معرفی لاکتوز و حساسیت های ناشی از مصرف آن
لاکتوز ماده ای است که در شیر ، پنیر و … می باشد و در کنار فواید زیادی که برای سلامتی دارد، عوارض خاص خودش را هم دارد. مثلا ممکن است معده شما به آن حساسیت داشته و وقتی خوراکی های مثل شیر می خورید دل درد می گیرد.
گاهی اوقات دل درد و نفخ به سراغ شما می آید ، اگر بررسی کرده باشید این حالت در زمانی که شیر می خورید رخ می دهد. شیر حاوی لاکتوز بوده و دل درد شما نیز به این علت است که معده تان نمی تواند این مقدار لاکتوز یا همان قند طبیعی را هضم کند.
لاکتوز چیست ؟
به گزارش مجله پزشکی آسان طب اگر شما هم به طور مداوم دچار نفخ معده، دل درد و گرفتگی عضلات شکمی می شوید احتمال دارد نمی توانید لاکتوز یعنی همان قندی که به طور طبیعی در شیر وجود دارد را تحمل کنید. البته از آنجایی که این مشکل فقط عدم تحمل است نه آلرژی، خیلی از مردم کمابیش با آن کنار می آیند.
حساسیت به لاکتوز
بسیاری از مردم می‌توانند هر روز شیر بخورند و هرگز لازم نیست درباره لاکتوز، قند طبیعی موجود در شیر فکر کنند. این افراد می‌توانند روزی دو تا سه لیوان شیر بنوشند، بی‌آنکه دچار مشکل خاصی شوند. در بدن این گروه از مردم شیر به طور کامل هضم می‌شود و لاکتوز در روده با کمک آنزیمی به نام لاکتاز گوارش یافته و به جریان خون راه می‌یابد. اما در بدن برخی از مردم آنزیم لاکتاز به مقدار کافی تولید نمی‌شود، از این رو این گروه از افراد در هضم و گوارش شیر یا محصولات لبنی دیگر که حاوی لاکتوز باشند، دچار مشکل می‌شوند.
همچنان که سن ما افزایش می‌یابد، تولید لاکتوز در بدن ما کاهش می‌یابد و این امر به ویژه در اقوام خاصی بیشتر دیده می‌شود، مانند بومیان آمریکا و یا بسیاری از اقوام آسیائی و آفریقائی. برخی از بیماری‌های خاص و یا درمان‌های داروئی ویژه نیز می‌توانند در کاهش تولید این آنزیم در بدن موثر باشند.
افرادی که پس از صرف شیر یا موادغذائی لاکتوزدار احساس ناراحتی و سوءهاضمه می‌کنند، دچار مشکل عدم تحمل لاکتوز هستند و این مشکل با حساسیت ساده نسبت به شیر که عبارت است از عکس‌العمل بدن نسبت به پروتئین شیر متفاوت است.
عدم تحمل لاکتوز ناراحتی‌ها و عوارضی همچون اسهال، احساس تورم و بادکردگی در شکم، نفخ و دل پیچه را موجب می‌شود که اغلب یک تا دو ساعت پس از صرف شیر یا غذاهای حاوی لاکتوز نمایان می‌شوند. اما گاه ممکن است سریع تر و حتی طی نیم ساعت نیز بروز پیدا کنند. بدون آنزیم لاکتاز کافی قسمت اعظم لاکتوز به صورت گوارش نیافته به روده بزرگ می‌رسد و در آنجا است که آب موجود در محیط را جذب کرده و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌آورد. گاز و اسیدهای حاصل از این تحولات احساس ناراحتی در ناحیه شکم و همچنین بروز اسهال را موجب می‌شوند.
برای درک بهتر آنچه در این شرایط روی می‌دهد، لازم است عوامل دخیل در این پروسه را بهتر بشناسیم. لاکتوز نام قند طبیعی موجود در شیر است و لاکتاز آنزیمی روده‌ای که قند شیر را هضم کرده و آن را به قندهای ساده‌تر تبدیل می‌کند که قبل از جذب در روده باشند و به چرخه خون وارد شوند. آنزیم‌ها ترکیبات پروتئینی موجود در ساختمان بدن گیاهان و جانوران هستند و شروع و ادامه تغییرات شیمیائی در بدن این موجودات را موجب می‌شوند.
سوءهاضمه لاکتوز در حقیقت به این معنا است که مقدار آنزیم لاکتاز کافی برای هضم و شکستن لاکتوز دریافت شده، در محیط روده وجود ندارد. کمبود لاکتاز چند نوع است. کمبود لاکتاز نوع اولیه یک ویژگی ژنتیکی است که از والدین به فرزندانشان انتقال می‌یابد و اغلب در سنین نوجوانی یا سال‌های اولیه جوانی بروز پیدا می‌کند. همچنین تولید لاکتاز به طور طبیعی طی سال‌های عمر کاهش می‌یابد. اما روند این کاهش در افراد گوناگون متفاوت است. قدرت تولید لاکتاز همیشه وجود دارد، اما کمی مقدار لاکتاز تولید شده موجب بروز نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز می‌شود.
ادامه اطلاعات درباره حساسیت به لاکتوز
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که حتی سوءهاضمه‌های معمولی نیز می‌توانند تعادل لاکتاز در روده‌ها را برهم زده و به صورت موقتی موجب عارضه عدم تحمل لاکتوز شوند. از آنجائی که افراد حساس به لاکتوز اغلب از خوردن شیر و مواد حاوی آن پرهیز می‌کنند، بدنشان به واسطه عدم نیاز به لاکتاز به مرور میزان تولید لاکتاز را بیش از پیش کاهش می‌دهد. از این رو میزان تحمل این افراد نسبت به شیر و لاکتوز روزبه روز کمتر شده و مشکلاتشان شدت می‌یابد. اما چنانچه به تدریج مقادیر کمی قند لاکتوز را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند، می‌توانند پس از مدتی موجب تولید بیشتر لاکتاز شده و تحمل بدنشان را در برابر قند شیر افزایش دهند.
