کلیه و سیستم مجارى ادرارى را بشناسید

سیستم مجارى ادرارى یکی از بخش های مهم بدن است که شامل کلیه ، مثانه و … می شود و اگر هر کدام از آنها وظایف خود را به درستی انجام ندهند سلامتی فرد به خطر می افتد. ادرار راهی برای دفع سموم بدن است و باید در دفعات زیاد در روز این سموم از بدن تخلیه شوند. شما باید به میزان کافی آب بخورید تا مثانه و کلیه بتوانند کارشان را صحیح انجام دهند. همچنین ادرارتان را تباید زیاد نگه دارید. در این بخش از مجله پزشکی اسان طب درباره سیستم مجاری ادراری اطلاعاتی را تقدیم تان می کنیم.

سیستم مجارى ادرارى

 سیستم مجاری ادراری شامل کلیه ها، دو میزنای، مثانه و پیشابراه میباشد. ادرارتوسط کلیه تولید می شود واز طریق سایرساختمانهای مجاری ادراری جریان یافته واز بدن خارج می شود.

وظایف کلیه در سیستم مجارى ادرارى

کلیه ها یک جفت ارگان لوبیایی شکل و قرمز مایل به قهوه ای هستند ودر فضای خلف صفاقی روی دیواره خلفی شکم از مهره دوازدهم سینه ای تامهره سوم کمری بالغین قراردارند. وزن کلیه افراد بالغ ۱۱۳ تا ۱۷۰ گرم و ابعاد آن ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر طول، ۶ سانتیمتر عرض و ۲/۵ سانتیمتر ضخامت است. بدلیل وضعیت قرار گرفتن کلیه راست اندکی پایینتر از کلیه چپ میباشد. بافت پارانشیم کلیه شامل دو بخش قشری و مدولا است.

مدولا حاوی قوس هنله و مجاری جمع کننده نفرونهای مجاور می باشد. هر کلیه دارای ۸ تا ۱۸ ساختمان هرمی شکل است. هرم ها محتوای خود را به داخلی کالیس های کوچک تخلیه کرده و در نهایت این محتوا به درون کالیسیهای بزرگ می ریزد که به طور مستقیم بداخلی لگنچه کلیه باز می شود. لگنچه کلیه درواقع نقطه آغاز سیستم جمع کننده می باشد و ساختمان آن به گونه ای است که ادرار را به راحتی جمع آوری و منتقل می کند.

بخش قشری که در حدود ۱ سانتیمتر عرضی دارد دورتر از بخش مرکزی کلیه واقع شده است و لبه های خارجی کلیه را دربرمیگیرد این بخش ها حاوی نفرون ها که واحدهای عملیاتی کلیه هستند، میباشد. هر کلیه دارای یک میلیون نفرون است که حتی درمواردی که یک کلیه آسیب ببیند یا از کاربیفتد امکان فعالیت کافی را برای کلیه سالم فراهم می کند. نفرونها ساختمان هایی هستند که داخلی بافت پارانشیم کلیه قرار گرفته و مسئول عملیات آغازین تشکیل ادرار میباشد.

در صورتی که مجموع نفرونهای فعالی کمتراز ۲۰ درصد مقدار طبیعی باشند پیوند کلیه ضرورت مییابد.

دو نوع نفرون وجود دارد، نفرونهای قشری که در حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد کلی تعداد نفرونها می باشند و در خارجی ترین بخش قشر کلیه قرار گرفته اند و نفرونهای مجاور بخش مرکزی که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد باقی مانده نفرونها را تشکیل میدهند و در بخشی های عمقیتر قشری واقع شدهاند. مشخصه نفرونهای مجاور بخش مرکزی بلندی قوس هنله آنان است که بوسیله قوسهای مویرگی بنام راست رگ احاطه گردیده اند و به سمت مدولای کلیه سرازیر می شوند.

بلندی قسمت توبولار نفرون بطور مستقیم با توانایی آن در تغلیظ ادرار در ارتباط است. ادراری که در نفرونها تشکیل می شود به سمت لگنچه کلیوی و سپس میزنای جریان مییابد که یک لوله فیبری عضلانی بلند است و هر کلیه را به مثانه متصل می کند. این لوله های باریک هریک ۲۴ تا ۳۰ سانتیمتر طول دارند و از بخش پایینی لگنچه کلیوی منشأ گرفته و به بخش مثلثی دیواره مثانه ختم می شوند. میزنای چپ اندکی کوتاهتر از میزنای راست است. سطح داخلی میزنای از سلولی های اپیتلیوم ساخته شده است و مانع از بازجذب ادرار میگردد.

نقش مثانه در سیستم مجارى ادرارى

مثانه یک کیسه ماهیچهای توخالی است که دقیقا در پشت استخوان عانه قرار گرفته است. ظرفیت مثانه بزرگسالان حدود ۴۰۰ تا۵۰۰ ورودی میزنای و یک خروجی پیشابراه است. منطقه اطراف گردن مثانه منطقه اتصال دقیقا در پشت استخوان عانه قرار گرفته است. ظرفیت مثانه بزرگسالان حدود ۴۰۰ تا۵۰۰ میلی لیتر است مشخصه مثانه بخش توخالی مرکزی آن بنام وزیکول است که دارای دو ورودی میزنای و یک خروجی پیشابراه است. منطقه اطراف گردن مثانه منطقه اتصال پیشابراه به مثانه از چهارلایه تشکیل شده است. خارجیترین بخش لایه غشایی است که ازبافت پیوندی تشکیل شده است.

لایه داخلی حاوی سلولی های اپیتلیال انتقالی تخصصی یافته ای است که در مقابل آب نفوذ ناپذیر بوده و مانع از بازجذب ادرار موجود در مثانه می شود. گردن مثانه حاوی رشته هایی از ماهیچه صاف غیرارادی است که بخشی از اسفنگتر پیشابراهی به نام اسفنگتر داخلی را میسازد. اسفنگتر خارجی در بخش پیشین پیشابراه است که نسبت به مثانه در دورترین فاصله قرار گرفته است. پیشابراه از قاعده مثانه منشأ میگیرد و در مردان از درون آلت تناسلی عبور می کند و در زنان دقیقا در جلوی واژن بازمی شود. در مردان غده پروستات که دقیقا زیر گردن مثانه قراردارد، پیشابراه را از پشت و طرفین احاطه می کند.

بدن انسان سالم از حدود ۶۰ درصد آب تشکیل شده است.

تنظیم تعادل آب توسط کلیه ها صورت می گیرد و نتیجه آن تولید ادرار میباشد. تنظیم میزان آب دفع شده یکی از عملکردهای مهم کلیه می باشد با مصرف مقادیر زیاد مایعات حجم زیادی از ادرار رقیق دفع خواهد شد برعکس با مصرف مقادیر کم مایعات حجم کمی ادرارتغلیظ شده دفع میگردد.

هر فرد روزانه در حالت طبیعی حدود۱۳۰۰ میلیلیتر مایع خوراکی و…۱۰ میلی لیتر نیز مایع از طریق مواد غذایی دریافت می کند. از این میزان مایع دریافتی حدود ۹۰۰ میلی لیتر آن از طریق پوست و تنفسی ۵۰ میلی لیتر ازطریق تعریق و ۲۰۰ میلی لیتر از طریق مدفوع دفع خواهد شد. در هنگام ارزیابی وضعیت کلی مایعات بدن محاسبه میزان دریافت و از دست دادن مایعات امری اساسی و مهم است.

امیدواریم این مقاله از مجله پزشکى آسان طب برایتان مفید و موثر واقع شده باشد.