آمالگام ماده ای پرکاربرد در دندانپزشکی

هنگامی که حفره‌ای چه به دلیل پوسیدگی و چه به دلیل شکستگی در دندان‌ ها ایجاد می‌شود،‌ باید توسط ماده‌ای به نام آمالگام ترمیم شود. مینای دندان یکی از سخت‌ترین مواد موجود در این کره خاکی است. دندان‌های ما به کمک ما می‌آیند که انواع و اقسام خوراکی‌ها از سخت‌ تا نرم را بجویم و له کنیم و تحویل دستگاه گوارشمان بدهیم. بجز موارد بسیار محدودی که به‌عنوان نواقص مادرزادی محسوب می‌شوند، دندان‌های ما در بدو رویش،‌سفید،‌محکم و سالم هستند و به خوبی برای انجام وظایف خود آماده‌اند. در این مطلب برای شما مطالب مفیدی در خصوص ماده ی آمالگام در دندانپزشکی تهیه کرده ایم.

خرابی دندان و آمالگام

آمالگام اگر از دندان‌هایمان به خوبی مراقبت‌ کنیم، همراهان خوبی برای ما خواهند بود اما با کم‌لطفی‌های ما، نظیر عدم رعایت بهداشت و تغذیه نامناسب، باکتری‌های دهانی ایجادکننده پوسیدگی دندان، فرصت خوبی پیدا خواهند کرد که مواد غذایی مناسب را تخمیر کرده، اسیدی تولید کنند که این اسید می‌تواند مینای سخت دندان را حل کرده و پوسیدگی ایجاد کند. پوسیدگی‌های دندانی از نقاط بسیار کوچک و معمولا به‌صورت لکه‌های سفید رنگی بر روی دندان‌ها آغاز می‌شود که در این مرحله، اگر به خوبی از دندان‌ها مراقبت شده و فلوراید از طرق مختلف از جمله دهانشویه‌ها و خمیر دندان‌ها به این لکه سفید برسد،‌ پوسیدگی ممکن است متوقف شود. اما اگر روند پوسیدگی متوقف نشود، با ادامه فعالیت باکتری‌ها، ناحیه پوسیدگی وسیع‌تر می‌شود. از طرفی بافت سخت مینا و عاج دندان‌، توسط اسیدها حل شده، ماده نرم پنیرمانندی بجای دندان برجا می‌ماند که قادر به تحمل فشارهای جویدن نخواهد بود و در نتیجه حفره‌های پوسیدگی ایجاد می‌شود. در این مرحله است که دیگر پوسیدگی‌های دندان قابل برگشت نیست و باید ترمیم شود. اگر پوسیدگی دندانی در حد عاج و مینای دندان باقی مانده باشد، ‌و به ناحیه مرکزی دندان (پالپ یا عصب دندان) دست‌اندازی نکرده باشد، حفره ایجاد شده توسط مواد ترمیمی دندان‌پزشکی قابل ترمیم است که به اصطلاح عام به آن « پر کردن دندان » گفته می‌شود.

ترکیبات آمالگام

هنگامی که حفره‌ای چه به دلیل پوسیدگی و چه به دلیل شکستگی در دندان‌ها ایجاد می‌شود،‌ باید توسط ماده‌ای ترمیم شود که این ماده ترمیمی باید تا حد امکان خواص مشابهی با دندان داشته باشد و با محیط بدن انسان نیز سازگار باشد. قدیمی‌ترین ماده ترمیمی در حدود دو هزار سال پیش در مصر استفاده شد. در این کشور شخصی برای ترمیم دندان خود از قطعه‌ای فلز برنز استفاده کرد اما بعد از مدتی این فلز اکسیده شد و دندان او به رنگ سبز درآمد. از حدود ۰۵۱ سال پیش ماده ترمیمی به ‌نام آمالگام وارد عرصه دندان‌پزشکی ترمیمی شد. آمالگام همان ترکیب فلزیی نقره‌ای رنگ آشنایی است که در دندان‌های بسیاری از ما به‌عنوان پر کردگی قرار دارد‌.آمالگام آلیاژی است که دو فلز اصلی تشکیل دهنده آن جیوه و نقره هستند. عناصر دیگر مانند قلع و مس هم برای ایجاد بعضی خواص به این ترکیب اضافه شده‌اند.

