کورتون و موارد مصرف آن و پیشگیری از عوارضش

کورتون نوعی چربی است که موجب مهار و سرکوب التهاب در بافت های بدن می شود و همچنین سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند. این کورتن برای سلامتی فواید و عوارض خاص خود را دارد و نباید در مصرف آن زیاده روی کنید. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب اطلاعاتی را درباره مصرف کورتن تقدیم تان می کنیم.

کورتون چیست ؟

کورتون یا کورتیکوستروئید یا به اختصار استروئیدها نوعی چربی هستند که در کبد از ماده اولیه کلسترول ساخته شده و غده آدرنال یا فوق کلیوی از آنها در ساختن هورمون ها استفاده میکند. مهمترین هورمون استروئیدی که در بدن ساخته میشود کورتیزول نام دارد. این دسته موارد بطور مصنوعی هم ساخته میشوند و از آنها به عنوان دارو استفاده میشود. به کورتیکوستروئید هایی که بطور مصنوعی ساخته شده و بصورت دارو مصرف میشوند کورتون هم میگویند. کورتون ها در طب در درمان بسیاری بیمار ها مانند آسم، روماتیسم مفاصلی، اگزما، لوسمی و بسیاری بیماری های دیگر استفاده میشود.

کورتون ها یا کورتیکوستروئید ها دو تاثیر مهم در بدن دارند. یک اینکه موجب مهار و سرکوب التهاب در بافت های بدن شده و دیگری اینکه سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکنند و از این دو اثر در درمان بیماری ها استفاده میشود. بطور مثال کنترل و مهار التهاب در بافت ها قسمتی از درمان التهاب مفصل است و از اثر سرکوب سیستم ایمنی این مواد در جلوگیری از پس زدن اعضای پیوند شده به بدن (مانند پیوند کلیه یا قلب) استفاده میشود.

موارد مصرف کورتون

برای درمان برخی از بیماری‌ها به عنوان مسکن فوری از انواع کورتون‌ها استفاده می‌شود.

مثلا در حساسیت‌های شدید تزریق یک آمپول کورتون می‌تواند نجات‌بخش باشد یا در حملات شدید آسم استفاده از کورتون خوراکی یا تزریقی باعث باز شدن راه‌های هوایی و بهبودی می‌شود. در بسیاری از بیماری‌های پوستی حاد نیز پمادهای حاوی کورتون برای تسکین علامتی به کار می‌روند.

موارد بی‌شماری از کاربرد این داروها در درمان درازمدت بیماری‌ها وجود دارد که قابل جایگزینی با هیچ داروی دیگری نیستند و به دلیل خاصیت تضعیف ایمنی کورتون‌ها استفاده وسیع از این داروها برای درمان بیماری‌های خود ایمنی صورت می‌گیرد.

مثلا برای درمان روماتیسم مفصلی ، انواعی از بیماری‌های کلیوی، نوعی از هپاتیت که هپاتیت خود ایمنی نامیده می‌شود و انواعی از بیماری‌های پوستی مزمن استفاده از کورتون به مدت طولانی کاربرد دارد.

درمان بیماری کرون که یک بیماری روده‌ای است و بیماری ام‌اس نیز در مراحل مختلف با کورتون‌ها صورت می‌گیرد.

عوارض مصرف کورتون

درمان طولانی مدت با کورتون اگرچه باعث رهایی بیمار از درد و رنج بیماری می‌شود، اما منجر به وابستگی و ایجاد عوارض متعدد می‌شود.

برای فرار از این مشکل بزرگ اکنون شکل‌هایی از این دارو طراحی شده است که به صورت متمرکز روی قسمت خاصی تاثیر می‌گذارد و به این ترتیب با مقادیر کم اثرات خوب و موثری ایجاد می‌شود و عوارض به حداقل می‌رسند.

اسپری‌های تنفسی مثال خوبی برای این فرم دارو هستند. اسپری بکلومتازون و فلوتیکازون در حال حاضر اساس درمان دراز مدت آسم هستند و خوشبختانه عوارض بسیار کمی دارند. اسپری بینی این داروها نیز موجود است که با کمترین عارضه در درمان حساسیت‌های فصلی به کار می‌روند.

در مورد بیماری‌های مفصلی نیز در صورتی که مصرف کورتن لازم باشد، تزریق داخل مفصل موثرتر و با عارضه کمتری همراه است. اخیرا انواعی از کورتون موضعی به شکل انما برای درمان بیماری‌های روده‌ای نیز به بازار عرضه شده است.. همچنین یکی از علل مهم بروز پوکی استخوان افزایش شیوع مصرف کورتون ها در بین مردم است با توجه به عوارض ناشی از مصرف کورتون و مطالبی که در فوق ذکر گردید یا پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله می توان تا حد زیادی از عوارض نا مطلوب مصرف کورتون پیشگیری نمود.

غذاهای غنی از پتاسیم بخورید:

به گزارش مجله پزشکی آسان طب افزایش دفع پتاسیم از بدن و احنمال کمبود پتاسیم یکی از عوارض مصرف این نوع داروها است. در هنگام دریافت کم برخی انواع کورتون نظیر پردنیزون دفع پتاسیم نیز کم است، اما در دوزهای بالاتر میزان دفع افزایش می یابد بطوریکه در صورت مصرف طولانی مدت این داروها احتمال کمبود پتاسیم وجود خواهد داشت. پتاسیم یکی از املاح ضروری برای بدن است که در تعادل آب بدن، کنترل اسیدیته خون و بافت ها، انتقال سیگنال های عصبی و در نتیجه عملکرد صحیح عضلات قلب و انقباض عضلات نقش مهمی دارد.

