زردی زبان و بررسی عوامل ایجاد‌کننده آن و همچنین ارائه راهکارهای درمانی

گاهی اوقات بر روی زبان بعضی افراد یک لایه ضخیم و زرد رنگ ایجاد می‌شود که معمولا بی‌ضرر بوده و به آن زردی زبان می‌گویند. زردی زبان اغلب زمانی اتفاق می‌اُفتد که سلول‌های مرده پوست، باکتری‌ها و یا ذرات بر روی سطح زبان ایجاد شوند و معمولا با مراقبت‌های اولیه در خانه این مشکل برطرف خواهد شد، اما در مواقعی این حالت، نشانه‌ای از یک بیماری جدی بوده که باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

زردی زبان و بررسی عوامل آن

علاقه‌مندان به مجله پزشکی آسان طب؛ علائم زردی زبان بسته به نوع و علت آن متفاوت است. در اکثر موارد مراقبت‌های اولیه در خانه، مخصوصا بهداشت دهان و دندان، مشکلات مربوطه را در عرض چند روز تا چند هفته برطرف می‌سازد.

ما در این مقاله به مطالب زیر خواهیم پرداخت:

چه چیزی باعث ایجاد زردی زبان می‌شود؟

چه کسانی در معرض این خطر هستند؟

علائم آن چیست؟

گزینه‌های درمان و پیشگیری از آن چیست؟

چه زمانی افراد باید به دکتر مراجعه کنند؟

عوارض زردی زبان چیست؟

حقایقی در رابطه با زردی زبان

عوامل بسیاری می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شده و یا در تسریع آن موثر باشد، مثلا برخی از داروها و درمان‌های پزشکی باعث کمبود آب بدن و خشکی دهان خواهند شد.

چه چیزی باعث ایجاد زردی زبان می‌شود؟

بعضی از عادت‌ها، شرایط و داروها احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند که هم‌اکنون به برخی از علل‌های ایجاد این بیماری خواهیم پرداخت.

محصولات بهداشتی دهان و دندان به همراه عوامل اُکسید‌کننده

برخی از محصولات بهداشت دهان و دندان، مانند دهانشویه یا خمیردندان شامل مواد شیمیایی و ذراتی بوده که باعث خشکی دهان، تحریک سلول‌های پوست زبان و تغییر رنگ زبان افراد می‌شود.

ترکیبات مشترکی که باعث ایجاد زردی زبان می‌شوند، عبارتند از:

پراکسید‌ها

فندق

مونتول

الکل

تیمول

اکالیپتوس

دندان‌های ضعیف

در نظر داشته باشید که پاکسازی دهان و دندان باکتری‌ها را روی سطح زبان کاهش داده و خطر ابتلا به زردی زبان را کاهش خواهد داد.

مصرف تنباکو

تنباکو حاوی ترکیبات و سموم خطرناکی بوده که سلول‌های پوست را به شدت تحریک کرده و یا حتی آن‌ها را از بین خواهد برد، همچنین توتون و تنباکو باعث افزایش سلول‌ها شده و به همین ترتیب ذرات و باکتری‌های موجود نیز افزایش خواهند یافت.

خشکی دهان

بزاق دهان به طور طبیعی باکتری‌ها و ذرات اضافی را از سطح زبان انسان پاک خواهد کرد، از طرف دیگر از دست دادن آب بدن نیز، منجر به کاهش تولید بزاق دهان خواهد شد، بنابراین باکتری‌ها و ذرات مواد غذایی در نزدیکی سلول‌ها باقی مانده و خطر بروز باکتری‌ها را بیش از پیش افزایش خواهند داد. در نظر داشته باشید که تنفس دهانی نیز، خصوصا در شب خطر ابتلا به خشکی دهان را افزایش می‌دهد.

زبان مودار سیاه

زبان مودار سیاه، یک بیماری نسبتا شایع و غیرسرطانی بوده که در آن باکتری‌ها و یا قارچ‌ها بر روی سطح زبان ایجاد می‌شوند. گرچه در این مواقع زبان اغلب به رنگ سیاه درمی‌آید، اما ممکن است به رنگ زرد، آبی و یا سبز نیز ظاهر شود.