این ماده قبل از ترکیب شدن برای آلیاژ به صورت دو قسمت پودر و مایع وجود دارد. قسمت پودری آن شامل نقره، مس و مقداری قلع است و قسمت مایع نیز از فلز مایع جیوه تشکیل شده است. در مطب دندان‌پزشکی ابتدا دندان‌پزشک، قسمت‌های پوسیده دندان را تراش داده و دندان را به شکل مناسبی برای پذیرش ماده ترمیمی آمالگام آماده می‌کند. سپس پودر و مایع این ماده با هم مخلوط شده،‌ترکیبی با قوام خمیری ایجاد می‌کند. که این قوام خمیری حدود ۲ تا ۳ دقیقه به دندان‌پزشک فرصت می‌دهد تا آمالگام را درون حفره دندان قرار داده و شکل مناسب را برای آن ایجاد کند. پس از این زمان،‌ آمالگام شروع به سفت شدن می‌کند و آلیاژ بسیار مستحکمی از خود به جای می‌گذارد. این ماده در برابر رطوبت محیط دهان و فشارهای ناشی از جویدن مقاومت خوبی دارد و عمر متوسطی بین ۵ تا ۰۱سال برای یک پرکردگی آمالگام پیش‌بینی می‌شود. علاوه بر آمالگام مواد ترمیمی دیگری نیز به‌نام ترمیم‌های همرنگ دندان در بازار دندان‌پزشکی وجود دارد. این مواد برای ترمیم‌های دندان‌های جلویی که در معرض دید هستند، انتخاب‌های مناسبی است اما از نظر تحمل فشارهای جویدن و عمر برای ترمیم سطوح جونده دندان‌های عقبی، انتخاب‌های چندان مناسبی نیستند.

آیا آمالگام سمی است

جیوه فلزی است که به خاطر ایجاد بخارهای سمی،‌برای بدن انسان مضر محسوب می‌شود. اما جیوه‌ای که در آلیاژ این ماده وجود دارد، از حالت آزاد خارج شده و به ‌صورت یک ترکیب فلزی در آمده است و خواص اولیه خود را از دست می‌دهد. چند سالی است که در مجامع پزشکی و دندان‌پزشکی از سمی بودن آمالگام و ایجاد بیماری‌های عمومی گوناگون وابسته به آمالگام صحبت می‌شود اما انجمن دندان‌پزشکی آمریکا هنوز این ماده را به عنوان یک ماده ترمیمی مطمئن و مناسب می‌شناسد و اعلام می‌کند که ارتباط اثبات شده و معنی‌داری بین بیماری‌های عمومی بدن و ترمیم‌های آمالگام موجود در دهان افراد وجود ندارد‌.

حساسیت آمالگام

تعداد بسیار کمی از افراد جامعه ممکن است به ترمیم های این ماده حساسیت داشته باشند. این افراد انگشت شمارند و تاکنون تنها تعداد کمی مورد حساسیت به این ماده گزارش شده است. واکنش‌های آلرژیک به آن معمولا مشابه سایر حساسیت‌های پوستی است و ممکن است ضایعات کهیر مانندی در پوست و یا ضایعات قرمزی در دهان در مجاورت ترمیم‌های آمالگام ایجاد شود. در افرادی که به این ماده حساسیت دارند، ترمیم‌های آمالگام باید توسط مواد ترمیمی دیگری جایگزین شوند.

خالکوبی آمالگام

تا کنون متوجه یک لکه خاکستری- آبی کوچک در بخش نرم دهان خود پس از انجام کار دندانپزشکی، شده اید؟ این وضعیت که خالکوبی آمالگام نامیده میشود، زمانی اتفاق میافتد که قطعه کوچک پر کننده امالگام وارد لثه یا گونه می‌شود. نقره موجود در امالگام وارد بافت نرم دهان شده و ظاهری شبیه خالکوبی کوچک پیدا میکند. خالکوبی امالگام ضرری ندارد اما لکه خاکستری – آبی اگر رشد کرد یا تغییر رنگ داد، ممکن است این احتمال به وجود بیاید که این یک خالکوبی آمالگام نبوده و باید برای بررسی نزد دندانپزشک بروید.