علائم بیماری کتوز و معرفی روش‌های پیشگیری از آن

کتوز یک فرآیند متابولیک طبیعی بوده و زمانی که بدن به میزان کافی گلوکز برای انرژی نداشته باشد، به جای آن چربی‌‍‌‌های ذخیره شده را می‌سوزاند، این امر سبب ایجاد کتون در بدن می‌شود. کتوز معمولا در بیماران مبتلا به دیابت مشاهده می‌شود، زیرا این وضعیت ممکن است در صورت عدم وجود انسولین کافی و یا استفاده نادرست از آن صورت گیرد.

معرفی و بررسی کامل کتوز

مشکلات مرتبط با سطوح شدید کتوز بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در مقایسه با بیماران دیابتی نوع 2 رخ می‌دهد.

حقایقی صریح در رابطه با کتوز:

کتوز زمانی اتفاق می‌اُفتد که بدن دسترسی کافی به منبع اولیه آن یعنی گلوکز را نداشته باشد.

کتوز شرایطی را به همراه دارد که در آن ذخایر چربی برای تولید انرژی شکسته می‌شوند.

همانطور که سطح کتون افزایش می‌یابد، بر مقدار اسیدیته خون نیز افزوده خواهد شد و این مسئله می‌تواند منجر به یک وضعیت جدی به نام کتواسیدوز شود که بسیار کشنده است.

احتمال ایجاد کتواسیدوز در افرادی که مبتلا به دیابت نوع 1 هستند، بیشتر می‌باشد.

برخی افراد یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات را دنبال می‌کنند تا وزن خود را کاهش داده و بدن را مجبور به از بین بردن چربی نمایند.

ارائه تعریف کاملی از کتوز

سلول‌های بدن در شرایط عادی از گلوکز به عنوان انرژی اولیه خود استفاده می‌کنند. گلوکز به طور معمول از کربوهیدرات‌های رژیمی مشتق شده است، از جمله:

شکر مانند میوه‌ها و شیر یا ماست

غذاهای نشاسته‌دار مانند نان و ماکارونی

گلوکز می‌تواند در کبد و ماهیچه‌ها به عنوان گلیکوژن ذخیره شود.

اگر گلوکز کافی برای پاسخگویی به نیازهای انرژی وجود نداشته باشد، بدن یک استراتژی جایگزین برای پاسخگویی به این نیازها را اتخاذ می‌کند. به عنوان مثال، بدن شروع به شکستن ذخیره‌های چربی برای تولید گلوکز از تری گلیسیرید می‌کند.

کتون‌ها در حقیقت اسیدهایی هستند که در خون ایجاد شده و از ادرار دفع می‌شوند. مقادیر کم آن نشان دهنده پاکسازی بدن از چربی می‌باشد، اما مقادیر زیاد آن می‌تواند بدن را مسموم کرده و منجر به پروتئین کتواسیدوز شود.

معرفی دقیق رژیم کتوژنیک

با توجه به این واقعیت که کتوز باعث تخریب چربی‌های ذخیره شده در بدن می‌شود، هدف برخی از رژیم‌های غذایی، کاهش وزن افراد می‌باشد.

رژیم‌های غذایی کتوز شامل موارد زیر می‌گردد:

رژیم‌های کتوژنیک

رژیم‌های کتو

رژیم‌های کم کربوهیدرات

پیوستن به رژیم غذایی کتوژنیک می‌تواند در کوتاه مدت منجر به کاهش وزن شود. طبق یک مطالعه که در سال 2008 انجام و در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شد، مردان چاقی که به مدت یک ماه از رژیم غذایی کتونی استفاده کردند، وزنشان به طور متوسط 12 پوند کاهش یافت.

این افراد با استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک قادر به مصرف کالری کمتری بودند بدون اینکه احساس گرسنگی نمایند.

آیا رژیم غذایی کتوز سالم است؟

رژیم کتوژنیک می‌تواند در بیماری‌های جدی نظیر موارد زیر تاثیراتی به همراه داشته باشد:

بیماری قلب و عروقی

دیابت

سندرم متابولیک

افراد تابع این رژیم همچنین ممکن است در میزان سطح کلسترول HDL بهتر از سایر رژیم های کربوهیدرات باشند.