اکثر افراد پس از ظاهر شدن این علائم، به دنبال راهی برای درمان بیماری هستند زیرا اکثر این افراد حالت‌های تهوع، ضعف، تنگی نفس و سوزش دهان را تجربه می‌کنند.

غذاهای رنگی، رنگ‌ها و مواد غذایی که به زبان می‌چسبند

بسیاری از غذاها حاوی رنگ هستند و می‌توانند سطح زبان را رنگی کرده و آن را تغییر دهند، همچنین برخی از مواد غذایی نیز چسبناک بوده و به سطح زبان می‌چسبند.

برخی از داروها

همراهان آسان طب؛ برخی از دارو‌ها حاوی ذرات رنگدانه بوده که موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن خواهند شد. مواد و داروهای رایجی که احتمال گسترش زردی زبان را افزایش می‌دهند عبارتند از:

دیابت و بسیاری از داروهای مصرفی آن

داروهای کاهش دهنده خون

آنتی بیوتیک‌ها

لنسپروزول (Prevacid)

کلرهگزیدین (در برخی از ضدعفونی کننده‌های دهان یافت می‌شود)

نمک‌های آهن

مینوسیکلین

بیسموت زیرالسیسیلات

سرطان و داروهای پرتو

داروهای ضد فشار خون

برخی از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین

زبان Geographic

زبان Geographic یک بیماری غیر سرطانی بوده که سبب ایجاد قرمزی یا سفیدی در بالای اطرف زبان می‌شود. این بیماری هیچ علت شناخته شده ای ندارد، اما در درجه اول کودکان 4 تا 5 ساله را تحت تاثیر قرار داده و اغلب موجب ایجاد جراحاتی شده که در آن سلول‌های پوستی از دست رفته و بسیار دردناک می‌باشد.

زردی

در افرادی که مبتلا به زردی هستند، بیلی روبین که یک ماده شیمیایی ایجاد شده توسط تجزیه گلبول‌های قرمز می‌باشد، به طور غیر طبیعی در بافت‌ها ایجاد خواهد شد و گاهی اوقات فقط قسمت‌های خاصی از بدن زرد می‌شوند، اما ممکن است کل پوست نیز به رنگ زرد دربیاید. بر خلاف بسیاری از علت‌های موجود درباره پیدایش زردی زبان، زردی نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد، زیرا ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری تهدید‌کننده و خطرناک مانند نارسایی کبدی باشد، ولی در صورت مراجعه به پزشک در اغلب موارد درمان خواهد شد.

اگزما و شرایط autoimmune

برخی از شرایط خود ایمنی مانند اگزما سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند، به طوری که باکتری‌های بی‌ضرر موجب گسترش زبان زرد می‌شوند، به عنوان مثال مطالعات انجام شده در سال 2017 حاکی از آن است که از 35 فردی که مبتلا به زبان زرد هستند، حدود 32 نفر از آن‌ها دارای اگزما حاد یا شدید بودند، همچنین از 122 بیمار با پوشش زبان سفید، تنها سه نفر اگزمای حاد داشتند.

شرایط معده و عفونت

هرچند مشکل ابتلا به زبان زرد ممکن است برای هر فردی و در هر سنی ایجاد شود، اما عوامل متعددی برای افزایش احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

بهداشت دهان و دندان

مصرف دخانیات

مصرف زیاد قهوه یا چای سیاه

مصرف الکل

کمبود آب

سرطان

شرایط autoimmune

شرایط عصبی

برخی از علائم مشترک با زبان زرد عبارتند از:

بوی بد دهان

تکه های سفید اضافی، پوششی اضافی بر روی زبان یا غشاهای مخاطی

طعم بد

گلو درد

احساس سوزش

ریفلاکس اسید یا سوء هاضمه

خشکی دهان

تب

احساس خز یا مو بر روی زبان

درد

راه‌های درمان و پیشگیری از زردی زبان

بهداشت دهان و دندان یک عامل ضروری است. عادت‌ها و رفتارهایی که به درمان کمک خواهد کرد نیز جهت پیشگیری از این بیماری موثر خواهد بود. راه‌های معمول برای درمان و جلوگیری از زبان زرد عبارتند از:

افزایش فرکانس و دقت در مسواک زدن دندان‌ها

شستشوی دهان با استفاده از دهانشویه‌های ضد باکتری پس از وعده‌های غذایی مختلف

حتما با یک مسواک نرم، مسواک بزنید

از فلوراید برای شستشو استفاده کنید

هر روز زبان خود را به آرامی تمیز کنید

دهان خود را یک بار در روز به مدت 60 ثانیه با مخلوطی از هیدروژن پراکسید و آب شستشو دهید، به این صورت که از نسبت 1 به 5 هیدروژن پراکسید و آب استفاده کنید.

