مراقبت های اولیه در دوران بارداری پیش از زایمان سگها

اگر عمل جفت گیری به موقع و به شکلی صحیح انجام شود و هیچ گونه مشکل فیزیولوژیکی و آناتومیکی و همین طور اختلال و بیماری های هورمونی در حیوان وجود نداشته باشد ، غالبا سگ ماده بعد از آن که آبستن شد وارد مرحله ی بارداری خواهد شد. در مورد مراحل بارداری و زایمان در سگ ها در مقالات گذشته صحبت کردیم و از آنجایی که همه ی سگ ها هم مانند حیوانات خانگی دیگر در دوران بارداری نیازمند آرامش ، مراقبت و رعایت نکات خاصی هستند ، در این پست از مجله ی پزشکی آسان طب به مسئله ی مهم مراقبت های اولیه در دوران بارداری و مراقبت های پیش از زایمان در سگ ها خواهیم پرداخت.

دوران بارداری و زایمان در  سگ ها

همان طور که در مقالات گذشته مجله ی پزشکی آسان طب و در بخش حیوانات خانگی اشاره کردیم، تخمک های رها شده از تخمدان سگ های ماده بعد از زمانی در حدود 2 الی 3 روز پس از آزاد گشتن بالغ می گردند و در این هنگام اگر اسپرم زنده و سالم به موقع و میزان کافی حاضر باشد، در محیط رحم  بارور می گردد و بدین ترتیب رشد جنین آغاز می گردد.

دقیقا مثل سایر حیوانات در سگ ها هم به وجود آمدن سلول اولیه جنینی مستلزم لقاح می باشد و نیمی از 78 کروموزوم موجود در هر سلول جنین از طریق یکی از والدین تامین می گردد. تمام خصوصیات ظاهری ( شکل کلی حیوان ) و نقشه ی ساختمانی تمام اندام های داخلی و خارجی، رنگ و رفتار سگ ها  بر اساس برنامه ریزی بسیار دقیق و پیچیده DNA موجود در این کروموزوم ها شکل می گیرند. با این تفاسیر بخشی از تمام خصوصیات پدر و بخشی از تمام خصوصیات مادر بر اساس اصل احتمالات و همین طور مغلوب بودن آن ها به توله ها منتقل می گردند.

طول دوره بارداری و زایمان در  سگ ها به نژاد آن ها ، تغذیه آن ها و شرایط اقلیمی  بستگی دارد و بین 57 الی 67 روز ( به صورت میانگین 60 روز ) می باشد. اگر از روز جفت گیری زمان زایمان را حساب کنید، زمان زایمان  در سگ ها با چند روز اختلاف بین 58 الی 72 روز بعد از عمل جفت گیری می باشد.

تعداد جنین ها یا توله ها بر حسب نژاد سگ ها ، تغذیه آن ها و همین طور شرایط اقلیمی می تواند بین 1 الی 12 عدد توله ( حتی در برخی از مواقع تعداد بیشتری ) باشد. در 35 روز اول بارداری روند تشکیل ارگان ها کامل می گردد و اندام های اصلی بدن جنین شکل می گیرند. از این زمان به بعد می توان آن ها را جنین نامید.

این اتفاقات درون شاخه های رحم و در داخل محوطه ی کیسه های جفت ( که از اتحاد پرده های داخلی ، پرده های خارجی و لایه سطح داخلی رحم تشکیل شده اند) به وقوع می پیوندند. جنین های داخل این کیسه های پر از مایعات جنینی مراحل رشد  هستند و مراحل رشد را به سرعت طی می کنند. جفت نه تنها جنین ها را درون مایعات داخل خود در برابر ضربات فیزیکی حفظ می کند بلکه وظیفه ی تغذیه و اکسیژن رسانی به آن ها را نیز بر عهده می گیرد.

تغذیه جنین در بین سیستم گردش خون مادر و جنین ها از طریق جفت صورت می گیرد و مواد زائد حاصل از متابولیسم جنین ها از این طریق وارد جریان خون مادر گشته و بدین ترتیب دفع می گردد. در هنگام زایمان در سگ ها وجود مایعات جنینی باعث لغزندگی کانال زایمان می گردد و روند خروج توله های سگ را آسان می کنند. میزان مایعات جنینی موجود در جفت در دوران بارداری به تعداد جنین ها بستگی دارد و بین 20 الی 55 درصد افزایش می یابد و به همین علت در این زمان سگ  ماده برای رفع نیاز های خود و توله هایش نیازمند به غذای بیشتر و مغذی تری  می باشد.

