بررسی کامل طب سنتی در هندوستان

هند در جنوب شرقی بین النهرین قرار دارد. هندوستان در مجموع از دو بخش عمده شمالی و جنوبی تقسیم می شود؛ بخش شمالی در حوضه رود های عظیم سند و گنگ قرار دارد و بخش جنوبی پوشیده از جنگل و معادن ارزشمند طلا و الماس است. نخستین قبایلی که در آن سکونت گزیدند دراویدی ها هستند. آیین هندی ها عمدتا بودایی و برهمایی است. تمدن باستانی هند بسیار پیشرفته بود. در اوایل قرن سوم پیش از میلاد چند خط هجایی در هند مورد استفاده قرار داشت. طب سنتی در هندوستان از ارزش بالایی برخوردار بود چرا که اعتقاد بر این بود که اطبا از ماموران خدایان بر روی زمین هستند. کتابهای پزشکی که از زمان های دور به جای مانده است نشان می دهد که هندی ها با اصول تشریح و استفاده از گیاهان و مواد مختلف دارویی اطلاع داشتند.

طب سنتی در هندوستان

پزشکی و درمان هند با اثروه دا آغاز می گردد. ودا کتاب مقدس هندوان که کیش هندویی بر آن مبتنی است از ریشه وید به معنای دانش و دانستن می باشد. وداها سرود هایی هستند که به زبان قدیمی سانسکریت می باشند و در چهار دفتر گرداوری شده اند. زمان تصنیف سرود های مزبور را هزار سال پیش از میلاد مسیح دانسته اند. این چهار دفتر بدین شرح هستند:

1- ریگ ودا، که سرود های آن در ستایش خدایان است.

2- یاجوردا، که شامل سرود های نیایش و دستور نذورات و قربانی می باشد و در دو دفتر است.

3- ساماودا، که حاوی آهنگ ها و نغمه ها است.

4- اثروودا، که خاص اثرونها یا کاهنان فدیه و قربانی است.

در سرود اثروودا تعدادی بیماری و علایم آنها همراه با افسون و اوراد نوشته شده و چنین استنباط می شود که پزشکی و درمان در واقع یار و یاور فرمول های روحانی بوده است. در سرود یاجورودا بیماری را ناشی از بی نظمی یکی از چهار عنصر: هوا، آب، بلغم و خون می دانستند و در درمان ها، گیاهان دارویی و افسون به کار گرفته می شد. این شیوه درمانی هنوز هم در هند رواج دارد. مطالعه ریگ ودا نشان می دهد که در ادوار ودایی پزشکان از جادوگران جدا بودند و در خانه هایی زندگی می کردند که با باغهای مملو از گیاهان دارویی احاطه شده بودند. در همین کتاب نام هزارگونه گیاه دارویی آمده است. همچنین گیاهان دارویی به این شرح مورد ستایش قرار گرفته اند: ” ای گیاهان که از زمان های بسیار دور سه نسل قبل از پیدایش خدایان پا به عرصه وجود نهادید، من می خواهم صد و هفت اصل شما را بشنانسم، اصولی که خود مادر هزاران شاخه فرعی است. هان ای دانایان این بیمار را برای درمان کنید.”

در نوشته های قدیمی طب سنتی هندوستان نیز چنین آمده است: این گیاهان باید توسط فرد شایسته ای که در جنگل ساکن باشد و فردی پاک و مذهبی بوده و به صورت شایسته ای روزه گرفته باشد جمع آوری شوند. گیاهان تازه اثر بیشتری دارند. گیاهان دارویی فقط در نقاطی که انسان ها به آن دست یابند و جایی که خاک حاصلخیز و آب کافی داشته و محل مقدس یا گورستان در آنجا نباشد، کاشته شوند. خود گیاه باید ریشه دار بوده و آبیاری شود و بر حسب نیاز تحت تابش نور خورشید حفاظت شده و به سمت شمال برگردانده شود.”

هندوستان در گذشته به عنوان گنجینه گیاهان گوناگون دارویی و ادویه شناسخته شده بود به طوری که انوشیروان پادشاهن ساسانی، طبیبان خوود را هند عازم می کرد تا از گیاهان دارویی آن سرزمین اطلاعات کسب کرده و از طب سنتی در هندوستان اطلاعات کسب کنند.