از آنجا که پتاسیم در کنترل سیگنال های قلب و تنظیم ضربان قلب نقش دارد در کمبود شدید پتاسیم امکان بروز آریتمی های قلبی وجود دارد، بنابراین بهتر است کسانی که به مدت طولانی کورتون مصرف می کنند از مواد غذایی غنی از پتاسیم بیشتر استفاده کنند. پتاسیم عمدتا به مقدار زیاد در میوه ها و سبزی ها خصوصا موز، کیوی، آلو، گوجه فرنگی، سیب زمینی و بروکلی و نیز در انواع گوشت قرمز، گوشت پرندگان و ماهی و همچنین در برخی انواع مغزها مانند پسته و بادام وجود دارد.

کلسیم کافی مصرف کنید:

اسئوپروز یکی از عوارض شایع مصرف استروئیدهاست که شکستگی ناشی از آن سالیانه سبب مرگ و میر بسیاری افراد می شود. در این بیماری توده استخوانی کاهش می یابد و در افراد مبتلا شکستگی های استخوانی شایع است. مصرف استروئیدها با مکانیسم های متفاوتی سبب بروز استئوپروز می شود که مهم ترین آنها کاهش جذب کلسیم از روده، افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار و جلوگیری از تولید استئوبلاست ها و تشکیل استخوان است. سلول های مغز استخوان سلول های تحت عنوان استئوبلاست ها و استئوکلاست ها تولید می کنند که در تشکیل سلول های استخوانی نقش دارند.

سلول های استئوبلاست با جذب کلسیم سبب تشکیل استخوان می شوند در حالیکه سلول های استئوکلاست کلسیم را از استخوان ها برداشت کرده وارد خون می کنند تا به مصرف دیگر سلول های بدن برسد و یا در واکنش های شیمیایی شرکت نماید بنابراین سلول های استخوانی بطور مداوم در حال تغییر هستند و هر 10 سال یکبار بطور کامل عوض می شوند با توجه به اینکه کورتیکواستروئیدها باعث کاهش جذب و افزایش دفع کلسیم می شوند کمبود این عنصر در کسانی که از این داروها استفاده می کنند رخ می دهد و در نتیجه این افراد به پوکی استخوان مبتلا می شوند. برخی مطالعات نشان می دهند که مصرف مقادیر مناسب کلسیم و ویتامین D می تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری نماید بنابراین کسانی که از این نوع داروها مصرف می کنند باید از منابع غذایی سرشار از کلسیم نظیر شیرف ماست، پنیر و غذاهای غنی شده از کلسیم به مقدار کافی مصرف کنند.

همراه غذا سبزی بخورید :

یکی دیگر از عوارض مصرف کورتون افزایش قند خون خصوصا در بیماران مبتلا به دیابت است کورتیکواستروئیدها باعث مقاومت به انسولین در سلول های بدن می گردند . انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می شود و برای سوخت و ساز قند توسط سلول ها ضروری است. در صورت کمبود انسولین قدرت برداشت قند خون یا همان گلوکز توسط سلول های بدن کم شده و بنابراین میزان گلوکز در خون بالا می رود.

کورتیکواسترئیدها باعث می شوند که کبد به میزان بیشتری قند وارد جریان خون کند. در افرادی که پانکراس سالم دارند معمولا با تولید بیشتر انسولین توسط پانکراس قند خون کنترل میشود اما در افراد دیابتی کنترل قند خون مشکل تر خواهد شد. افرادی که مجبور به مصرف کورتیکواستروئیدها هستند باید بطور منظم قند خون خود را کنترل نمایند .برای کنترل قند خون بهتر است از مصرف انواع قندهای ساده نظیر شکلات و شیرینی، قند و شکر پرهیز شود. میوه های خشک، آبمیوه ها و انواع دسر نیز قندبالایی دارند و حتی مصرف زیاد میوه های تازه میتواند منجر به بالا رفتن قند خون شود اما مصرف سبزیجات می تواند در کاهش قند خون موثر باشد. سبزی ها حاوی فیبر هستند. فیبرها کمک می کنند تا قند موجود در غذا کمتر و به آهستگی جذب شود بنابراین مصرف سبزی همراه غذا برای کنترل قند خون توصیه می شود.

از افزودن نمک به غذا بپرهیزید:

یکی از عوارض مصرف کورتیکواستروئیدها افزایش فشار خون به علت احتباس سدیم وآب بر اثر مصرف این دسته از داروهاست به منظور جلوگیری و کنترل این مشکل بهتر است بیماران دریافت روزانه سدیم را محدود کرده و از افزودن نمک به غذا اجتناب نمایند . غذاهای فرآوری شده نظیر سوسیس و کالباس و برخی غذاهای آماده نظیر سوپ های آماده و سس ها معمولا سدیم بالایی دارند و کسانی که از کورتون استفاده می کنند در صورتی که مبتلا به فشار خون بالا هستند باید از مصرف آنها اجتناب نمایند.