مچ پا و صدمات وارد بر آن در اثر ورزش

عضلات نقش چندانی در استحکام مفصل مچ پا ایفا نمی نمایند، زیرا تندون های طویل عضلات از چهار جانب مچ پا عبور کرده و باعث حداکثر استفاده اهرمی و حداقل استحکام مچ پا می شوند.در برخی از تمرینات ورزشی ممکن است مچ پا آسیب دیده و دچار پیچیدگی، کشیدگی و یا در رفتگی شود. در این مطلب از مجله پزشکی آسان طب شما با انواع آسیب های مچ پا در اثر ورزش و آماده کردن آن آشنا می شوید.

آناتومی مفصل و عضلات مچ پا

عضلات مهم عبارتند از :1. در قسمت قدامی – باز کننده دراز شست و باز کننده دراز انگشتان، 2. در قسمت داخلی – درشت نی خلفی، خم کننده دراز شست، درشت نی خلفی و خم کننده دراز انگشتان پا، 3. قسمت جانب خارجی – نازک نی طویل، نازک نی کوتاه، 4. قسمت خلفی- عضله دو قلو و نعلی. عضلات جانب داخلی کمک به حمایت قوس طولی داخلی می کنند. مفصل مچ پا توسط یک کپسول مفصلی نازک پوشانده می شود. این کپسول مفصلی روی لبه استخوانهای سازنده مفصل می نشیند. این کپسول مفصلی در قسمت جانب داخلی ضخیم بوده و به تدریج از ضخامت آن در قسمت عقب مفصل کاسته می شود.

اسپرین مچ پا (پیچیدگی)

اسپرین مج پا اغلب به علت پیچیدگی داخلی و یا خارجی مچ پا اتفاق میافتد. پیچیدگی داخلی و یا خارجی، ممکن است سبب وارد آمدن صدمه به بافتهای داخلی و یا خارجی مفصل مچ پا بشود. مچ پا ممکن است به اسپرین درجه یک، دو و یا سه مبتلا بشود . بیشترین اسپرین مچ پا بر اثر چرخش داخلی مچ پا صورت میگیرد. چرخش داخلی مچ پا ممکن است باعث کشیدگی لیگامنتهای جانب خارجی و در نتیجه پارگی آن بشود. همان مکانیزمی که سبب اسپرین جانب خارجی مفصل مچ پا می شود ممکن است کشیدگی زائدهای سریر کسیمال استخوان پنجم کف پا را ایجاد کند. علاوه بر صدمات فوق، استرین شدید تندون اشیلی، تندون نازک نی و وارد امدن صدمه بر پرده سینوویال و کپسول مفصلی نیز میتواند منتج از مکانیزم فوق باشد.

مواظبت های اولیه از اسپرین مچ پا عبارتند از: 1. تشخیص شدت صدمه 2. گذاشتن یخ بر روی موضع، فشار، و بالا گرفتن محل صدمه دیده می باشد.

استرین تندون آشیل

استرین تندون آشیل در بین ورزشکاران بسیار عمومیت دارد. استرین تندون اشیل به دلیل کمبود هماهنگی بین عضلات آگونیست و آنتاگونیست” نیز صورت میگیرد. دورسی فلکشن بیش از اندازه منجر به استرین تندون آشیل می شود. استرین تندون آشیل ممکن است بسیار جزئی یا بسیار شدید اتفاق افتد. استرین بسیار شدید می تواند کشیدگی زائدهای ناقص و یا کامل و یا پارگی ناقص و یا کامل تندون آشیل باشد. فردی که دچار استرین بسیار شدید تندون آشیل شده است در قسمت خلفی مچ پا درد بسیاری را احساس می کند و ضمناً ضعف بسیار در هنگام پلنتار فلکشن پا از علائم استرین تندون آشیل است.

بعد از استرین تندون آشیل رعایت نکات زیر ضروری میباشد. 1. ابتدا از سرما و بانداژ مانند تمام صدمات حاد، استفاده شود 2. استفاده از سرما تنها به مدت یک تا د و ساعت باید صورت گیرد، زیرا در بیشتر موارد خونریزی داخلی شدید نخواهد بود. 3.بانداژ مجدد مچ پا بعد از توقف خونریزی، البته بانداژ در این مرحله فقط به منظور ادامه فشار صورت میگیرد. بنابراین نباید زیاد محکم بسته شود

پارگی تندون آشیل

پارگی تندون آشیل بیشتر در فعالیتهائی اتفاق میافتد که احتیاج به توقف و حرکت ناگهانی می باشد. لازم به اشاره است که پارگی تندون آشیل بیشتر در بین ورزشکاران بالای 30 سال عمومیت دارد. ضمن اینکه پارگی تندون آشیل در هر سنی ممکن است صورت گیرد. معمولاً پارگی تندون آشیل به دنبال تورم کهنه و پارگی های بسیار جزئی تارهای آن اتفاق میافتد. پارگی نهایی در نتیجه فشار و جدا شدن ناگهانی سینه پا از روی یک سطح سخت ایجاد می شود. ضمناً در این هنگام زانو به حالت کاملا باز درخواهد امد. ورزشکاری که گرفتار پارگی تندون آشیل شده است از درد ناگهانی شکایت داشته و احساس می کند که یک نفر از پشت به پای او لگد وارد کرده است.

از علائم پارگی این تندون میتوان به این موارد اشاره کرد. درد شدید، حساسیت در یک نقطه از تندون، تورم و تغییر رنگ و شنیدن صدایی شبیه به پاره شدن صدای طناب. بعد از پارگی تندون اشیل مسئله قابل اهمیت تشخیص دقیق و درست پارگی است. اغلب پارگی ناقص تندون آشیل با اسپرین مچ پا اشتباه می شود. هرگونه صدمه حاد تندون آشیل بهتر است به عنوان پارگی تندون آشیل محسوب شود. علاوه بر علائمی که بعد از پارگی تندون ظاهر می شود و بدان اشاره شد، از آزمایش تامپسون (Thompson) نیز می توان جهت تشخیصی پارگی تندون آشیل استفاده کرد.فرد مصدوم روی میز آزمایشی به قراری که ساق پای او آویزان می باشد می نشیند در این حالت، عضلات پشت ساق پا را با دست می فشاریم در صورتی که پاشنه پا بعد از فشردن عضلات ساق پا به طرف بالا حرکت نکند، تندون آشیل گرفتار پارگی شده است.

آماده کردن مچ پا بعد از آسیب

عده زیادی از پزشکان معتقد هستند که بعد از اسپرین مچ پا، بهترین روش درمان قرار دادن مچ پا در گچ (برای حداقل دو هفته) و بی حرکت کردن آن می باشد. البته در این دوران نباید وزن به روی پای آسیب دیده منتقل شود. از طرف دیگر متخصصین طب ورزشی معتقد هستند که بهتر است بعد از آسیب مچ پا، ورزشکار نسبتاً فعال باقی بماند. زیرا که بدین ترتیب ورزشکار سریع تر برای مسابقات آماده خواهد شد. اما بهترین روش برای برگشت ورزشکار به مسابقات اجازه بعد از اسپرین درجه دو و شدید مچ پا، ورزشکار باید حداقل برای دو روز از انتقال وزن بدان به روی پای آسیب دیده خودداری نماید و اگر درد ادامه داشت از انتقال وزن بدن به روی مچ پای آسیب دیده تا زمانی که درد ادامه دارد خودداری شود.

بعد از بهبود کوفتگی اولیه، ورزشکار بهتر است به طور طبیعی پای خود را حرکت دهد و در هنگام راه رفتن و ایستادن بهتر است از عصای زیر بغل استفاده نماید و به تدریج که اسیب رو به بهبودی بیشتر میرود از عصای دستی استفاده کرده ضمن اینکه مچ پا حتماً توسط بانداژ حمایت شود. در اینجا لازم به اشاره است که قبل از شروع فعالیتهای شدید باید محلی اسیب دیده به طور کامل التیام پیدا کرده باشد. برای تشخیص التیام مچ پا از آزمایش، زیر می توان استفاده کرد. از ورزشکار بخواهید وزن خود را بر روی انگشتان مچ پای آسیب دیده منتقل نماید و در این حالت تعادل خود را حفظ نماید. در این موقعیت، ضمن اینکه تمام وزن خود را روی انگشتان پا منتقل نموده است همانند فنر بالا و پایین برود. اگر آزمایش فوق بدون درد انجام گرفت .
ورزشکار می تواند فعالیت ورزشی خود را شروع نماید.