رژیم کتوژنیک توسط پزشکان برای کاهش تشنج در کودکان مبتلا به صرع که به سایر روش‌های درمان پاسخ نمی‌دهند، استفاده شده است. در نظر داشته باشید که این کار حتما باید تحت نظر پزشک انجام گیرد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این رژیم غذایی می‌تواند برای افراد بالغ مبتلا به صرع نیز سودمند باشد اما برای اثبات این ادعا هنوز تحقیقات بیشتری لازم است.

انجمن قلب آمریکا (AHA)، به این نتیجه رسیده‌اند که شواهد کافی برای نشان دادن اینکه رژیم‌های کم کربوهیدرات مانند رژیم کتوژنیک باعث تقویت قلب می‌شوند، وجود ندارد.

ما در مجله پزشکی آسان طب شرایط دیگری نیز جهت سودمندی یک رژیم غذایی کتونی را مورد بررسی قرار داده‌ایم که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

سندرم متابولیک

بیماری آلزایمر

آکنه

سرطان

بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

بیماری لو ژیگر

کتوز و بررسی ارتباط آن با دیابت

کتوز می‌تواند در بیماران دیابتی به علت عدم وجود انسولین کافی برای فرآوری گلوکز رخ دهد. وجود کتون‌ها در ادرار نشان دهنده این است که مشکل دیابت بیمار به درستی کنترل نمی‌شود.

برخی از متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند یک رژیم غذایی کتوژنیک برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2، به عنوان دیابت غیر انسولین (NIDDM) شناخته شود. با دیابت نوع 2، بدن هنوز تولید برخی از انسولین‌ها را انجام می‌دهد، اما قادر به استفاده درست از انسولین برای انتقال گلوکز به سلول‌ها نیست.

رژیم کتوژنیک بر کاهش مصرف کربوهیدرات در رژیم غذایی تمرکز دارد. به افراد مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه می‌شود که مصرف کربوهیدرات خود را کاهش دهند زیرا کربوهیدرات‌ها به گلوکز تبدیل شده و سطح قند خون را افزایش می‌دهند.

بیماران مبتلا به دیابتی که از رژیم کتونی تبعیت می‌کنند، باید سطح کتون خود را به طور دقیق کنترل نمایند. اگر این مقدار بیش از حد بالا باشد، ممکن است یک بیماری جدی به نام کتواسیدوز رخ دهد. این وضعیت اگر چه بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 را تحت تاثیر قرار داده و در آنان شایع‌تر است اما در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز می‌تواند ایجاد شود.

کتواسیدوز یک وضعیت بسیار جدی است

کتواسیدوز یک وضعیت جدی و خطرناک بوده که می‌تواند به سرعت توسعه یابد. کتواسیدوز می‌تواند به عنوان نشانه اولیه در دیابت نوع 1 ایجاد شود ولی معمولا آن دسته از بیماران دیابتی که میزان انسولین خونشان کمتر از نیاز بدن است را تحت تاثیر قرار خواهد داد. سایر عواملی که بر این وضعیت اثر می‌گذارند نیز به شرح ذیل می‌باشد:

مصرف مواد

دردهای عاطفی

آسیب‌های فیزیکی

فشار

عمل جراحی

همانطور که گفته شد؛ این اختلال بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 رخ خواهد داد، زیرا در این افراد بدن انسولین تولید نمی‌کند، اما می‌تواند در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز رخ دهد، گرچه احتمال آن بسیار پایین است. لازم به ذکر است که سطح بالای کتون در ادرار و سطح قند خون بالا نشانه‌هایی از کتواسیدوز می‌باشند. علائم اولیه این اختلال شامل موارد زیر خواهد شد:

درد در ناحیه شکم

سردرگرمی و عدم تمرکز

خشکی پوست

تشنگی بیش از حد و خشکی دهان

تکرر ادرار

تهوع و استفراغ

تنگی نفس و یا تسریع در عمل تنفس

درمان و پیشگیری از بیماری کتوز

افرادی که دارای یک رژیم غذایی سالم و متعادل هستند، اغلب دچار این بیماری نخواهند شد. کراتوز باعث کاهش شدید میزان کالری و کربوهیدرات مصرفی خواهد شد.

کتواسیدوز دیابتی بسیار جدی و خطرناک بوده و یک مورد اورژانسی تلقی می‌شود زیرا فرد ممکن است به کم‌کاری دیابتی و حتی مرگ منجر شود. درمان معمولا توسط کارکنان مراقبت‌های اورژانس انجام گرفته و فرد مبتلا باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شود.

معمولا برای بیماران دیابتی اقدامات زیر انجام خواهد شد: