زردی نوزادان همیشه هم نگران کننده نیست

زردی نوزادان یکی از بیماری هایی است که در بدو تولد دچار آن می شوند یا ممکن است چند روز بعد تولد به سراغشان می آید. شما نباید از این بیماری بترسید، چون بسیاری از نوزادان دچار این مشکل می شوند. ولی باید آن را جدی گرفته و سریعا نزد پزشک ببرید. چون اگر شدت این زردی زیادی تر شود ممکن است موجب فلج شدن یا مرگ نوزاد شود.

زردی نوزادان

زردی بیماری رایجی است که دو سه روز اول پس از تولد نوزاد اتفاق می افتد. این بیماری نتیجه سطح بالای بیلی روبین (محصولی زائد که از جدایش سلول های خونی به وجود می آید) در خون و ادرار می باشد. کبد انسان های بالغ قادر به فیلتر کردن و حذف بیلی روبین می باشد اما کبد نوزادان باعث ایجاد زردی می شود. در واقع راهی برای جلوگیری کامل از زردی وجود ندارد اما می توان با شناخت فاکتورهای خطرناک اقدامات لازم برای جلوگیری را انجام داد.

علل زردی نوزادان و شیرخواران

زردی طبیعی:

بسیاری از نوزادان در روزهای اول عمر زرد میشوند که در اغلب موارد خودبخود بهبود مییابند. تصمیم گیری پزشک در مورد نیاز این زردی به درمان و بستری در بیمارستان به عواملی نظیر نارس بودن، وزن کم موقع تولد، کاهش وزن بارز، شیرنخوردن و بیحالی، ناسازگاری گروههای خونی بین مادر و نوزاد، وجود عفونت همزمان یا افت قند خون نوزاد، سن نوزاد و میزان بیلی روبین بستگی دارد. موثرترین درمان زردی نوزاد، نور درمانی یا فوتوتراپی است. لازم به ذکر است برخلاف تصور عامه مردم، نور مهتابی در منزل فاقد اثر میباشد.نکته دیگر اینکه در موقع فوتوتراپی باید چشمها و ناحیه تناسلی کودک پوشانده شود. فوتوتراپی میتواند باعث بروز موقت و بی خطر دانه های قرمز در پوست، شل شدن مدفوع و کمی بالا رفتن دمای بدن نوزاد شود. لازم است همه نوزادان در روز ۵-۳ تولد از نظر زردی معاینه شوند زیرا زردی شدید درمان نشده میتواند باعث آسیب مغزی ماندگار نوزاد (بیماری کرن ایکتروس) شود. گاهی در زردی شدید، پزشک مجبور به تعویض خون نوزاد میشود.

زردی نوزادان ناشی از کم بودن شیر مادر:

تولد نوزاد به روش سزارین احتمال این زردی نوزاد را به دلیل ناتوانی مادر سزارین شده در شیردهی موفق بیشتر میکند. درمان این نوع زردی، تأمین آرامش و استراحت مادر برای افزایش شیر و شیردهی مکرر از سینه مادر است. برخی داروهای گیاهی (شیرافزا) و نیز غیر گیاهی(قرص متوکلوپرامید و دامپریدون) باعث افزایش شیر مادر و کمک به رفع مشکل میشوند.

زردی نوزادان ناشی از خود شیر مادر:

برخی نوزادان به دلیل برخی خواص شیرمادر، از هفته دوم زندگی دچار این نوع زردی میشوند که ممکن است تا چندین هفته ادامه یابد اما با توجه به اینکه در اغلب موارد خفیف است عارضه ای ندارد. تشخیص اینکه زردی نوزاد به این دلیل است به عهده پزشک متخصص کودکان خواهد بود. گاهی با توصیه پزشک در این نوع زردی شیرمادر به مدت کوتاهی قطع شده و شیرخوار در این فاصله (معمولاً ۴۸ ساعت) با شیرخشک تغذیه میشود و سپس مجدداً تغذیه با شیرمادر ادامه مییابد. این اقدام میتواند باعث کاهش زردی برخی شیرخواران شود اما نباید تغذیه با شیرخشک ادامه یابد.

