علم فیزیولوژی نورون ها

 نورون ها نوعی سلول اند که از سایر سلول های بدن زودتر تحت تاثیر شرایط محیط زندگی قرار می گیرند . از این رو وجود PH مشخص و فشار اسمزی مناسب ، وجود یون های Na ، K ، Ca به نسبت های مشخص و همچنین وجود O2 و گرمای مناسب و ویتامین B1 در محیط زندگی نرون ها یکی از شرایط اصلی زندگی نورون ها است. از خواص مهم عصب و نرون ها یکی قابلیت تحریک است و دومی قابلیت هدایت عصبی است. در این بخش درباره نورون ها اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

آشنایی با نورون ها

نورون ها مانند کلیه اقسام سلول های دیگر بدن تغذیه و تنفس ، دفع می کنند . ولی هیچ گاه تقسیم نمی گردند و دستگاه عصبی ما از موقع زادن تا هنگام مرگ دارای شماره معینی از سلول های عصبی ( نورون ها ) است . اگر به سبب حادثه یا تصادفی بخشی از سلول های عصبی مراکز اعصاب از بین برود ، دیگر جبران پذیر نمی باشد . اما اگر هنگامی که زواید سلول عصبی قطع گردد ، قسمت قطع شده توسط جسم سلولی مجددا ترمیم و تشکیل می شود .

چنانچه اگر یک تار عصبی را قطع کنند ، قسمتی از تار که از جسم سلولی جدا می ماند پس از مدت کمی قابلیت تحریک خود را از دست می دهد و سپس تحلیل می رود . به گفته آسان طب این عمل معمولا با از بین رفتن اکسون و میلین آن همراه می باشد . به طوری که غلاف شوان کاملا خالی باقی می ماند و تار عصبی رنگ سفید صدفی را از دست می دهد و خاکستر می شود . کیفیت تحلیل رفتن تدریجی عصب قطع شده را اصطلاحا فساد والری می گویند.

چند روز پس از قطع یک عصب انتهای اکسون قطع شده ، آنکه مربوط به جسم سلولی است ، متورم می گردد و سپس طویل گشته و در غلاف شوان قسمت تحلیل رفته وارد گشته و در آن امتداد می یابد و آن را ترمیم می کند. کیفیت ترمیم قسمت از دست رفته سلول عصبی را رژنراسیون می گویند .

چنانکه می دانیم کیفیت رژنراسیون خاص سلول های عصبی نیست . هر سلولی که به دو بخش تقسیم شود . قسمت واجد و دارای هسته بخش قطع شده را مرمت می نماید و قسمت جدا شده که عاری از هسته است تدریجا از بین می رود .

به طوری که آزمایش شده است . اگر پس از قطع یک عصب در انتهای مقطع را در مجاورت هم باقی گذارند ، کیفیت ترمیم سریع تر انجام می گیرد .

خواص مهم نورون ها

از خواص مهم عصب و نرون ها یکی قابلیت تحریک است و دومی قابلیت هدایت عصبی است . چنانچه اگر عصب سمپاتیک پای قورباغه ای را که به ماهیچه گاستروکنمین Muusclegastro CNEMIEN مربوط است خارج ساخته و آن را با یک محرک الکتریکی تحریک نماییم ، ماهیچه منقبض می شود و در اینجا نخست عصب سمپاتیک تحریک گردیده است . پس نتیجه میگیریم که ماهیچه به طور غیر مستقیم یعنی با واسطه عصب تحریک گشته و به انقباض در آمده است و از اینجا دو خاصیت اصلی عصب یعنی قابلیت تحریک و قابلیت هدایت روشن می شود .

قابلیت تحریک نورون ها Excitahelie نرون ها تحت اثر محرک ها ی مختلف قرار گرفته، از حالت استراحت به حالت فعالیت در می آیند . یعنی اثر محرک در طول آنها به جریان افتاده و کیفیتی به نام جریان عصبی به وجود می آورد .

محرک های نرون ها ممکن است مکانیکی یا فیزیکی و یا شیمیایی باشند . اگر با یک پنس ، عصبی را دفعتا بفشاریم و یا آنکه ضربه ای روی آن وارد سازیم فورا تحریک می شود . (محرک مکانیکی)

اعصاب حسی تحت حرارت و برودت و غیره تحریک می شوند (محرک فیزیکی) کلرو سدیم و اسیدهای رقیق و الکل و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر نیز اعصاب را تحریک می کنند (محرک شیمیایی)

از خواص نورون ها این است که محرک الکتریکی از نظر اینکه با وسایل سهل و ساده و بسیار دقیق می تواند برای تحریک اعصاب به کار رود . از مهم ترین محرک های اعصاب به شمار می رود . و معمولا در غالب آزمایش ها محرک الکتریکی به کار می رود .

جریان های دایم یا القایی یا تخلیه خازن ها از محرک های معمولی نرون ها است .

در تحریکات  نورون ها نکات زیر قابل توجه است :

 وجود مرحله عدم قابلیت تحریک در تحریکات نورون ها

اگر دو تحریک متوالی خفیف بر روی عصب وارد سازند ، چنانچه فاصله زمانی بین دو تحریک خیلی کم باشد ، عصب پس از تحریک اول تحت تاثیر محرک دوم قرار نمی گیرد . زیرا پس از هر تحریکی عصب به مرحله ای می افتد که تحریک نمی پذیرد . این مرحله را که به فاصله پس از تحریک اول و نخستین پیدا میکند ، مرحله ی عدم قابل تحریک می گویند .

در واقع وقتی تحریک دوم خیلی نزدیک به تحریک اول باشد . چون در مرحله عدم قابلیت تحریک به عصب وارد می گردد ، لذا عصب تحریک نمی شود . درست مانند عضله ی میوکارد قلب که پس از هر انقباض یک مرحله کوتاه عدم قابلیت تحریک را دارد و از این جهت که میوکارد قلب هیچ وقت به حال کزاز در نمی آید .

مرحله ی عدم قابلیت تحریک در حدود 0/003 در ثانیه برای هر عصب سیاتیک پای قورباغه است.

منبع:

asanteb.com