هیپرگلیسمی یا قند خون بالا را کنترل کنید
خون هر انسانی به طور طبیعی دارای قند یا گلوکز بوده و مقدار مناسب قند خون به انرژی سلولی و اندام‌های بدن کمک می‌کند. مقداری از قند خون، توسط کبد و ماهیچه‌ها تولید می‌شود اما اکثر آن‌ها از مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که حاوی کربوهیدرات هستند، به دست می‌آیند. بدن به منظور حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی، نیاز به انسولین دارد. انسولین نوعی هورمون بوده که سلول‌های بدن را به گلوکز منتقل کره و آن را ذخیره می‌نماید. در صورتی که میزان انسولین کافی نباشد و یا به درستی عمل نکند، قند خون بالا ایجاد می‌گردد. هیپرگلیسمی به حالتی گفته می‌شود که قند خون فرد بالا باشد و بالا نیز باقی بماند. سطح بالای قند خون می‌تواند باعث بروز مشکلات سلامتی شود.
معرفی علائم ایجاد هیپرگلیسمی
قند خون وظیفه تقویت اندام‌های بدن را بر عهده دارد، اما قند خون بالا باعث افزایش انرژی در افراد خواهد شد. این افزایش انرژی اغلب معکوس عمل می‌کند زیرا سلول‌های بدن نمی‌توانند به انرژی قند خون دسترسی پیدا کنند. فرد مبتلا به هیپرگلیسمی دارای علائم نامبرده شده زیر می‌باشد:
- سر درد
- تشنگی و گرسنگی بیش از حد
- تاری دید
- خشکی دهان
- تکرر ادرار
- خستگی
- کاهش وزن ناخواسته
- انواع عفونت‌ها
- مدت زمان طولانی جهت بهبود زخم‌ها
میزان قند خون بالا و انسولین پایین می‌تواند منجر به افزایش کتون‌ها و احتمالا کتواسیدوز دیابتی شود. کتواسیدوز دیابتی یک عارضه جدی بوده که باید فورا تحت درمان قرار گیرد. در صورت بروز این وضعیت، فرد معمولا علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- تنگی نفس
- بوی بد تنفس
- ضربان تند قلب
- سردرگمی
- استفراغ
- کما
نحوه تاثیرگذاری قند خون بالا بر روی بدن
هیپرگلیسمی می‌تواند منجر به بروز علائم و عوارض نامبرده شده زیر گردد:
◊ تکرر ادرار و تشنگی: قند خون بالا به کلیه‌ها و ادرار راه یافته و موجب جذب آب بیشتر و تکرر ادرار می‌گردد. این وضعیت به دلیل مصرف زیاد مایعات سبب افزایش تشنگی نیز خواهد شد.
◊ کاهش وزن: قند خون بالا می‌تواند باعث کاهش وزن غیرطبیعی و ناگهانی شود. این وضعیت به دلیل ناکافی بودن مقدار گلوکز در بدن رخ داده و بدن عضله و چربی را به منظور سوخت و ساز جایگزین گلوکز خواهد کرد.
◊ کم‌خونی و سوزن شدن: قند خون بالا می‌تواند باعث بی‌خوابی، سوزش و یا سوزش در دست‌ها و پاها شود. این وضعیت به دلیل بروز نوروپاتی دیابتی (عارضه‌ای از دیابت که اغلب پس از سال‌ها افزایش قند خون تشکیل می‌شود) رخ خواهد داد.
