بررسی دلایل، علائم و نشانه‌های مرض زونا

مرض زونا یکی از بیماری های پوستی است که به دلایل مختلف اتفاق افتاده و روشهای درمان گوناکونی دارد. مرض زونا در نتیجه آلوده شدن به ویروسی به نام واریسولا زوستر (ویروسی که باعث آبله مرغان نیز می شود) بوجود می آید و موجب ایجاد راش های پوستی می شود. درد، سوزش، بی حسی و یا سوزن سوزن شدن و تاول از علایم مرض زونا است. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره بیماری زونا اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

بررسی مرض زونا

مرض زونا (Shingles و یا Herpes Zoster) یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد راش های دردناک بر روی پوست می شود. هرچند راش های پوستی ناشی از بیماری زونا در هر قسمت از بدن ممکن است ظاهر شود، اما اغلب بشکل نواری از تاول در سمت راست و یا چپ نیم تنه بالایی ظاهر می شود. مرض زونا در نتیجه آلوده شدن به ویروسی به نام واریسولا زوستر (ویروسی که باعث آبله مرغان نیز می شود) بوجود می آید. بعد از ابتلا به آبله مرغان، ویروس بشکل غیرفعال در نزدیکی نخاع و مغز شما باقی می ماند. در سالهای بعد ویروس می تواند به شکل بیماری زونا فعال شده و ظاهر گردد.

واکسن ها می توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری زونا کنند و درمان بموقع می تواند شدت عوارض و طول دوره عفونت را کم نماید.

علایم مرض زونا

علایم و نشانه های مرض زونا عموما در یک ناحیه کوچک برروی بدن ظاهر می شود. این علایم و نشانه ها می توانند شامل:

• درد، سوزش، بی حسی و یا سوزن سوزن شدن
• راش های سرخ که چند روز بعد از درد ظاهر می شود
• تاول های پر از مایعات که ممکن است بترکند
• خارش

همچنین بعضی از افراد موارد زیر را نیز تجربه می نمایند:

• تب و لرز
• درد و خشکی عمومی
• سردرد
• خستگی

درد عموما اولین نشانه مرض زونا می باشد. در بعضی از افراد این درد می تواند، شدید و سخت باشد. بسته به محل درد، ممکن است بعضی از اوقات این بیماری با مشکل و بیماری سایر نقاط بدن همچون بیماری های قلبی، بیماری های ریوی و یا بیماری های کلیه اشتباه گرفته شود. بعضی از افراد حتی بدون ظاهر شدن راش دردهای ناشی از بیماری زونا را تجربه می نمایند.

اگر شک دارید که به بیماری زونا مبتلا گشته اید، میبایست سریعا به پزشک مراجعه نمایید، بخصوص اگر درد و یا راش در نزدیکی چشم ها ظاهر شد، بالای 65 سال دارید، شما و یا فردی از خانواده شما سیستم ایمنی ضعیفی دارید و یا راش پخش شده و دردناک می باشد.

دلایل ابتلا به بیماری زونا

مرض زونا در نتیجه آلوده شدن به ویروس واریسلا زوستر (varicella-zoster) رخ می دهد. هرکس که به آبله مرغان مبتلا شده باشد، در خطر ابتلا به بیماری زونا می باشد. بعد از بهبود از بیماری آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی شما شده و برای سالها آنجا به آرامی باقی می ماند. سرانجام ممکن است ویروس دوباره فعال شده و از طریق سیستم عصبی شما به پوستتان منتقل شود.

دلیل بازفعال شدن ویروس واضح نمی باشد، اما ممکن است ناشی از پایین آمدن ایمنی بدن نسبت به عفونت ها در اثر افزایش سن باشد. بیماری زونا در افراد مسن و آنها که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، شایع تر می باشد. ویروس واریسلا زوستر جزئی از گروهی از ویروس ها که هرپس زوستر نام دارند، که شامل ویروس های عامل تبخال دهان و زگیل تناسلی می باشند. بهمین دلیل بیماری زونا به نام هرپس زوستر نیز شناخته می شود. البته ویروس عامل آبله مرغان و بیماری زونا با ویروس عامل تبخال دهان و زگیل تناسلی یکی نمی باشد.