پس از مصرف نوشابه‌های گازدار، زبان و دهان خود را به صورت مستقیم با آب شستشو دهید.

ترک سیگار یا محصولات تنباکو

درمان عفونت‌های سینوس

درمان مشکلات مربوط به فک

تغییر موقعیت خواب، بالش یا تشک

استفاده از یک مرطوب‌کننده برای کاهش خشکی دهان

کاهش مصرف مواد غذایی شیرین و پرچرب

افزایش مصرف فیبر

محدود کردن مصرف نشاسته یا غذاهای غنی شده از کربوهیدرات

اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین، الکل و کافئین

مصرف یک رژیم غذایی سالم به همراه فیبر کافی

اجتناب از نوشیدنی‌های رنگی

اجتناب از نوشیدنی‌های گرم و یا اسیدی

درمان عفونت در اسرع وقت

اجتناب از مصرف مواد مخدر به صورت تفریحی یا غیر‌قانونی

هرگز از سوزن‌های غیر انعطاف‌پذیر یا ابزارهایی که در معرض عفونت‌های خونی قرار دارند استفاده نکنید.

از پروبیوتیک‌های خوراکی، محصولات تخمیر شده و یا ماست استفاده کنید.

در نظر داشته باشید برای مواردی که زردی زبان باعث درد، سوزش و یا ناراحتی می‌شود، پزشک معمولا داروهای ضدافسردگی یا شستشوی دهان را تجویز می‌کند.

بهتر است بدانید پزشکان تنها در صورت بروز علائم شدید در افراد یا زمانی که این بیماری علت خاصی مانند بیماری زبان geographic داشته باشد، دارو تجویز می کنند.

داروهایی که معمولا برای درمان زبان زرد استفاده شوند عبارتند از:

استروئیدها برای مصرف موضعی و یا جهت شستشو

استفاده از دهانشویه اسید سالیسیلیک

داروهای رتینوئید (ویتامین A)

آنتی هیستامین‌ها

داروهای ضد قارچ موضعی برای استروئید

داروهای موضعی بیهوشی

کرم موضعی با 30 درصد اوره

آنتی بیوتیک‌ها یا ضد ویروس‌ها برای درمان عفونت‌ها

داروهای ضد درد

چه موقع افراد باید به دکتر مراجعه کنند؟

در برخی از موارد باید برای درمان بیماری به پزشک مراجعه کنیم، به ویژه هنگامی که زردی زبان علائم قابل توجه و عواقب جدی بهداشتی نظیر زردی به همراه داشته باشد.

برخی از دلایل مراجعه به پزشک برای درمان بیماری زردی زبان عبارتند از:

علائم زردی، از جمله زرد شدن پوست، کبودی، تب، استفراغ، تهوع، تب، اسهال، خونریزی و درد در ناحیه شکم

نگرانی در مورد ظهور تغییر رنگ زبان

احساس درد

علائمی که به طور قابل توجهی بدتر می‌شود

ایجاد شدن سلول‌های پوستی بسیار ضخیم بر روی زبان (پاپیل ها) که شبیه به یک لایه خز است

آیا عوارضی در رابطه با بیماری زبان زرد وجود دارد؟

تنها عوارض مرتبط با زبان زرد، مربوط به شرایطی جدی‌تری مانند بیماری زردی می‌باشد. عوارض احتمالی زردی عبارتند از:

زخم در کبد، شکستگی و سرطان

التهاب دستگاه گوارش، آسیب و تورم

احتباس مایع و ایجاد تورم در بدن

التهاب طحال و بزرگ شدن آن