گیاه جو و فرآورده های آن

گیاه جو یکی از غلات مشهور جهان و از خانواده گرامیته (گندمیان ) می باشد . جو به دو گروه وحشی و زراعی تقسیم می شود . غلات به طور کلی نسبت به زمین های زراعی از لحاظ ترکیبات با هم متفاوت اند ، مواد موثره ی آنها بر حسب وجود مواد و ترکیبات آن زمین است . گیاه جو غذایی بسیار مقوی است و خاصیت نرم کننده دارد. فرآورده های زیادی از جو تهیه می گردد که از آن ها می توان به مالت جو ، جوانه جو و مخمر آبجو اشاره کرد . در صد گرم جو خشک شده حدود 55 میلی گرم و در گیاه تازه 50 میلی گرم ارسنیک وجود دارد .

مالت گیاه جو

جو را پس از شستن و خیس کردن تحت درجه حرارت خاصی قرار داده تا جوانه بزند ، این جو جوانه زده را پیش از آنکه رشدش از حد معینی تجاوز کند (معمولا یک سانتی متر یا کمی بیشتر) خشکانده از آن مالت بدست می آورند . در مالت جو ویتامین c زیاد وجود دارد ، مهمترین ماده موثره ی مالت جو ماده ای است به نام هوردنین HORDENINE که خاصیت ضد عفونی کننده ی روده ای دارد . عصاره ی مالت جو که در اثر جوشاندن مالت جو بدست می آید در معالجه ی بیماریها اثر شایان توجهی دارد ، مخصوصا در بیماری های تب دار و نیز دارای خاصیت سمپاتو می متیک بوده لذا باعث تقویت قلب می گردد.

عصاره ی مالت جو دارای مالتوز ، ساکاروز ، دکسترین و سایر مواد معدنی است و باعث ازدیاد ترشح شیر مادران می گردد . در آن ویتامین های B2 و B12 فراوان است . از تجزیه های دیگر مالت مواد زیر بدست آمده است :

پروتئین ، مواد هیدروکربنه شامل قند ها ، نشاسته و نیز کلسیم ، فسفر ، آهن ، سدیم ، پتاسیم ، تیامین ، ریبوفلاوین و نیاسین در آن وجود داشته است .

مالت جو نرم کننده سینه ، مغذی و نیرو دهنده بوده و خوردن جو عطش را فرو می نشاند .

جو و ماء الشعیر و سوپ آن تب بر می باشد و به عنوان تونیک و مقوی بکار می رود خوردن سوپ جو و جو پوست کنده باعث می شود که تشنگی و عطش و غلیان خون فرو نشسته و به تصفیه ی آن کمک نماید . از این خاصیت در کم کردن املاح اضافی استفاده می شود .

جو را مولد خون صالح می دانند . ضماد آرد آن محلل تومورها و ضرب خوردگی ها و نیز پاک کننده است .

آب جو پخته با سرکه برای بیماران پوستی خارش دار مثل اگزما ، حساسیت ها و بیماری گال و آکنه سبورئیک و غیر و بصورت مالیدنی مفید و موثر است .

طرز مصرف ان بدین قرار است که 250 گرم جو پخته را دو بار با نیم کیلو سرکه ی انگور بپزند و کوبیده را به صورت لوسیون و مایع در آورده و به صورت مالیدنی از آن استفاده نمایند .

جو و ترکیبات آن در یرقانهای کبدی و ویروسی به طور کلی غذای انتخابی است (مخصوصا ماء الشعیر)

تهیه ماء الشعیر

جو مقشر و پوست کنده را خوب شسته و آنرا در آب بجوشانند ، آب آنرا بریزند و مجددا آب تازه به آن اضافه کرده بپزند تا دانه های جو شکافته شود بدون آنکه آنها را له کنند ، آب آنرا گرفته ، پس از سرد شدن استفاده نمایند . برای خوشمزه شدن آن می توان کمی آبلیمو یا سرکه به آن اضافه نمود .

کشک الشعیر از گیاه جو

یا آب جوشانده ی غلیظ شده جو ، در این جا باید جو مقّشر را خوب بپزد ، وقتی خوب پخته شد له کرده و خوب بکوبند تا کشک الشعیر بدست اید .

ماء السویق از گیاه جو

برای تهیه آن جو پوست کنده را سرخ کرده (بو داده) و آرد کنند و مقداری از آنرا در آب ریخته و خوب بهم بزنند تا کمی غلیظ شود . سپس از پارچه ای نازک عبور داده آب آنرا با طبا شیر مخلوط کرده برای قطع تب های صفراوی و عطش و فرو نشاندن غلیان خون از آن استفاده می شود .

از نظر شیمیایی در بررسی های دیگری چنین آمده است که :

دانه ی جو جوانه زده اهمیت خاصی دارد ، این دانه پر از مواد آنزیمی است وعلاوه بر آن مقدار کمی آلکالوئید بنام هوردنین و گرامین در آن وجود دارد که در ریشک های دانه ی جوانه زده جایگزین شده اند .

هوردنین مشتق متیله تیرامین است در سال 1906 به وسیله ی لژر LEGER از ریشک های جوانه ی جو که در جریان هوای گرم خشک شده بود بدست آمد . در روز دهم جوانه میزان این آلکالوئید به حدااکثر می رسد . این ماده در جوانه ی جو پنج درصد و در جو سه درصد یافت می شود .

بیوسنتز این آلکالوئید به وسیله ی رائول RAOUL در سال 1937 و بعدا به وسیله ی ماریون و همکارانش به کمک مواد پیشقدم رادیواکتیو مورد مطالعه قرار گرفته است .

