تغییرات فیزیولوژیک پستان در زنان

تغییرات فیزیولوژیک پستان در دوران های مختلف سنی

رشد و وظایف پستان رابطه ی تنگاتنگی با مراحل مختلف تناسلی زن ( قبل از بلوغ، عادات ماهانه، آبستنی، شیر دادن و بالاخره پس از یائسگی) دارد؛ که در اینجا به شرح مختصر پستان در هر یک از این ادوار زندگانی می پردازیم.

الف ) تغییرات فیزیولوژیک پستان قبل از بلوغ :

غدد پستانی رشد ناچیزی دارند؛ چنان که مجاری خارج کننده شیر به صورت ابتدایی و ناچیز بوده و غدد توبولوآلوئولر وجود ندارند.

ب ) تغییرات فیزیولوژیک پستان در دوران بلوغ :

پیدایش و ترشح تخمدانی استروژن باعث پرولیفراسیون مجاری خارج کننده شیر می شود ولی معمولاً هنوز هم در این مرحله ساختمان های توبولو آلوئولر وجود ندارند. پرولیفراسیون مجاری با رشد قابل اهمیت بافت هم بندی بین لوبولی و بین لوبی و افزایش بافت چربی همراه است؛ که مجموعه همین تغییرات منجر به افزایش حجم پستان می شود. نکته قابل ذکر این است که اگر افزایش مجاری، موازی با دنده ها باشد، پستانی که درست می شود به صورت پهن و مسطح خواهد بود؛ اما اگر این افزایش عمود بر دنده ها باشد، پستان شکل نیم کروی را به خود خواهد گرفت. البته اشکال بینابینی این دو صورت هم وجود دارد.

ج ) تغییرات فیزیولوژیک پستان در دوران فعالیت تناسلی بدون بارداری و یا شیردادن :

در این مرحله اصطلاحاً می گویند که غدد پستانی در حالت استراحت هستند؛ زیرا با آنکه مجراهای خارج کننده کاملاً رشد یافته اند، ولی یا اصلاً سیستم توبولوآلوئر ندارند یا با کمی از این سیستم همراه هستند، که در بافت هم بندی چربی قرار گرفته اند. این نکته نیز شایان ذکر است که در مطالعه برشهای هیستولوژیک، تمیز قسمت های مجاری داخل لوبولی با مناطقی از ساختمان های توبولوآلوئولر ابتدایی – که در حال استراحت هستند – مشکل است.

در جریان دوران قاعدگی ماهانه، غالباً تغییرات افزایش حجم همراه با حساسیت و فشار پیدا می شود. به گزارش آسان طب،این تغییرات بیشتر به اتساع عروق و خیز بافت هم بندی بستگی دارد تا به تغییرات عناصر مجراتی و توبولوآلوئولر.

د ) تغییرات فیزیولوژیک پستان در جریان آبستنی:

پستان در جریان آبستنی تغییراتی به شرح زیر پیدا می کند:

1 – در نیمه اول آبستنی :

در این دوران رشد سریع انشعابات و قسمت های انتهایی مجاری رخ می دهد که منجر به ایجاد تعداد کثیری از قسمت های توبولوآلوئولر یعنی قسمت تشریحی غده می شود. و همزمان با آن بافت هم بندی، ارتشاح سلول های لنفوسیت، پلاسموسیت و پلی نوکلئرهای ائوزینوفل دیده می شود. به علاوه انشعابات عروق خونی هم افزایش قابل ملاحضه ای پیدا می کنند.

2 – در آخرین ماه های آبستنی :

در این ماه ها به سرعت رشد قسمت های توبولوآلوئولر کاهش می یابد ولی سلول های تشکیل دهنده این قسمت ترشح خود را شروع می کنند؛ که البته شیر نیست، بلکه محصولی است غنی از پروتئین با چربی کم که آغوز نامیده می شود.

3 – تغییراتی که در زمان آبستنی پیش می آید بستگی مستقیم به ترشح استروژن و پروژسترون جسم زرد و جفت دارد؛ اما باید دانست که سایر هورمونها هم در این امر دخالت دارند که از آن جمله است: پرولاکتین، A.C.T.H ، کورتیکو استروئید ها، T.S.H و …

ه ) تغییرات فیزیولوژیک پستان در دوران شیر دادن :

ترشح شیر (لاکتوژنز) در روز های پس از زایمان ، بستگی به افزایش رشد پرولاکتین و احتمالاً کوتیکو استروئید ها دارد. در دوران شیر دادن و برای ادامه ترشح شیر، ادامه ترشح پرولاکتین و دخالت واکنش عصبی – هورمونی، که از مکیدن نوک پستان به وسیله طفل حاصل می شود،ضروری است. در دوران شیر دادن یا گالاکتوپوئیز، خصوصیات مرفولوژیک غدد پستانی، که در این زمان آن را مرحله فعالیت هم می گویند. بدین طریق است که پوشش توبولوآلوئولر علائم فعالیت ترشحی را نشان می دهد. بدین گونه که سلول های پوششی به صورت منشوری بلند هستند که در آنها قطرات چربی و دانه های ترشحی وجود دارد. مجرای توبولوآلوئول ها و دیگر مجاری شیری پر از شیر و تحت کشش هستند.

مطالعات با میکروسکپ الکترونیک نشان می دهد که سلول های توبولوآلوئولر از یک طرف دانه های ترشحی پروتئینی را ترشح می کنند – که این دانه ها در رتیکولوم آندوپلاسمیک گرانولر تشکیل شده اند و وارد دستگاه گلژی می گردند. و به طریقه ی مروکرین مترشح می شوند – و از طرف دیگر در همین سلول های توبوآلوئولر، قطرات چربی به طریقه ی آپوکرین خارج می شوند. شاید ذکر این نکته هم ضروری باشد که خروج شیر در موقع شیر خوردن، به علت تحریک مکانیکی نوک پستان و ایجاد نوعی واکنش عصبی هورمونی است که منجر به ترشح اکسی توسین به وسیله ی هیپوتالاموس می شود. ماده اخیر باعث انقباض سلول های میواپی تلیال – که عناصر توبولوآلوئولر را در بر می گیرند – می شود و بالاخره موجب خروج شیر می گردد.

و ) تغییرات فیزیولوژیک پستان در دوران پس از شیر دادن :

اگر شیر خوردن کودک ادامه پیدا کند، شیر دهی پستان چندین ماه و حتی چند سال ممکن است ادامه یابد، اما اگر شیر از پستان گرفته نشود قسمت توبولوآلوئولر منبسط شده و پرولاکتین هم دیگر ترشح نمی شود و در نتیجه ترشح شیر متوقف می شود. طی چند روز بعد، شیری که در مجاری و قسمت توبولوآلوئولر باقیمانده بود جذب می شود و غدد پستانی تدریجاً به حالت استراحت – که شرحش گذشت – برگشت می کنند. گاهی هم غدد پستانی به طور کامل به حالت قبلی خود برنمیگردند، زیرا بسیاری از توبولوآلوئول ها تشکیل شده در زمان آبستنی به طور کامل از بین نمی روند.

ز – تغییرات فیزیولوژیک پستان پس از یائسگی :

تغییرات هورمونی که در زمان یائسگی پیش می آید ، باعث آتروفی تدریجی سیستم مجاری خارج کننده و توبولوآلوئول های باقیمانده در غدد پستانی می شوند. بطوری که پستان دوباره به حالت قبل از بلوغ بر میگردد.

منبع : asanteb.com