی زمانی که اولین دندان دائمی (دندان آسیا) رویش پیدا کرد، تغییرات استخوانی در محدوده سنی خاصی امکان‌پذیر است و معمولا ارتودنتیست پس از حذف عامل به وجودآورنده، نسبت به تغییرات ابعاد فکی در جهت‌های مختلف اقدام می‌کند.

سن ارتودنسی  مناسب در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است. پس اگر سن تان بیشتر از نوجوانی شد نگران نشوید و باز هم برای ارتودنسی به پزشک مراجعه کنید.

تا حدود سنین 12 تا 15 سالگی می‌توان ( سن ارتودنسی ) تغییرات استخوانی و عضلانی مانند بزرگ کردن فک را در بیماران انجام داد. بهترین سن درمان ارتودنسی با دستگاه ثابت، حدود 12 سالگی است. پس از 12 سالگی، با افزایش سن بیمار درمان‌ها باید محافظه‌کارانه‌تر انجام شوند.

معمولا پس از 30 سالگی، اندکی تحلیل استخوان در فک روی می‌دهد و ارتودنتیست باید نسبت به نحوه درمان، انتخاب نوع درمان و وجود محدودیت‌ها به بیمار اطلاعات کامل را بدهد.

– پلاک‌های متحرک و ثابت ارتودنسی چه فرقی با هم دارند؟

دستگاه متحرک حین درمان توسط بیمار قابل خارج شدن و جای‌گذاری است، اما نوع ثابت را فقط ارتودنتیست می‌تواند جای‌گذاری کند و در پایان درمان، از دهان خارج کند.

– نحوه عملکرد دستگاه‌های ارتودنسی چگونه است؟

دستگاه‌های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان‌ها، موجب جابجایی آنها می‌شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان‌ پزشک با اطلاع کامل از میزان آن‌ها و محاسبه با روش‌های خاص درمانی، اقدام به اعمال آنها می‌کند.

پس از هر جلسه درمانی، درد اندکی به وجود می‌آید که علت آن فعال‌سازی دستگاه توسط دندان پزشک است. معمولا این درد 3 تا 5 روز به طول می انجامد و تا فعال‌سازی بعدی از بین می‌رود. برای رفع این درد می‌توان مسکن مصرف کرد. ( سن ارتودنسی )

استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ‌گونه مغایرتی با درمان‌های ارتودنسی ندارد (استفاده بلندمدت از داروهای مسکن توصیه نمی‌شود).

– آیا درمان ارتودنسی نیاز به آماده سازی قبلی بیماران دارد؟

درمان صحیح ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده‌سازی بیماران دارد. این آماده‌سازی شامل جرم گیری، ترمیم پوسیدگی‌ها، کشیدن دندان‌ها (در صورت نیاز) و آموزش بهداشت است. شرط اصلی درمان ارتودنسی موفق، همکاری بیمار و عمل به توصیه‌های دندان پزشک است. چون درمان ارتودنسی در مدت زمان نسبتا طولانی انجام می‌گیرد، بنابراین علاقه و اشتیاق بیمار در به دست آوردن نتیجه‌ای خوب، تاثیرگذار است.

– وظیفه بیماران حین درمان ارتودنسی چیست و آیا نیاز به رژیم غذایی خاصی است؟

دستگاه‌های ارتودنسی حساس و آسیب‌پذیر هستند، ( سن ارتودنسی ) پس بیماران باید در حفظ و نگهداری آن‌ها کوشا باشند. از طرف دیگر برای جابجا شدن یک دندان در دهان، ماه‌ها زمان لازم است. متاسفانه در صورت آسیب‌دیدگی دستگاه‌ها، در برخی موارد نتیجه چند ماه زحمت، در عرض چند روز یا چند هفته از بین می‌رود.

بنابراین باید در تمام طول مدت درمان از خوردن غذاهای سخت و چسبناک مانند گز، سوهان و نظیر آن خودداری نمود و به جای گاز زدن میوه‌ها، آن را به تکه‌های کوچک تقسیم و از چنگال استفاده کرد.

– آیا برای تمیز کردن دندان‌ها حین درمان ارتودنسی، دستورالعمل خاصی وجود دارد؟

معمولا پس از جای‌گذاری دستگاه‌های ارتودنسی به علت افزایش گیر کردن موادغذایی، میزان باکتری و پلاک در محیط دهان افزایش می‌یابد و در نتیجه، امکان پوسیدگی دندان‌ها زیاد می‌شود. بنابراین بیمار باید پس از هر وعده غذا، دندان‌ها و دستگاه‌ها را به دقت تمیز کند.

برای این کار می‌توان از مسواک معمولی یا مسواک مخصوص ارتودنسی که باعث سهولت در تمیز کردن دندان‌ها می‌شود، بدون ضربه زدن، استفاده کرد و بهتر است قبل از خواب از دهان‌شویه فلورایددار نیز استفاده شود.

– تا چه اندازه امکان برگشت درمان‌های ارتودنسی وجود دارد و چه عواملی در آن دخالت دارند؟

پس از اتمام یک دوره درمانی، از وسایل و دستورالعمل‌های خاصی برای حفظ نتیجه درمان استفاده می‌شود. متاسفانه برخی از بیماران پس از مشاهده نتیجه مطلوب، به این دستورالعمل‌ها توجه کافی نمی‌کنند و سهل انگاری آن‌ها باعث جابجایی ناخواسته دندان‌ها می‌شود که میزان این جابجایی، متغیر است. ( سن ارتودنسی ) در اینجا دوباره به اهمیت همکاری بیمار با دندان پزشک پی می‌بریم.

نکته دیگر اینکه بدن انسان در برابر تغییرات ناگهانی واکنش‌های نامطلوبی نشان می‌دهد. بنابراین، بهتر است درمان‌های ارتودنسی به صورت آهسته و پیوسته انجام گیرند. عجله عامل شکست بسیاری از درمان‌های ارتودنسی است.