هیپرگلیسمی می‌تواند دارای عوارض جانبی نیز باشد. به گزارش مجله پزشکی آسان طب اندام‌ها، سیستم‌های بدن و رگ‌های خونی فرد مبتلا به هیپرگلیسمی با گذشت زمان آسیب دیده و می‌توانند منجر به بروز عوارض زیر گردند:
- حمله قلبی یا سکته مغزی
- آسیب به چشم و نابینایی
- بیماری کلیوی
- مشکلات عصبی در پوست به خصوص در پا که منجر به بروز زخم و عفونت می‌گردد
بررسی دلایل ایجاد قند خون بالا
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که در این قسمت از مقاله به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی به سلول‌های پانکراس که انسولین تولید می‌کنند، حمله خواهد کرد. در این دیابت بدن فاقد هورمون انسولین بوده و سطح قند خون افزایش می‌یابد. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید از طریق تزریق یا پمپ انسولین، میزان این هورمون را کنترل کرده تا سطح قند خون مدیریت شود. به گفته انجمن آمریکا، تنها 5 درصد از افراد مبتلا به دیابت، به نوع 1 آن دچار می‌باشند. در دیابت نوع 2، بدن انسولین تولید می‌کند اما قادر به استفاده درست از آن نمی‌باشد. پانکراس تلاش می‌کند که انسولین بیشتری تولید کند اما اغلب قادر به کنترل سطح پایین قند خون نمی‌باشد. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است جهت کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین، قرص یا تغییرات رژیم غذایی و ورزش داشته باشند. دیابت حاملگی نیز زمانی رخ می‌دهد که مقاومت به انسولین و سطح قند خون بالا در دوران بارداری ظاهر شود. این وضعیت باید حتما در دوران بارداری مورد بررسی قرار گیرد، زیرا ممکن است به مادر و نوزاد آسیب وارد شود. دیابت حاملگی معمولا پس از زایمان از بین خواهد رفت. فیبروز کیستیک نیز می‌تواند به بیماری دیابت مرتبط باشد. هیپرگلیسمی به سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی اشاره داشته و دیابت عامل اصلی ایجاد آن است، اما افرادی که از داروهای مسدود کننده بتا و بعضی از استروئید‌ها استفاده می‌کنند نیز ممکن است هیپرگلیسمی را تجربه نمایند.
ارزیابی عوامل خطرساز هیپرگلیسمی
علت دقیق دیابت نوع 1 و 2 هنوز مشخص نشده است اما با این وجود بعضی از عوامل ممکن است باعث بروز این وضعیت شوند.
¤ دیابت نوع 1: محققان بر این باورند که برخی از عوامل ژنتیکی یا محیطی می‌توانند افراد بیشتری را به دیابت نوع 1 مبتلا سازند. موسسه ملی بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد اظهار دارد که برخی از ژن‌ها نقش مهمی در بروز این بیماری ایفا می‌کنند و عوامل دیگری نظیر ویروس‌ها و عفونت‌ها نیز ممکن است درگیر شوند. مدیر بنیاد تحقیقات دیابت نوجوانان بیان دارد که هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع 1 وجود ندارد و این بیماری به تغذیه، تمرین یا انتخاب شیوه زندگی مربوط نمی‌باشد. دیابت نوع 1 معمولا در دوران کودکی و یا اوایل زندگی فرد رخ خواهد داد.
¤ دیابت نوع 2: هیچ عامل مشخصی برای ابتلا به دیابت نوع 2 وجود ندارد اما عوامل نامبرده شده زیر، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش خواهند داد:
- داشتن ژن‌های خاصی که با دیابت ارتباط دارند
- داشتن اضافه وزن
- ابتلای سایر اعضای خانواده به دیابت نوع 2
- سن بالای 45 سال
- فشار خون بالا
- داشتن سطح پایین کلسترول خوب یا سطح بالای تری گلیسیرید
روش کنترل سطح قند خون در افراد
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت باید قند خون خود را به صورت روزانه کنترل نمایند. دستگاه قند خون یک قطره خون از یک انگشت فرد گرفته و سطح قند خون را پس از گذشت چند ثانیه نشان می‌دهد. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 معمولا چندین بار در روز نیاز به تزریق انسولین دارند. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت حاملگی نیز ممکن است نیاز به تغییر رژیم غذایی، تغییر عادات ورزشی و یا مصرف داروهای خوراکی و انسولین داشته باشند، البته کنترل قند خون تنها یکی از بخش‌های شیوه زندگی سالم با دیابت است. افراد باید کلسترول و فشار خون خود را نیز تحت کنترل داشته باشند. افراد مبتلا به دیابت باید زخم‌های خود را نیز به طور منظم پیگیری نمایند. زخم پای دیابتی را می‌توانید در این مقاله مطالعه بفرمائید↵ زخم پای دیابتی
راه‌هایی برای جلوگیری از هیپرگلیسمی
برخی از روش‌ها می‌توانند به جلوگیری از هیپرگلیسمی کمک نمایند؛ در زیر به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- کنترل کردن سطح قند خون به طور مرتب
- رعایت برنامه رژیم غذایی مطابق با دستور متخصص تغذیه
- شستشوی دست به طور منظم برای اجتناب از عفونت
- ورزش کردن جهت کنترل قند خون
توجه داشته باشید که قند خون پایین یا هیپوگلیسمی اغلب عارضه جانبی مصرف داروهای مربوط به بیماری دیابت است. مصرف بیش از حد انسولین باعث کاهش سطح قند خون می‌شود.
منبع: https://mag.asanteb.com
