علائم و درمان بیماری اوریون (گوشک)

بیماری اوریون یک بیماری غدد بزاقی است که در اثر ویروسی خاص رخ می دهد. در همان ابتلا باید از بیمار مراقبت کرده و او را سریعا درمان کنید. وگرنه سلامت او به خطر می افتد. این بیماری به پسرها بیشتر از دخترها اسیب می زند. سن رایج ابتلا به این بیماری بین 5-15 سال است و اکثرا کودکان زیر 5 سال به آن مبتلا نمی شوند. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره بیماری اوریون اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

بیماری اوریون

بروز بیماری اوریون

بیماری اوریون با نامهای دیگر گوشک، پاروتیدیت عفونی (Parotitis) شناخته میشود. تا سال 1988 اوریون در کشور بریتانیا یک بیماری قابل توجه محسوب نمیشد؛ به این دلیل آمار دقیقی از کودکان مبتلا به بیماری اوریون در دسترس نیست. با وجود این، گزارش های بیمارستان ها نشان می دهد که هر ساله حدود 1200 کودک به علت ابتلا به اوریون یا یکی از عوارض آن در بیمارستانهای انگلستان و ولز بستری شده اند.

معمولاً دختران و پسران 5 تا 15 ساله به بیماری اوریون مبتلا می شوند. اوریون در کودکان کوچکتر از 5 سال بندرت دیده شده است.

تاریخچه بیماری اوریون

از بیماری اوریون در اسناد تاریخی مربوط به سالهای مختلف نام برده شده است. نام دیگر این بیماری گوشک است؛ زیرا غده های بناگوشی ملتهب و چرکی می شود.

علت ابتلا به بیماری اوریون

اوریون یک بیماری عفونی غدد بزاقی است که به علت نوعی ویروس خاص بوجود می آید. غدد بزاقی بنا گوشی که در جلو و پایین هر دو گوش قرار دارد معمولاً بیشتر از هر غده دیگری به طور آشکار به این عفونت مبتلا می شود. گاهی اوقات غدد بزاقی دیگری که زیر گونه و زبان قرار دارد نیز عفونی می شود.

این بیماری از طریق ترشحات عفونی بینی و دهان فرد مبتلا به دیگران سرایت می کند. کودکان چند روز قبل از ظهور علائم آشکار اوریون به عفونت مبتلا می شوند. دوره نهفتگی بیماری بین 14 تا 21 روز است. عفونت چندین روز پس از آشکار شدن تورم غدد به دیگران سرایت می کند. کودکی که یک بار به اوریون مبتلا شود برای تمام عمر نسبت به آن ایمن خواهد بود.

بیماری اوریون

مشخصات و علائم اوریون

اوریون نیز مانند بسیاری از بیماریهای عفونی شایع در دوران کودکی ممکن است با علائم کلی سردرد، تب، کم اشتهایی و احساس کسالت عمومی که بسیار غیر اختصاصی است، شروع شود. اما طی 2 تا 3 روز علائم مشخص بیماری مثل درد و تورم غدد بزاقی بناگوشی (وشاید سایر غدد بزاقی) تشخیص بیماری را آسان می کند. گاهی اوقات تورم غدد بزاقی بناگوشی احتمالاً اولین نشانه بروز بیماری اوریون است و سایر نشانه های پیش درآمد بروز نمیکند. یک یا هر دو غدد بزاقی بناگوشی ممکن است متورم شود و این تورم کوچک یا بسیار بزرگ باشد و بی نهایت حساس و دردناک گردد. گاهی اوقات تورم یک طرف صورت ممکن است از بین برود تا غدد بزاقی بنا گوشی طرف دیگر متورم گردد. در هر حال نوع ظهور علائم بیماری اوریون در ایجاد مصونیت دخالتی ندارد.

کودکی که به اوریون مبتلا شود برای همه عمر در مقابل این بیماری ایمن می شود.

خوردن و آشامیدن در دورانی که بیماری اوریون شدید است احتمالاً درد زیادی در غدد مبتلا ایجاد می کند. خشکی دهان نیز از عوارض این بیماری است و به این خاطر بوجود می آید که غدد بزاقی متورم شده بزاق کمتری ترشح می کند.

بررسی بیماری اوریون

با نمونه برداری از غدد بزاقی و شناسایی ویروس مولد بیماری در آزمایشگاه می توان ابتلا به اوریون را اثبات کرد. مع هذا، این کار کمتر صورت می گیرد، زیرا علائم بالینی بیماری اوریون بسیار واضح است و تشخیص را آسان می کند.

راه درمان اوریون

هیچ گونه درمان خاصی برای بیماری اوریون وجود ندارد.

مصرف مسکن در مواقعی که غدد بزاقی بناگوشی متورم شده و دردناک است ضرورت می یابد. برای آنکه درد ناشی از ترشح بزاق در غدد بزاقی بناگوشی کاهش یابد، توصیه می شود نیم ساعت قبل از غذا یک قرص مسکن مصرف شود.به گزارش آسان طب، مصرف داروهای مسکن، مثل پاراستامل، به پایین آمدن تب کمک می کند و سبب می شود که کودک بیمار احساس راحتی کند.

رژیم غذایی مناسب در دورانی که بیماری شدید است، بسیار مفید خواهد بود. نوشیدن مایعات فقط در زمانی که تورم غدد بزاقی بسیار زیاد است، ضروری است. پس از سپری شدن این دوران توصیه می شود غذاهایی که به سادگی قابل بلعیدن است مثل سوپ، ژله، بستنی و غذاهای آبکی مصرف شود.