گیاه سمی البیش

گیاه سمی البیش نیز یکی از عجایب دنیا است و فقط در هندوستان می روید. پادشاهان هند زمانی که می خواستند بر رقیبی که دشمن آنها بود چیره شوند، دختر نوزادی را انتخاب نموده و گیاه البیش را ابتدا زیر گهواره، بعد زیر رختخواب و سپس زیر لباس وی قرار می دادند و سرانحام این گیاه را با شیر به او می خوراندند تا وقتی که دختر بچه بتواند بدون ضرر آن را تحمل کند. سپس دختر پرورش یافته با این سم را با هدایای دیگر نزد رقیب خود می فرستاتد. سلطان وقتی با دختر آمیزش می کرد مسموم گردیده و کشته می شد.

پزشکی در قانون نامه مانو

در هند قدیم قوانین بر روی کتیبه های سنگی به اسم در مه شاستره نوشته شده و در میدان هر شهری قرار داده می شد. قانون نامه مانو یکی از قدیمی ترین این کتیبه ها است که می توان از آن درباره قوانین پزشکی و طب سنتی در هندوستان اطلاعاتی به دست آورد. در این کتیبه اشاره شده است: ” برهمن باید هر روز غسل کند و اگر آرایشگری از طبقه پایین او را اصلاح کرده باشد بایست تجدید غسل کند؛ جایی که می خوابد را باید با تپاله گاو تطهیر کند؛ و در قضای حاجت می بایست آداب بهداشتی را به سختی رعایت کند. برهمن می باید از هر گونه غذای حیوانی و نیز تحم مرغ، سیر، پیاز، قارچ و تره بپرهزید؛ جز آب آشامیدنی چیز دیگری ننوشد و جز از دست برهمن هم آب ننوشند. او می باییست از انواع عطریات، روغن، کام پرستی، آز و خشم بپرهیزد. برهمن بامدادان باید شستشو کند؛ تنش را بیاراید، دندانش را پاکیزه کند، سرمه به چشم بکشد و خدایان را بپرستد.

پزشکی علمی هند

سوشورته را باید یکی از بنیانگذاران طب علمی در هند به شما آورد. او نخستین کسی بود طب را از جاو و دین جدا کرد. وی کتابی را به زبان سانسکریت نوشته و در آن راجع به جراحی، مامابی، پرهیز، استحمام، دارو، تغذیه، بهداشت نوزاد و آموزش پزشکی مفصلا بحث کرده است. سوشورته بسیاری از اعمال جراحی مانند آب مروارید، فتق، در آوردن سنگ، سزارین و مانند اینها و 121 وسیله جراحی را مفصل شرح داده است. او برخلاف عقیده برهمن ها یکی از طرفداران تشریح اجساد بود و آن را در تربیت جراحان مفید می دانست. او یکی از مهم ترین پزشکان طب سنتی در هندوستان است.

جراحی پلاستیک

قدیمی ترین نوشته ای که درباره جراحی پلاستیک در دست است مربوط به ترمیم بینی بد شکل توسهط سوشورته است. این طبیب و جراح پلاستیک از زبافتهای زنده و سالم بدن برای ترمیم بافتهای معیوب و فاسد استفاده می کرد. این روش هنوز هم متداول بوده و به روش هندو معروف است. قرن ها بعد از اعملیات جراحی این پزشک طب سنتی در هندوستان دکتر کاسپار تاگلیاکوزی ، یکی از مهم ترین پزشکان قرن شانزدهم، با استفاده از روش سوشورته چندین دماغ و بینی معیوب را جراحی پلاستیک کرد.

اولین بیمارستان در هندوستان

در زمان بودا موسس آیین بودایی که حدود قرن ششم پیش از میلاد می زیست، در هندوستان بیمارستان هایی به نام سیکیستا دایر بود. در این بیمارستان ها که خیلی تمیز و بهداشتی اداره می شدند، بیماران می توانستند به طور شبانه روزی بستری شده و در مورد مراقبت و درمان قرار گیزند. این بیمارستان ها را اولین مکان های درمانی در هند می نامند.