آیا فرد مبتلا به مرض زونا مبتلا کننده است؟

فرد مبتلا به بیماری زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هرکسی که در برابر آبله مرغان ایمن نیست، انتقال دهد. این انتقال عموما از طریق تماس مستقیم با زخم های باز راش های پوستی بیماری زونا رخ می دهد. زمانیکه آلوده شدید، بدن شما بجای زونا شروع به تولید آبله مرغان می نماید. آبله مرغان در بعضی افراد خطرناک می باشد. تا زمانیکه تاول های بیماری زونای شما خوب نشده، شما مسری هستید و باید از تماس جسمی با افردیکه، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تازه متولد شده اند و یا زنان باردار اجتناب نمایند.

عواملی که خطر ابتلا به بیماری زونا را افزایش می دهند؟

هرکسیکه تاکنون آبله مرغان داشته است، در خطر ابتلا به بیماری زونا می باشد. فاکتور ها و عواملیکه باعث افزایش خطر این بیماری می شوند، شامل:

• افزایش سن – بیماری زونا در افراد بزرگسال بالای 50 سال شایع تر می باشد. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش سن افزایش می یابد.
• بیماری ها – بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند همچون سرطان و یا اچ آی وی و ایدز، می توانند خطر ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهند.
• درمان سرطان – افرادیکه تحت درمان های شیمی درمانی و رادیودرمانی هستند، بدلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدنشان در خطر می باشند.
• داروها – داروهای پیشگیری از پس زدن اندام های اهدا شده و همچنین مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی خطر ابتلا به این بیماری را بدلیل ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن، افزایش می دهند.

عوارض مرض زونا کدام اند؟

شایع ترین عارضه ی مرض زونا ، بیماری ای است که به آن نورالژی بعد از زونا (post-herpetic neuralgia)، می باشد. افراد مبتلا به نورالوژی بعد از زونا، درد شدیدی در نواحی ایکه قبلا راش داشته اند، حتی بعد از پاک شدن راش ها حس می نمایند. درد ناشی از نورالوژی می تواند شدید و ناتوان کننده باشد، اما عموما بعد از چندهفته و یا چندماه بهبود می یابد. در بعضی از افراد این درد تا سالها باقی می ماند.

هرچه سن افراد افزایش می یابد، خطر ابتلای افراد به نورالوژی ناشی از زونا بیشتر شده و درد آن نیز شدیدتر می شود. نورالوژی بعد از زونا عموما در افراد زیر 40 سال رخ نمی دهد.

بیماری زونا می تواند باعث عارضه های شدید به بدن ازجمله چشم ها شود. در موراد بسیار نادر بیماری زونا می تواند باعث پنومونی، مشکلات شنوایی، نابینایی، التهاب مغزی و یا حتی مرگ شود.

درمان مرض زونا

چندین داروی ضدویروسی از قبیل acyclovir، valacyclovir و famciclovir برای درمان بیماری زونا موجود می باشند. این داروها به کوتاه کردن مدت و شدت بیماری کمک می نمایند، اما برای تاثیر بیشتر، میبایست هرچه زودتر بعد از ظاهر شدن راش استفاده شوند. بهمین دلیل افرادیکه به بیماری زونا مبتلا هستند و یا فکر می کنند، مبتلا به این بیماری می باشند، باید سریعتر به پزشک مراجعه کرده و با وی مشورت نمایند.

داروهای مسکن می توانند به کاهش درد مرض زونا کمک کنند. همچنین لوسیون کالامین، و حمام بلغور جو دوسر کلوئیدی و حمام و کمپرس سرد نیز می توانند، به کاهش خارش و درد کمک نمایند.

پیشگیری از ابتلا به مرض زونا

تنها راه کاهش خطر بیماری زونا و نورالوژی بعد از زونا، واکسینه شدن می باشد. مرکز پیشگیری و کنترل بیماری های ایالات متحده پیشنهاد می کند که افراد 60 ساله و بزرگسال تر، یک دوز واکسن زونا دریافت نمایند. اگر در مورد بیماری زونا و واکسن آن سوالی دارید میبایست با پزشکتان دراینباره مشورت نمایید. واکسن بیماری زونا از طرف سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای افراد بالای 50 سال و بیشتر تایید شده است. این واکسن صددرصد تصمین کننده عدم ابتلا به بیماری زونا نمی باشد، اما در صورت ابتلا شدت بیماری را کاهش می دهد و خطر نورالوژی بعد از زونا را کاهش می دهد. این واکسن ها بعنوان روشی پیشگیری کننده استفاده شده و بعنوان یک درمان در افراد مبتلا از آنها استفاده نمی شود.

