آسیبهای زانو در ورزش و نحوه ارزشیابی آسیب

با وجودی که مفصل زانو بزرگترین مفصل بدن است ولی به دلیل ارتباط ضعیف استخوانهای آن با یکدیگر بسیار آسیب پذیر می باشد. اندامهای اصلی استحکام دهنده مفصل زانو، عضلات و بافتهای پیوندی می باشند.مفصل زانو در مقابل نیروهایی که از طرفین را به آن وارد می شود و نیرویی که حرکت چرخش در آن تولید می کند بدون دفاع است و به راحتی صدمه میبیند.در این مطلب از مجله پزشکی آسان طب با ما همراه باشید تا در مورد آسیبهای زانو و  نحوه بررسی موضع آسیب دیده قبل از رسیدن تیم پزشکی برایتان بگوییم.

نحوه ارزشیابی آسیبهای زانو 

تشخیص شدت، نوع و یا ماهیت صدمات زانو از مسئولیتهای پزشک تیم و یا پزشک متخصص میباشد. اما توجه داشته باشید که پزشک همیشه آخرین فردی است که مصدوم را معاینه می کند، در صورتی که اولین فردی که با مصدوم روبرو می شود مربی تیم می باشد. بنابراین ارزشیابی اولیه صدمه و کمکهای فوری توسط مربی باید صورت گیرد. بنابراین مربی باید با شدت و مکانیزم صدمه آشنایی داشته باشد. بلافاصله بعد از وقوع صدمه مربی باید از ورزشکار مصدوم درباره شدت درد سؤال نماید و همچنین پرسیده شود که آیا صدای پارگی را شنیده و یا احساس کرده است یا خیر؟ وقتی که اطلاعات تقریباً دقیقی از شدت صدمه پیدا کردیم باید محل صدمه مورد ارزشیابی قرار گیرد و ارزشیابی اولیه با مشاهده محل صدمه دیده صورت می گیرد و سپس محل صدمه دیده را لمس کرده و در نهایت به وسیله آزمایش های مخصوص، حرکت طبیعی و یا غیر طبیعی عضو صدمه دیده را مورد بررسی قرار می دهیم.

اولین کار در بررسی آسیبهای زانو چیست؟

اولین کار مشاهده ورزشکار مصدوم است. در این ارتباط باید دریافت که آیا ورزشکار در حالیکه کف پای اندام صدمه دیده اش روی زمین قرار دارد، قادر است وزن خود را تحمل کند یا خیر؟ مضافاً اینکه باید به حرکات راه رفتن و ایستادن ورزشکار توجه داشت. بدین معنی که حرکات فوق روی پنجه صورت میگیرد و یا روی کف پا راه رفتن روی پنجه نشانه این مهم است که ورزشکار مصدوم برای دوری جستن از درد مبادرت به چنین عملی می نماید. همچنین اگر زانو در حالت خم باقی بماند، میتواند نشانه این باشد که قسمتی از مینیسک پاره شده و آن قسمت پاره شده باعث خم ماندن زانو شده است. همراه با صدمات حاد زانو کبودی و تجمع مایعات وجود دارد. این کبودی و تجمع مایعات معمولاً 24 ساعت بعد از صدمه زانو ظاهر می شود. مسئله دیگر که به آن باید توجه داشت وقوع کبودی و تورم بعد از صدمات حاد زانو میباشد که پیش بینی این امر نیز ضرورت دارد، مگر اینکه خونریزی داخلی توسط فشار و سرما کنترل شده باشد. محل و یا نقطه ای که بر آن صدمه وارد شده، میتوان توسط لمس کردن مشخص نمود.

مقایسه زانوی آسیب دیده و آسیب ندیده

معمولاً نقطه ای که دچار صدمه شده از حساسیت زیادی برخوردار است. در هنگام لمس کردن زانو باید ترتیب خاصی را مراعات نمایید. در ابتدا اندامهای قسمت قدامی و کپسول زانو را لمس کرده و سپس اندام های .قسمت خلفی زانو را و در نهایت لیگامنتهای جانبی را لمس میکنیم آزمایش برای تشخیص حرکت غیر طبیعی زانو صدمات زانو که نتیجه ضربات مستقیم و یا پیچیدگی آن میباشد باعث میگردد که حرکات غیر طبیعی در مفصل زانو ایجاد شود. معمولاً برای تشخیص صدمه، زانو صدمه دیده را با زانوی سالم و صدمه ندیده مورد بررسی و آزمایش و ارزشیابی قرار می دهیم تا تغییرات حرکتی این دو مشخص شود.

