از فواید نمک تا مضرات نمک را بدانید
فواید نمک و مضرات نمک برای سلامتی بسیار است. یکی از مضرات نمک افزایش فشار خون و در نتیجه بیماری های قلبی است. یکی از فواید نمک جلوگیری از کرامپ یا گرفتگی عضلانی است جلوگیری از ریزش بزاق در حین خوابیدن از دیگر خواص نمک است. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره مهمترین فواید نمک و مضرات نمک اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.
بررسی فواید نمک
نمک یا کلرید سدیم، یک ماده ی مرکب شیمیایی است که از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل یافته است. این ماده عامل شوری آب اقیانوس ها و دریاها و همچنین مایعات برون سلولی بسیاری از موجودات چند سلولی می باشد. از نمک به عنوان طعم دهنده ی غذا یا به عنوان نوعی ماده نگهدارنده استفاده می شود.
بیولوژیک نمک
کلرید سدیم نوعی ماده ی حیاتی بر روی کره زمین است. اغلب بافت ها و مایعات بدن، حاوی مقادیر متفاوتی نمک می باشند. غلظت یون سدیم در خون با تنظیم سطح مایعات بدن مرتبط است. انتقال تحریکات عصبی را یون های سدیم تنظیم می کنند.
از حل نمودن 9 درصد کلرید سدیم در آب، محلول فیزیولوژی به دست می آید. چون این محلول به پلاسمای خون شباهت زیادی دارد، به همین دلیل به این نام معروف است. از محلول فیزیولوژی به عنوان مایع جایگزین در پزشکی استفاده می کنند. از این محلول معمولاً برای کمک به بیمارانی که به هر دلیل آب بدنشان از دست رفته استفاده می کنند. در میان مهره داران، تنها انسان ها قادرند که با عرق کردن، مقادیر زیادی نمک از بدن خود ترشح نمایند.
استفاده از نمک در طول تاریخ
در طول تاریخ از زمان های بسیار قدیم سخن از نمک به میان آمده است. مثلاً داستانی از همسر حضرت لوط آمده که زمانی که از دستور فرشتگان سرپیچی نمود و به شهر بدکاران بازگشت، تبدیل به مجسمه نمک شد.
توانایی نگهداری طولانی مدت از مواد غذایی با اضافه نمودن نمک، خود برای ایجاد تمدن عامل مهمی بوده است. با ابداع روش هایی به منظور نگهداری طولانی مدت از مواد غذایی، دیگر نیازی نبود که مردمان اولیه، به دلیل وجود مواد غذایی در ناحیه خاصی ساکن شوند و می توانستند هرجا که بخواهند سکنی گزینند.
در قدیم، نمک کالای با ارزشی برای انسان محسوب می شد. در دوران امپراطوری رم، گاهی از نمک به جای پول استفاده می نمودند. در طول تاریخ، این ماده جریان جنگ ها، خط مشی مالی دول مختلف و حتی شروع انقلاب ها را تحت تأثیر خود قرار داده است. از قرن بیستم قبل از میلاد، در کشور چین به نمک مالیات تعلق گرفت. در آن زمان تجار، ارزش نمک را برابر با کتاب و طلا می دانستند. امپراطوری رم تصمیم به کنترل بهای نمک گرفت و گاهی قیمت نمک را بالا می برد تا بتواند هزینه ی جنگ های خود را تأمین نماید و گاهی قیمت آن را پایین می آورد تا حتی فقیرترین افراد هم بتوانند از این ماده مهم در رژیم غذایی خود استفاده کنند.
بعدها، در کشورهایی از جمله هند که تحت استعمار انگلیس بودند، تولید و انتقال نمک تحت برنامه ریزی دقیق و برای جمع آوری درآمد مالیاتی از مردم صورت می گرفت. این امر در نهایت منجر به راهپیمایی اعتراض آمیزی به رهبری موهاتما گاندی در سال 1930 م شد که مردم هند در اعتراض به این سیاست مالیاتی انگلیسی ها، به دریا رفتند تا نمک مورد نیاز خود را تهیه نمایند.
نمک یکی از مواد غذایی ضروری برای بدن است و به عملکرد صحیح بدن و مغز کمک می کند. اما مصرف زیاد نمک می تواند خطرات بیشماری را برای بدن داشته باشد. این خطرات در افرادی که فشار خون بالایی دارند، به مراتب بیشتر است.
فواید نمک برای بدن
1- بیشترین اثر مفید نمک، ثابت کردن ضربان غیر عادی قلب است و به تنظیم فشار خون می کمک می کند.
2- خارج کردن اسیدیته زیادی که در بدن به وجود آمده است.
3- یکی از فواید نمک حفظ تعادل مقدار قند خون است.
4- فراهم ساختن انرژی لازم برای بدن از دیگر فواید نمک است.
5- کمک به عملکرد صحیح سلول های عصبی هم از دیگر فواید نمک است.
6- جذب مواد مغذی یک خاصیت نمک است.
7- صاف و نرم کردن حنجره و جلوگیری از چسبناک شدن مخاط که معمولا در تنگی نفس دیده می شود.
8- برای بیماری زکام و سینوزیت بسیار مفید است.
9- نمک یک آنتی هیستامین طبیعی می باشد.
10- یکی از فواید نمک جلوگیری از کرامپ یا گرفتگی عضلانی است
11- جلوگیری از ریزش بزاق در حین خوابیدن از دیگر خواص نمک است.
12- برای ساخت استخوان مهم است. یکی از مهم ترین دلایل پوکی استخوان، کمبود نمک و آب می باشد.
13- برای تنظیم خواب مهم است و به عنوان یک هیپنوتیسم طبیعی عمل می کند.
14- فواید نمک قسمتی از درمان بیماران دیابتی می باشد.
15- استفاده از نمک بر روی زبان، موجب توقف سرفه های خشک می شود.
نمک باعث افزایش یا کاهش وزن می شود؟
نمک موجب افزایش یا کاهش وزن نمی شود. در واقع نمک هیچ کالری ندارد.
مصرف زیاد نمک، به دلیل نگه داری بیش از حد آب در بدن، باعث افزایش وزن موقتی می گردد و برعکس آن، مصرف کم نمک، به خاطر بیرون کردن آب از بدن، می تواند موجب کاهش وزن موقتی شود.
جالب است بدانید که اکثر غذاهای رژیمی، بدون نمک هستند و کاهش وزن ایجاد شده در این رژیم ها، فقط به خاطر دفع مقدار زیادی آب از بدن می باشد و اگر بعد از این رژیم، از غذاهای دارای نمک استفاده کنید، به همان وزن قبلی خود می رسید!
مقدار زیاد نمک در غذا، باعث افزایش کالری و کاهش فیبر غذایی می شود و این غذا به طور کلی مشابه غذاهای حاضری و آماده (FAST FOODS) است.
نمک و تخم مرغ
چه مقدار نمک برای بدن مضر نیست
متخصصان مصرف حداقل 6 گرم نمک در روز را توصیه می کنند. ولی در کودکان این مقدار باید خیلی کم شود.
تخمین زده شده که اگر 2-1 گرم نمک در روز مصرف شود، میزان بیماری های قلبی به صفر می رسد.
سن مقدار نمک توصیه شده
بزرگسالان 6 گرم در روز
14-11 سال 6 گرم در روز
10-7 سال 5 گرم در روز
6-4 سال 3 گرم در روز
3-1سال 2 گرم در روز
نوزادان 12-7 ماه 1 گرم در روز
نوزادان 6-0 ماه کمتر از 1 گرم در روز
مضرات نمک
نمک از املاح سدیم و کلر تشکیل شده است. در بزرگسالان، هنگامی که مقدار سدیم دریافتی زیاد باشد، بدن آب زیادی را نگه می دارد و مقدار مایعات جمع شده در بدن بسیار زیاد می شود.
یکی از مضرات نمک افزایش فشار و در نتیجه بیماری های قلبی است. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که همین عامل باعث پرفشاری خون می شود و این خود عاملی است برای بیماری قلبی و سکته، زیرا این مقدار زیاد مایعات در حین عبور از قلب به اعضای بدن می روند و باعث خستگی و درد در اندام ها می شوند و این خود عاملی است برای ظاهر شدن بیماری کرونری(انسداد رگ های قلب).
در بدن بزرگسالان، مقداری از نمک دریافتی از طریق کلیه ها و بوسیله ادرار کردن از بدن خارج می شود. اما در بدن نوزادان، کلیه ها هنوز توانایی کافی برای خارج کردن نمک از بدن را ندارند.
این را بدانید که به نوزادان (به خصوص تا 4 ماهگی)، غذای پُر نمک ندهید، زیرا در بدنشان جمع می شود و چون نمی تواند خارج شود، باعث بیماری کلیه، کبد، آسیب به مغز می گردد و در شرایط حاد به مرگ نوزاد می انجامد. به همین دلیل، متخصصان تغذیه سفارش به دادن شیر مادر و یا شیرخشک به نوزادان می کنند.
دانشمندان در این زمینه بسیار تحقیق کرده اند و به این نتیجه ی مهم رسیده اند که غذاهای خوشمزه دارای مقدار زیادی نمک می باشند و این خود عاملی است برای ابتلا به پوکی استخوان، تنگی نفس و سرطان معده.
پیتزا، همبرگر و ساندویچ سوسیس بیشتر از 1 گرم نمک دارند و این مقدار 3/1 مقدار توصیه شده برای کودکان 6-4 سال است.
بعضی از شیرینی ها و کورن فلکس ها(نوعی غذای صبحانه) بیشتر از یک بسته چیپس یا پفک، نمک دارند.
نکات ضروری برای محدود کردن نمک در بدن
سر سفره غذا از نمکدان استفاده نکنید.
برچسب های مواد غذایی را حتما بخوانید تا از میزان نمک موجود در آنها مطلع شوید.
مقدار زیادی سبزیجات و میوه جات تازه مصرف کنید. غیر از اثرات مفید مصرف میوه ها و سبزیجات، پتاسیم موجود در آنها باعث تعادل نمک می شود.
بهتر است نمک را کم مصرف کنید، اما اگر می خواهید آن را در غذا بریزید، نمک را در آخرین مرحله پخت، به مقدار خیلی کم اضافه کنید.