تشخیص بارداری در سگ ها

درست است که رفتار در طول مدت بارداری در سگ ها تغییر خواهد کرد ، اما این دلیل برای تشخیص بارداری در سگ ها کافی نمی باشد. افزایش وزن و افزایش اشتها هم دلیل بر بارداری سگ ها نمی باشند . در اوایل دوره بارداری  یعنی حدودا تا قبل از 35 روزگی جنین نمی توان به راحتی این قضیه را تشخیص داد . تقریبا از 35 روزگی سگ های مادر دچار افزایش وزن می گردند و اشتهای آن ها زیاد می شود .
در این هنگام حجم سینه ها افزایش می یابد و اگر آن ها را فشار دهید مایع سروزی با فشار از آن ها خارج می گردد. در همین زمان ها در بعضی از سگ ها  می توانید وجود جنین ها را با لمس کردن احساس کنید ( به صورت اجسامی شبیه به توپ گلف ) . البته در سگ های چاق از طریق لمس کردن قادر نخواهید بود که به وجود جنین ها پی ببرید و این کار بستگی به تجربه و مهارت دامپزشک دارد.

از 55 روزگی به تجمع مایعات جفت در اطراف جنین ها تشخیص از طریق لمس کردن امکان پذیر نمی باشد. در اغلب موارد بزرگ شدن شکم از حدود روز 40 بارداری شروع می شود . در این هنگام دست و پا ظاهر می شود و سر، تنه و شکم از هم تفکیک می گردند.

در اواخر دوران بارداری می توانید به وسیله ی یک گوشی معاینه صدای قلب جنین ها بشنوید. احتمال این وجود دارد که در هفته ی آخر بارداری درجه حرارت بدن مادر کمی تغییر داشته باشد ( ابتدا دمای بدن مادر کاهش یافته و حتی ممکن است تا 36/5 درجه نیز برسد و سپس در چند ساعت قبل از زایمان افزایش پیدا می کند ).  در روز های آخر باداری سینه های مادر حجیم و متورم و همن طور نوک آن ها برجسته می گردد و در صورت فشار آن ها مایع آغوز ( که غذایی برای ایمن سازی نوزادان است ) خارج می گردد. خروج این مایع ( که شبیه به شیر می باشد ) نشانه ی نزدیکی زمان زایمان در سگ ها خواهد بود.

حدودا از 17 الی20 روز پس از بارداری با استفاده از روش تشخیصی اولتر سونوگرافی می توان از بارداری در سگ های خود ( با درصدی احتمال خطا ) اطمینان حاصل کنید. یک هفته بعد از به طور تقریبی تعداد نورادان را می توان تخمین بزنید و حتی با استفاده از روش رادیو گرافی از بارداری سگ خود مطمئن گردید ( تشخیص قطعی آن با این روش تا قبل از 45 روزگی مقدور نیست ).

در این دوران به علت استخوانی شدن ساختار اسکلتی جنین وجود آن ها و تعداد آن ها به صورت تقریبی در عکس رادیوگرافی مشخص می گردد.در این زمان از بارداری با درصدی خطا زنده بودن و حتی مرگ احتمالی توله ها را می توان اعلام  نمود . تعداد دقیق تر توله ها با استفاده از عکس رادیو گرافی در اواخر دوران بارداری امکان پذیر می باشد.

مراقبت های دوران بارداری

تغییرات رفتاری در سگ های باردار دیده می شود ، به خصوص از اواسط دوران بارداری حیوان آرام تر ، متین تر، مهربان تر شده  و کمتر اتفاق می افتد که رفتارهای خشونت آمیز از خود نشان دهد. یکی از مهمترین مسائلی که باید در این دوران به آن توجه کرد رژیم غذایی حیوان در دوران بارداری است.همان طور که اشاره کردیم حدودا از 40 روزگی به بعد افزایش وزن مادر به وضوح قابل مشاهده می باشد و  جنین ها در حال رشد و تکامل هستند باعث نیاز مادر به مواد غذایی سرشار از پروتئین و انرژی بیشتر خواهند بود.

دقت داشته باشید که اگر سگ در دوران بارداری خود این مواد را از طریق غذای روزانه دریافت نکند ، نه تنها خودش دچار ضعف مفرط  می گردد ، بلکه رشد و تکامل جنین ها نیز دچار اختلال خواهد شد.

لانه ی مادر آینده اهمیت ویژه ای دارد و باید حداقل 2 هفته قبل از زایمان سگ به فکر تهیه لانه ی مناسبی برای آن باشید. در تهیه و یا ساخت این لانه باید تناس آن با جثه ی مادر و پیشبینی تعداد و جثه توله ها را در نظر بگیرید. فضای داخلی لانه باید به قدری بزرگ باشد که مادر بتواند در آن به راحتی به پهلو دراز بکشد و به توله های خودش شیر بدهد.

جنس دیوار ها می تواند از چوب و یا صفحات پلاستیکی و یا پارچه باشد. ارتفاع لانه به قدری باشد که مانع خروج توله های نوزاد از لانه گردد. در ورودی لانه را طوری باشد که ورود و خروج مادر به راحتی و بدون کشیده شدن پهلو هایش به کناره های در انجام شود.