آسیبهای زانو ناشی از فشرده شدن زانو

کبودی زانو در آسیبهای زانو با شدت های مختلف در محیط ورزشی بسیار دیده می شود. مفصل زانو به این دلایل آسیب پذیر می باشد. این دلایل عبارتند از: فقدان بافت چربی و فقدان عضلات حمایت کننده در ابتلا آن، لذا ضربه مستقیم توسط ورزشکار دیگر بر زانو یا سقوط بر روی زانو ممکن است منجر به وارد آمدن صدمه به مفصل زانو بشود کبودی عضلات، کپسول مفصلی و کبودی پردہ ضریع از جمله کبودی های اطراف مفصل زانو می باشند که باید مورد مطالعه قرار گیرند.

کبودی عضلات زانو

ضربه مستقیم و شدید وارد بر عضلاتی که از مفصل زانو عبور می کنند شرایط بسیار دشواری برای ورزشکار ایجاد می نماید. یکی از عضلاتی که بیشتر در معرض کبودی قرار دارد عضله پهن داخلی از گروه عضله چهار سر ران است. آخرین قسمت عمل باز شدن زانو، توسط عضله پهن داخلی صورت میگیرد. کبودی این عضله دارای تمام علائم اسپرین مفصل زانو در آسیبهای زانو می باشد که عبارتند از: درد شدید، فقدان حرکت و تورم همان طوری که میدانیم تورم و تغییر رنگ موضع به دلیل پاره شدن بافت عضلانی و رگهای خونی آن منطقه می باشد و چنانچه کمکهای اولیه فوری و کافی انجام گیرد بعد از 24 ساعت مجدداً می توان از زانو استفاده کرد و بعد از طی مدت فوق الذکر می توان از انواع حرارت یا ماساژ و تمرینات سبک استفاده کرد. بعد از کبودی برای برگشت عضله به حال اولیه آن، احتیاج به یک تا دو هفته استراحت می باشد. البته زمان برگشت به حالت اولیه بستگی به شدت صدمه خواهد داشت.

کبودی کپسول مفصلی

کبودی کپسول مفصلی اغلب با کبودی عضلات و پرده ضریع همراه است. نیرویی که منجر به آسیب می شود اگر به بافت کپسول مفصلی وارد شود ممکن است باعث پارگی مویرگها شود و در ضمن تحریک پرده سینوویال را نیز باعث می شود و در نتیجه مایعات به داخل حفره سینوویال و فضای اطراف مفصل نفوذ خواهند کرد. نفوذ مایعات در حفره سینوویال و فضای اطراف مفصل بسیار آهسته صورت میگیرد به طوری که این امر محسوس نمیباشد. بهتر آن است که تا 24 ساعت بعد از کبودی کیسول مفصلی، ورزشکار از اقدام به فعالیت ورزشی پرهیز نماید. چون فعالیت باعث تشدید گردش خون شده و در نتیجه تورم و خونریزی داخلی را افزایش میدهد. اگر مفصلی مکررا گرفتار خونریزی داخلی شود احتمالاً آن مفصل گرفتار التهاب مزمن پرده سینوویال نیز خواهد شد.

کبودی پردہ ضریع

کبودی پرده ضریع، زوایای گوناگونی در مفصل زانو وجود دارد که در معرض کبودی قرار دارند. ضربات شدیدی که بر لقمه داخلی و یا خارجی ران وارد آیند و یا ضربات شدیدی که در جهت کشگک به سر بالایی استخوان نازک نی وارد میآید ممکن است منجر به کبودی پرده ضریع و یا غضروف مفصلی و آسیبهای زانو بشود. به هنگام لمس چنین صدمه ای، درد بسیار شدیدی در موضع ایجاد می شود ولی معمولا این صدمات محدودیت حرکتی برای ورزشکار ایجاد نخواهند کرد. بعد از پشت سر گذاردن مرحله حاد صدمه می توان از گرما، فشار و حمایت از موضع توسط بانداژ و لائی استفاده کرد. درمان و مواظبت از کبودی، مواظبت از کبودی با عوامل بسیاری در ارتباط است. به طور کلی مواظبت از کبودی با محل و شدت کبودی مرتبط می باشد.

رعایت این موارد برای درمان کبودی توصیه می شود. 1. به کار گرفتن سرما و بانداژ 2. استراحت برای 24 ساعت. 3. در صورت ایجاد تورم از سرما تا 72 ساعت باید استفاده شود، در صورتی که درد و تورم شدید باشد به پزشک مراجعه شود 4. بعد از پشت سر گذاشتن مرحله حاد صدمه، از گرما به شکل استخر (حوض) گردان بهتر است استفاده شود. ضمنا استفاده از داروهای ضد درد نیز توصیه می شود. 5. هنگامی که درد و تحریکات اولیه از بین رفت، ورزشکار باید با زانوی حمایت شده به میدان برود. 6. اگر تورم بعد از یک هفته از بین نرفت، التهاب مزمن پرده سینوویال و یا کیسه زلالی ممکن است وجود داشته باشد. در چنین مواردی احتیاج به درمان توسط پزشک و استراحت می باشد.