همچنین واکسن پیشگیری از بیماری آبله مرغان نیز در کودکان و بزرگسالانیکه به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده اند، توصیه می شود. هرچند این واکسن نیز صددرصد پیشگیری کننده نیست اما شدت و عوارض بیماری آبله مرغان و زونا را کاهش می دهد.

افرادی که در کودکی دچار آبله مرغان می شوند، در بزرگسالی (غالبا بعد از 50 سالگی) بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار می گیرند.
به این ترتیب که امکان دارد ویروس آبله مرغان در بدن این افراد زنده باقی بماند و در صورت بروز مشکلاتی مانند ضعف سیستم ایمنی، انجام شیمی درمانی، پرتودرمانی و یا ابتلا به عفونت های ویروسی ای مانند اچ آی وی و غیره باعث بیماری زونا شود.

بثورات پوستی

زمانی که ویروس زونا فعال می شود، بثورات پوستی به صورت تاول های آبکی و دردناکی دیده می شوند که صرفا در یک بخش بدن هستند. به خاطر اینکه ویروس ریشه های عصبی ناحیه سینه، کمر، ران ها و گردن را درگیر می کند.

احساس سوزن سوزن شدن

زونا در اغلب موارد با حساسیت بیش از حد بدن شروع می شود. در واقع با علائمی مانند خارش، احساس سوزش، بیحسی و غیره بروز می کند. این علائم چند روز قبل از ظهور تاول های پوستی خود را نشان می دهند.

حالت تهوع

معده درد، دل درد، اسهال، استفراغ و علائم شبیه به آنفلوانزا نیز چند روز قبل از پیدایش ضایعات پوستی و تاول های زونا بروز می کند.

سردرد

ویروس زونا در اغلب موارد باعث بروز درد نوروپاتی عصب های جمجمه ای می شود. این دردها به صورت سردرد خود را نشان می دهند.

تب

ویروس زونا به ندرت باعث افزایش دمای بدن می شود. اما در برخی موارد، بیماران در کنار سایر علائم، تب را نیز تجربه می کنند.

لرز

به طور طبیعی بیمارانی که دچار تب می شوند، لرز نیز دارند. افرادی که دچار این علائم می شوند تصور می کنند به آنفلوانزا مبتلا شده اند. در واقع علائم این دو بیماری را اشتباه می گیرند.

اختلالات بینایی

اگر ویروس زونا در اعصاب بینایی پخش شود، امکان بروز اختلالات بینایی نیز وجود دارد. در این صورت بیمار هنگام تماس با نور، دچار دردهای چشمی می شود.

در مواردی امکان بروز ورم ملتحمه چشم نیز وجود دارد. در این صورت اگر تحت درمان پزشکی قرار نگیرید، امکان دارد که ویروس به کوری دائمی چشم منجر می شود.

دردهای عضلانی

دردهای عضلانی (میالژی) اغلب یکی از علائم نشان دهنده ابتلا به زونا است. در بیشتر موارد، این دردهای عضلانی به صورت سوزن سوزن شدن و یا احساس درد در عضلات پاها و بازوها بروز می کند، به طوری که بیمار احساس می کند سوزن هایی در پوستش فرو می کنند.

خستگی زیاد

اکثر قربانیان زونا انرژی خود را از دست داده و احساس خستگی بیش از اندازه ای دارند. در موارد شدیدتر امکان دارد که این احساس خستگی، به ضعف حافظه و گیجی نیز منجر شود.

حساس شدن به لمس

حساسیت بیش از اندازه به لمس یکی دیگر از مشکلاتی است که بیمار مبتلا به زونا با آن مواجه می شود.
این حساسیت در اغلب موارد در مناطقی از بدن مانند پیشانی و قفسه سینه ایجاد می گردد و در مواردی به قدری شدید می شود که فعالیت های روزمره مانند خوردن، خوابیدن، دوش گرفتن و غیره را سخت می سازد.