محل قرار گرفتن این لانه حتما باید در جایی آرام و به دور از شلوغی و همچنین رفت و آمد باشد. این محل باید به دور از تابش مستقیم خورشید ، دور از جریان مستقیم باد کولر بوده و همچنین با فاصله از وسایل گرمایشی باشد. وجود تهویه ی مناسب و عدم وجود رطوبت بالا از مسائل مهم دیگری است که باید در انتخاب محل قرار گرفتن لانه مورد توجه قرار دهید.

سگ های ماده مایل هستند که در مکانی که توله های خود را به دنیا می آورند ساکنین خانه آن را نبینند. جهت پوشش کف لانه می توان از پوشال درشت و تمیز، پتو و یا موکت تمیز استفاده کرد. در هنگام زایمان در سگ ها مقدار زیادی مایعات و خون از مادر دفع یا خارج می گردد، بنابر این بهترین کار این است که این بستر را پس از به دنیا آمدن توله ها تعویض نمایید. حتی اگر بستر مناسبی در دسترس نبود ،می توانید استفاده از چنیدین روزنامه تمیز و مناسب استفاده کنید.

مراقبت های قبل از زایمان در سگ ها

ظرف 2 الی 3 روز آخر دوران بارداری سگ ماده بی قرار و گوشه گیر خواهد شد وغذای کمتری می خورد. کاهش دمای بدن مادر به کمتر از 37/5 درجه سانتی گراد نشانه ی شروع زایمان در سگ ها ظرف 24 الی 48 ساعت آینده می باشد.

در نژاد هایی که دارای مو های بلند هستند، بهتر است جهت دسترسی راحت تر توله سگ ها به نوک سینه های مادرشان و همین طور جلوگیری از ایجاد هر گونه آلودگی در هنگام زایمان در سگ ها مو های موجود در زیر شکم ، اطراف سینه ها و ناحیه ی پشت ( مخصوصا اطراف مهبل و مقعد ) حیوان کوتاه و تمیز گردد.این کار بهتر است چند روز پیش از زایمان در سگ ها صورت گیرد.

با نزدیک شدن به روز های زایمان در سگ ها باید سینه ها ، سر سینه ها و اطراف ناحیه ی مهبل ( مخصوصا مقعد ) مادر با مواد ضد عفونی کننده شسته و تمیز  گردد. این کار باعث آن خواهد شد تا آلودگی انگلی احتمالی که تخم آن ها از طریق مدفوع مادر دفع می شوند از طریق نوک سینه ها به نوزادان منتقل نگردد.همچنین  به دلیل آن که سینه ها و واژن مادر هنگام خوابیدن با زمین تماس پیدا می کند احتمال انتقال عوامل عفونی در طول زایمان در سگ ها و یا پس از آن ار این طریق به مادر و توله های او وجود دارد.

در هنگام زایمان در سگ ها باید حتما دمای محیطی حدودا 26 درجه ی سانتی گراد باشد ( برای رساندن دمای محیط به این مقدار اقدام شود). در هنگام زایمان حیوان را تنها بگذارید و از تجمع در محل لانه و ایجاد سرو صدا و شلوغی در مکان زایمان سگ خودداری کنید.

اگر سگ خود را پیش از زایمان با محل لانه و جایی که باید در آن زایمان کند آشنا نکنید احتمال این وجود دارد که مادر آن محل را به عنوان لانه نپذیرد و در به دنیا آوردن توله ها دچار مشکل گردد. اغلب در این مواقع سگ ماده هر یک از توله ها را در یک محل به دنیا می آورد و برای زاییدن توله ی بعدی به محل دیگری می رود. در مواقعی  هم همانند بی خانمان ها توله های خود را به دندان می گیرد و دائما جای خود را عوض می کند و در صورتی که جای مناسبی پیدا نکند آن ها را رها می کند و از آنجا می رود.  حتی این گونه رفتار ها در مورد سگ هایی که وابستگی زیادی به صاحبان خود دارند و برای زایمان به لانه ای به دور از محل زندگی خود انتقال یافته اند هم دیده می شود. به هنگام زایمان در سگ ها بهترین کار این است صاحب حیوان در طول زایمان سگ در کنار سگ خود حضور داشته باشد و از لحاظ عاطفی حمایت را فراموش نکند.

پیش از رسیدن لحظه ی زایمان در سگ ها بهتر است وسایلی که احتمال نیاز به آن ها وجود دارد نظیر صابون ( جهت شست و شوی دست خودتان ) ، مواد ضد عفونی کننده ، قیچی ، پنس و به مقدار کافی آب گرم در نزدیک محل زایمان و نزد خود بگذارید.

منبع : https://mag.asanteb.com