هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه یا استئوپروز ، علائم و روش درمان
استئوپروز یا هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه تغذیه ای، یک بیماری غیر اختصاصی شایع در اکثر بچه گربه های ایران می باشد. این عارضه بعد از بچه گربه ها در بز بیشترین درصد شیوع را دارد. اما این عارضه در اکثر حیوانات اهلی و حیواناتی نظیر همستر، میمون و خرگوش نیز ایجاد می گردد. در ادامه شما را با علائم این بیماری و نحوه درمان آن آشنا می سازیم ، با ما همراه باشید.
هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه و علائم بالینی
بر طبق تحقیقات انجام شده در مجله ی پزشکی آسان طب ؛ در محدوده سنی بچه گربه های مبتلای بین 2 الی 6 ماه علائم خاصی وجود داشت. در 13 مورد، عمده‌ترین شکایت صاحبان حیوانات، بی حالی و عدم جست و خیز حیوان بود. در 8 مورد از این تعداد علاوه بر عدم جست و خیز، اتساع شکم و یبوست نیز از علائم عمده درمانگاهی بود. در ملامسه محوطه شکمی، انباشتگی توده‌های مدفوع که به حالت نیمه‌سخت درآمده بودند، جلب توجه می کرد.
درد در نواحی دست و پا، لگن و ستون مهره ها به طور محسوسی مشاهده شده است. به طوری که با وارد آوردن فشار به دست و پا، حیوان واکنش شدیدی از خود نشان می داد. حالت انحنای ستون مهره‌ها و خمیدگی آنها به داخل و خارج (Kyphosis,Lordosis) در اغلب موارد مشاهده شده است. در ملاسمه بیرونی ستون مهره ها، تحلیل زوائد پشتی ستون مهره‌ها (Spinous processes) به خوبی قابل لمس بود.
در 2 مورد از این 13 مورد، درد شدیدی در ناحیه فک وجود داشت که موجب عدم توانایی اخذ غذا به طور طبیعی شده بود. لنگش و حالت تلوتلو خوردن در هنگام حرکت نیز در 3 مورد وجود داشت. بعد از اخذ تاریخچه و آگاهی از نحوه تغذیه حیوان، مشخص شد که پنج مورد از آن ها حداقل به مدت 20 روز از نوشیدن شیر محروم می باشند و بقیه فقط 2 تا 3 وعده شیر در طول هفته دریافت کرده‌اند. عمده رژیم غذایی آن ها را گوشت مرغ پخته، گوشت قرمز پخته و در چند مورد به صورت خام و جگر گوسفند و مرغ تشکیل شده بود. نکته جالب توجه این بود که صاحبان این حیوانات ادعا می‌کردند که بهترین رژیم غذایی را برای حیوان خود در نظر گرفته بودند. با توجه به علائم بالینی و نوع تغذیه حیوانات، این موارد با تشخیص اولیه استئوپروز، جهت گرفتن عکس به رادیوگرافی فرستاده شدند.
علائم رادیوگرافی در هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه
علائم عمده رادیوگرافی عبارت بودند از:
- کاهش رادیواپسیتی و کم‌شدن کنتراست بین استخوان و بافت نرم
- نازک شدن کورتکس استخوان و عریض‌تر شدن ناحیه مدولا
- کاهش چگالی زوائد پشتی مهره های کمر
- تغییر شکل استخوان لگن ( در دو مورد از بیماران )
این چهار مورد به طور متوسط دو ماه از تغذیه با شیر محروم بودند و علائم بالینی شدیدی را نشان می دادند. در یک مورد شکستگی استخوان بازو و دو مورد شکستگی استخوان ران، بعد از بررسی عکس رادیوگرافی و گرفتن شرح حال و آگاهی از نوع تغذیه، بیماری استئوپروز و متعاقب آن شکستگی پاتولوژیک به دلیل کاهش ضخامت کورتکس استخوان وعدم استحکام لازم در هنگام فعالیت شدید و پریدن از ارتفاع، تشخیص داده شد. چهار مورد نیز با علائم سستی اندام خلفی تا فلجی کامل شناسایی شدند. در 2 مورد، ضعف اندام خلفی به علت درد شدید در ناحیه ستون مهره ها و لگن، متعاقب بیماری استئوپروز تشخیص داده شده بود. در عکس رادیوگرافی این حیوانات هیچ گونه شکستگی مشاهده نشد. اما در دو مورد علائم فلجی کامل اندام خلفی و عدم توانایی در راه رفتن دیده می شد. هر دو این حیوانات دچار اتساع شدید شکم بودند و توانایی کنترل ادرار و مدفوع خود را نداشتند. در بررسی عکس های رادیوگرافی تهیه شده، شکستگی مهره T3 در یک مورد و L3 در مورد دوم دیده شد.
درمان هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه
سوژه های مورد تحقیق در 8 مورد که به طور ثانویه دچار اتساع شکم و یبوست شده بودند، با استفاده از خوراندن 5 سی سی پارافین مایع خوراکی و تزریق 150 سی‌سی سرم قندی – نمکی به صورت sc، حالت یبوست رفع شد. در 4 مورد دیگر که حیوانات حالت نامتعادلی داشتند، از گلوکونات کلسیم تزریقی به مدت دو روز استفاده شد.
عمده ترین مرحله درمان، راهنمایی صاحبان این حیوانات جهت تغذیه مناسب آن ها بود. استفاده از شیر حداقل در یک وعده از غذای روزانه، استفاده از ماهی پخته و له شده به جای گوشت قرمز و نیز در مرحله درمانی استفاده از پودر استخوان در غذای حیوان، به صاحبان آن ها پیشنهاد شد. با بررسی به عمل آمده تمامی این 13 مورد در مدت کمتر از یک ماه بهبود یافتند.
در سه مورد شکستگی پاتولوژیک استخوان‌های اندام حرکتی، ابتدا درمان حمایتی و بهبود بیماری استئوپروز در اولویت قرار گرفت تا بعد از بهبود به ترمیم استخوان شکسته اقدام گردد. در دو مورد شکستگی پاتولوژیک مهره، به علت برگشت ناپذیر بودن ضایعه، حیوانات با رضایت صاحبان آن ها به روش انسانی (Euthanasia) کشته شدند.
یافته های آزمایشگاهی در مورد بیماری هیپوپاراتیروئیدیسم ثانویه
سطح کلسیم و فسفر خون در محدوده طبیعی خود قرار دارد، اگر چه در سطح پایین طبیعی می باشد. کلسیم و فسفر ادرار هم کمکی به تشخیص نمی کند. میزان آلکالین فسفاتاز سرم بالا می رود. اندازه‌گیری پاراتورمون خون به روش رادیوایمنواسی آزمایش مفیدی جهت تشخیص می باشد. در این اختلال میزان پاراتورمون از 900 نانو گرم در هر لیتر به 200 نانو گرم در لیتر افزایش می یابد.
اما این روش های تشخیصی آزمایشگاهی در کشور ما برای گربه ها در دسترس نمی باشد. به هرحال آگاهی صاحبان حیوانات از روش صحیح تغذیه بچه گربه های خود بهترین و عملی ترین راه موجود جهت پیشگیری از این عارضه می باشد.
منبع : https://mag.asanteb.com