کودکان تا زمانی که تورم غدد بزاقی بناگوشی کاهش نیافته و از بین نرفته است نباید به مدرسه بروند. قابلیت سرایت عفونت اوریون 4 تا 5 روز پس از ظهور تورم غدد بزاقی ادامه خواهد داشت. بعد از این مدت، رفتن به مدرسه با توجه به اینکه خطر سرایت بیماری نیز از بین رفته است و به شرط آنکه کودک کاملاً احساس سلامت کند، مجاز خواهد بود.

عوارض بیماری اوریون

در مورد عوارض بیماری اوریون گزارشهای زیادی در دست نیست. این مسئله بسیار اهمیت دارد، زیرا ممکن است این بیماری با سایر بیماری های عفونی خفیف اشتباه گرفته شود.

منژیت ممکن است در کودکی که مبتلا به ویروس اوریون است، بروز کند. گاهی اوقات بروز علائم و نشانه های مننژیت اولین سرنخی است که نشان می دهد کودک به اوریون مبتلا شده است. در مواقع دیگر، احتمال دارد مننژیت همراه با تورم غدد بزاقی بناگوشی یا پس از بهتر شدن شدت تورم حدود 10 روز بعد بروز کند. بنابراین این عارضه ممکن است از لحاظ ظهور بیماری بسیار متنوع باشد.

نشانه های بروز مننژیت تب ( یا بازگشت مجدد تب، پس از آنکه ناشی از ابتلا به اوریون از بین رفت)،سردرد، سفت شدن گردن و گاهی گلودرد است.

کودکی که مبتلا به اوریون و مننژیت است باید در بیمارستان بستری شود. با گرفتن مایع نخاعی (lumbar puncture) می توان بیماری را به طور قطعی تشخیص داد. اثر جانبی گرفتن مایع نخاعی این است که سردرد کودک بسرعت تسکین می یابد.

خاطر نشان می شود که هیچ گونه درمان بخصوصی برای معالجه کودکی که به اوریون و مننژیت مبتلاست وجود ندارد، فقط مواظبت و مراقبت خوب از بیمار در تسریع بهبودی موثر است. (در چنین شرایطی مصرف آنتی بیوتیک فایده ای ندارد، زیرا آنتی بیوتیک بر عفونت ویروسی موثر نیست.)

بیماری اوریون کاملاً بهبود می یابد، اما متاسفانه در موارد حاد ممکن است ضایعات مغزی دائمی به جای بگذارد.

ضمناً ممکن است یک گوش کودک کر شود. کودکی که به اوریون حاد مبتلا شده و والدینش تصور می کنند که در وی نقص شنوایی بوجود آمده است، یا کودکی که به مننژیت ناشی از اوریون مبتلا شده است باید چند هفته پس از بهبودی کامل از نظر شنوایی مورد سنجش قرار گیرد. می توان از بروز چنین عارضه ای در کودکان خردسال جلوگیری کرد.

التهاب بیضه نیز از عوارض دیگر بیماری اوریون است ، هر چند که در دوران قبل از بلوغ بندرت رخ می دهد. در چنین حالتی یک یا هر دو بیضه بشدت قرمز، متورم و دردناک می شود. اگر چه درمان خاصی وجود ندارد، ولی بستن بیضه های ملتهب با باندهای محکم و مناسب یا گذاشتن کیسه یخ روی بیضه ها برای تسکین درد بسیار مفید است. مصرف مسکن نیز اغلب ضرورت می یابد. همان طور که تصور می شود، عقیم شدن در نتیجه التهاب بیضه ممکن است رخ دهد، بنابراین مادران پسران خردسال باید به این نکته کاملا واقف باشند.

التهاب لوزالمعده که در آن لوزالمعده عفونی می شود. گرچه بندرت رخ می دهد، ممکن است موجب بروز دردهای شکمی در زمان ابتلا به اوریون شود. این عضو معمولاً هیج گونه آسیب دائمی نمی بیند، ولی گاهی اوقات ممکن است منجر به دیابت شود.

بیماری اوریون

پیشگیری از اوریون

امروزه ایمن سازی علیه بیماری اوریون با تزریق واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخجه) صورت می گیرد. این ایمن سازی اکنون در بریتانیا جزء برنامه همیشگی واکسیناسیون کودکان 1 تا 2 ساله است. فقط یک تزریق لازم است تا مصونیت علیه این بیماری بدست آید. اما این خطر نیز وجود دارد که با تزریق این واکسن به کودک، سایر اعضای خانواده به یکی از سه بیماری نام برده مبتلا شوند.

در صورتی که با تزریق واکسن MMR به کودک بیماری دیگرش تشدید شود باید این ایمن سازی به تعویق بیفتد. همچنین به کودکانی که به علت ابتلا به سایر بیماری های وخیم تحت درمان ایمنی قرار دارند، نباید این واکسن تزریق شود. ضمناً به کودکی که به آنتی بیوتیک نئومایسین حساسیت دارد یا پس از خوردن تخم مرغ آلرژی شدیدی در او بروز می کند نباید این واکسن تزریق شود.(فراورده های تخم مرغ در تولید این واکسن به کار می رود) دوست نداشتن تخم مرغ نمی تواند دلیلی برای حذف این واکسن باشد.این واکسن را در هر سنی می توان به کودک تزریق کرد.

اوریون