زردی نوزادان ناشی از بیماریهای مختلف:

بیماریهای ارثی کبد، کم کاری تیروئید، عفونتهای ادرار و خون، ناسازگاری خونی مادر و نوزاد، خونریزیهای نوزادی حین زایمان، ابتلای مادر به دیابت بارداری و… همگی میتوانند باعث زردی اوایل زندگی شوند که تشخیص و درمان مناسب هر کدام از اینها به عهده پزشک میباشد.

چگونه متوجه شویم که کودکمان، زردی دارد؟

به گزارش آسان طب ،زردی، معمولاً از پوست بالاترین قسمت بدن نوزاد(یعنی صورت و مشخّصاً چشم ها) شروع می شود و هر قدر که شدّت آن بیشتر شود به سمت قسمت های پایین تر و محیطی تر گسترش می یابد؛ به این ترتیب که پس از چشم و صورت، قفسه سینه، شکم و بعد هم دست و پاها درگیر می شوند؛ به نحوی که کف دست و پا آخرین مناطقی هستند که زرد می شوند. پاک شدن زردی عکس گسترش آن است؛ یعنی از آخرین نقطه ای که دچار زردی شده است شروع می شود و در نهایت پوست صورت و مخاط چشم است که پاک می شوند.

زردی نوزادان اگر محدود به صورت و چشم ها باشد، معمولاً جای نگرانی ندارد و در حدّ خفیفی است. این نکته در مورد درمان هم حائز اهمّیت است؛ یعنی اگر زردی بدن نوزاد برطرف شد و تنها مخاط چشم کمی زرد بود می توان اطمینان داشت که این زردی اندک ظرف چند روز خود به خود خوب می شود و این مسأله را نباید به حساب شکست درمان گذاشت.

اگر زردی نوزادان به قفسه سینه و شکم و یا دست و پا گسترش پیدا کرد؛ باید با دقّت، حسّاسیت و سرعت بیشتری نسبت به درمان آن اقدام کرد.

بهترین نقطه برای تشخیص زردی نوزاد ، سفیدی چشم اوست؛ چرا که اوّلاً از همه جا زودتر زرد می شود و در ثانی به علّت رنگ سفید آن، به راحتی زردی نوزادان  را نشان می دهد. راه دیگر تشخیص آسان و سریع زردی آن است که در یک اتاق با روشنایی مناسب، فشار ملایمی را به سینه کودکتان وارد کنید؛ اگر بعد از برداشتن فشار، رنگ زرد بر روی پوست مشاهده گردد، باید به پزشک خود مراجعه کنید. (این روش برای کودکان با پوست ظریف بهتر عمل می کند؛ برای سایر کودکان چنان که گفتیم، به زردی موجود در سفیدی چشمها یا لثه ها توجه کنید.)

درمان زردی نوزادان چیست؟

مادران به راحتی می‌توانند زردی را در نوزاد تشخیص دهند. چون اولین قسمتی که زردی در آن قابل تشخیص است، سفیدی چشم نوزاد است و سپس به صورت، قفسه سینه، شکم و پا‌ها سرایت می‌کند.با زرد شدن هر کدام از این اندام‌ها می‌توان به صورت تقریبی میزان زردی را تشخیص داد و مخصوصا وقتی کف پا‌ها زرد شوند، یعنی درجه زردی بسیار شدید و بالاتر از عدد 20 است که در این شرایط باید تعویض خون انجام بگیرد. زمانی که شکم نوزاد زرد دیده می‌شود میزان زردی تقریبا 13 و اگر ران‌ها زرد شوند، زردی به عدد 16 رسیده است. اما به هر‌حال باید خون نوزاد آزمایش شود تا میزان دقیق زردی نوزادان در او مشخص شود و تحت درمان قرار گیرد.

درمان زردی نوزاد پس از آزمایش خون و مشخص شدن میزان بیلی‌روبین آغاز می‌شود. اگر زردی نوزاد از روز سوم تا هفتم بالا‌تر از 15 تا 16 باشد، او را بستری می‌کنند. به دنبال آن در صورت تشخیص متخصص، نوزاد در دستگاه فتوتراپی قرار می‌گیرد تا بیماری او بهبود پیدا کند. اما در صورتی که میزان بیلی‌روبین به حد بسیار زیاد و غیر‌عادی برسد، نوزاد باید تعویض خون شود.

پدر و مادر‌ها باید بدانند که زردی نوزاد تأثیری بر تغذیه او ندارد مگر اینکه شدت زردی در نوزاد به قدری زیاد شود که او حال شیر خوردن نداشته باشد.