کمبود لاکتاز ثانویه اما در شرایطی روی می‌دهد که روده یک فرد معمولی بر اثر گذراندن یک دوره بیماری، اعمال جراحی روده‌ای و مصرف داروهای خاصی قدرت تولید لاکتاز را از دست داده باشد. مصرف داروهائی از قبیل آسپیرین و بعضی از آنتی بیوتیک‌ها به صورت مستمر می‌توانند موجب بروز عدم تحمل لاکتوز ثانویه شوند. در این مواقع پس از قطع درمان دارویی اغلب این مشکل برطرف می‌شود.
نوع دیگر این عارضه عدم تحمل لاکتوز مادرزادی است. در این گروه آنزیم لاکتاز از بدو تولد در روده وجود ندارد و تولید نمی‌شود. این نقص مادرزادی پدیده‌ای نادر است که افراد بسیار معدودی در جهان به آن دچار هستند. چنین نوزادانی باید یک رژیم غذائی بدون لاکتوز را برای تمام عمر رعایت کنند. با توجه به این واقعیت که میزان تحمل افراد نسبت به لاکتوز متفاوت است اگر مقدار مصرف مواد غذایی حاوی لا کتوز را با شناخت میزان تحملتان تنظیم کنید، دچار مشکل نخواهید شد. با این وجود تصور می‌شود نحوه مصرف شیر یا مواد لاکتوزدار دیگر نیز در شدت عکس العمل بدن نسبت به آن موثر است.
به عنوان مثال اگر شیر را با مقدار چربی بیشتر مصرف کنید مانند شیرهای پرچرب و یا به صورت بستنی تحمل آن برای شما راحت تر خواهد بود. زیرا چربی زیاد زمان عبور مواد از روده را افزایش داده و فرصت بیشتری برای مقدار لاکتاز موجود در محیط روده برای هضم لاکتوز فراهم می‌کند. به همین ترتیب شیر شیرین شده، مانند شیرکاکائو نیز بهتر از شیر ساده توسط افراد حساس به لاکتوز تحمل می‌شود. زیرا قندهای دیگر همراه با آن موجب توقف بیشتر شیر در معده شده و انتقال آن از معده به روده را به تاخیر می‌اندازند.
این را هم بخوانید : معرفی انواع شیر ها و فوائد منحصر به فردشان
مواد غذایی که حاوی لاکتوز هستند
شیر گاو
شیر گاو بزرگ ترین منبع لا کتوز است. یک فنجان ۲۵۰ میلی لیتری حاوی ۱۲ گرم از این قند می باشد. افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند باید به دنبال شیرهای بدون لاکتوز باشند یا این که از شیرهای گیاهی مانند شیر سویا یا شیر بادام استفاده کنند.
شیر بز و گوسفند
بر خلاف تصور برخی ها شیر بز و شیر گوسفند نیز به اندازه شیر گاو لاکتوز دارد. اگر نمی توانید و نمی خواهید شیر را از برنامه غذایی تان حذف کنید می توانید از قرص های جویدنی حاوی آنزیم لاکتاز استفاده کنید. افرادی که دچار عدم تحمل لا کتوز هستند نمی توانند به اندازه کافی از این آنزیم ترشح کنند. برای همین این کپسول ها کمک می کند تا بهتر بتوانند لاکتوز را تحمل کنند.
ماست
در روند تخمیری که برای تهیه ماست صورت می گیرد، باکتری های موجود به هضم بهتر بخشی از لاکتوز موجود کمک می کنند. برای همین هم ماست حدود ۵۰ درصد لاکتوز کمتری دارد. از این رو برخی از افرادی که دچار مشکل عدم تحمل لا کتوز هستند می توانند ماست میل کنند. البته عکس العمل افراد متفاوت است و سطح عدم تحمل آن ها نیز با هم فرق دارد.
پنیر
هر چقدر که پنیر سفت تر باشد لاکتوز کمتری دارد. پنیرهایی مانند موزارلا، چدار، پارمسان و غیره راحت تر تحمل می شوند. توجه داشته باشید که گاهی مشکل عدم تحمل لا کتوز زمانی بروز می کند که در برنامه غذایی تان چند ماده غذایی حاوی این قند داشته باشید. بهتر است در یک روز چند ماده غذایی حاوی لا کتوز میل نکنید تا با مشکل مواجه نشوید. این روش بهتر از حذف مواد غذایی است.
کره
کره از مواد چرب شیر تهیه می شود. از آنجایی که لا کتوز قند شیر است در کره به میزان خیلی زیادی وجود ندارد. البته اگر حساسیت و عدم تحملتان خیلی شدید باشد بهتر است به جای کره از روغن های گیاهی مانند روغن کانولا استفاده کنید.
مارگارین
به نظر می رسد که مارگارین می تواند جایگزین مناسبی برای کره باشد. با این حال در ترکیبات این ماده غذایی نیز ترکیبات لبنی فرآوری شده یا لاکتوسروم وجود دارد. می توانید با مصرف مارگارین میزان حساسیتتان به لاکتوز را بسنجید.
امیدواریم اطلاعاتی که در این بخش درباره لاکتوزها تقدیمتان کرده باشیم برای شما مفید بوده باشد. اگر اطلاعات دیگری در این باره دارید حتما در قسمت نظرات عنوان کنید تا دیگران هم از ان استفاده کنند.