طرز تشکیل آن بدین ترتیب بوده است که : تیروزین دکربوکسیله شده تولید تیرامین می کند و بعد با عمل متیلاسیون N، متیل تیرامین تولید شده و سپس به کمک متیونین هوردنین تشکیل می شود .

طریقه بهتری برای بدست آوردن جوانه جو

جو را خوب شسته و خیس شده ی آنرا دو تا چهار روز در حرارت ده تا دوازده درجه قرار می دهند بعدا در جای مرطوب با درجه ی حرارت 12 تا 13 درجه قرار داده ، مثلا آنرا در ظرفی پهن کرده یک پارچه ی تمیز روی آن می کشند و روزانه قدری آب روی آن می پاشند به طوری که پارچه خیس شده ولی آبی در ته ظرف جمع نشود . به گزارش آسان طب معمولا پس از یک هفته جوانه ها می روید و ریشک ها خارج می شوند در این حالت مالت سبر بدست می آید .

حال دانه ها را روی صفحه ی سوراخ داری پهن کرده و تحت درجه حرارت 55 قرار داده تا دانه ها بخشکد ، پس از خشک شدن ریشک ها را جمع آوری کرده ، آسیا می نمایند از مالتی که بدین طریق به دست می اید :

آمیدون به دکسترین و مالتوز وساکاروز به قند قابل تبدیل و پروتیدها به پیتون و پلی پیتید و آمینو اسید تبدیل شده است .

علاوه بر این ، مالت دارای مقدار زیادی آنزیم ، بویژه آمیلاژ است . این مالت علاوه بر خواص زیادی که دارد کم کننده ی قند خون است .

ویتامینهای موجود در لوور (مخمر آبجو)

کمی ویتامین C و A در آن وجود دارد . ولی در آن ارگوسترول ، پرو ویتامین D یافت می شود و از طرفی مهمترین منبع وجود ویتامینهای گروه B است از جمله :

-ویتامین B1 (تیامین) 12 تا 15 میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B2(ریبوفلاوین) 3 تا 6 میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B3 (اسید نیکوتینیک) 30 تا 50 میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B4 (آدنین)

-ویتامین B5 (اسیدپانتوتنیک) 10 تا 20 میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B6( پیروکسین) 3 تا 10 میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B7 و B8 به مقدار کم

-ویتامین Bc (اسید فولیک) یا ویتامین B g یک تا پنج میلی گرم درصد گرم

-ویتامین B12 (سیانوکوبالامین) به مقدار کم

مخمّر آبجو

مخمر آب جو هم مانند سایر محصولات از جو بدست می اید . ولی اهمیت بسیاری دارد . مخمّرها موجودات تک سلولی هستند ، اغلب آنها به عنوان قارچهای تک سلولی شناخته می شوند . این موجودات از قند تغذیه کرده و آنرا به الکل و انیدرید کربنیک تجزیه می نمایند . به گزارش آسان طب مخمر آبجو در طبیعت به عنوان منبع سرشار ویتامین B1 شناخته شده است .

مخمر آبجو در پزشکی به عنوان ضد جوش صورت و بدن و خارش وحساسیت ها شهرت دارد . مسلما دارای عناصر فعال ضد باکتری می باشد که بر روی استافیلوکولها موثر است . اما این عناصر به حالت خالص بدست نیامده است .

اثر فیزیولژی آن بسیار است و از حد توان علمی روز بالاتر است . این ماده به علت داشتن مقدار زیادی مواد پروتئینی و نوکلئوپروتیدی از نظر غذایی ارزش زیادی دارد و نیز محتوی اسیدهای امینه لازم بدن است .

مخمر آبجو ماده ای است مقوی و مفید برای ناراحتی های عصبی و بیماری پلاگر این ماده ی گرانبهای غذایی در پائین آوردن فشار خون بسیار موثر است . در حالی که کلسترول و چربی های اضافی خون را نیز کم می کند .

در بیماری های کم خونی غذای مناسبی است و علاوه بر خاصیت ضد باکتری و کلی باسیل ها تصفیه کننده ی خون نیز می باشد .

بعضی از لوور ها برای جلوگیری از اثر سوء آنتی بیوتیکها در روده در صورت مصرف شدن همزمان موثر خواهد بود .

ترکیب شیمیایی مخمّر آبجو

محتوی مقداری آنزیم شامل زیمار ، دیاستاز، انورتاز، پروتئین ها ، گلیکوژن و ویتامین های گروه B.COMPLEX می باشد.

به طور کلی مقدار آب لوور یا مخمر آبجو در حال خشک 8 درصد و در لوور تازه هفتاد تا هشتاد درصد است .

مواد معدنی :

در اثر کالیتاسیون هفت تا هشت درصد خاکستر محتوی فسفاتها پتاس در آن بدست آمده است .

گلوسید ها :

مقدار گلوسیدهای لوور در حدود سی درصد است . در لوور آمیدن و قندها وجود ندارد . ولی تره هالوز ، یک گلوکز، یک گلوکان (پلی مرگلوکز) شبیه گلیکوژن وجود دارد ، این ماده در اثر آب یددار به رنگ قهوه ای در می آید .

لیپیدها :

در حدود دو تا سه درصد لیپیدویک در صد استرول از جمله ارگوسترول در لوور یافت می شود .

پروتید ها :
حدود پنجاه درصد مخمر آبجو را پروتید تشکیل میدهد که بیشتر از آمینو اسیدها مثل لیزین تریپتوفان ، یک کازوئین (زیمو کازوئین) ، آلبومین و نوکلئو پروتید ها تشکیل شده است .

گیاه جو