رژیم های غلط و ناسالم را دور بریزید

رژیم های غلط را دور بریزید. مثلا خیلی ها در رژیم غذایی شان برنج و نان را کلا حذف می کنند و این اشتباه است. بدن شما به هر دوی اینها به میزان کم نیاز دارد. همچنین خیلی ها از رژیم های پر پروتئین استفاده می کنند که برای سلامتی خطرناک است. رژیم های چرب هم که علل اصلی بیماری های قلبی و چاقی و کلسترول خون است. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره رژیم های غلط اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

رژیم‌های غلط و صحیح

آیا می‌دانید که مرکز گرسنگی در انسان همیشه فعال است، ولی مرکز سیری به صورت دوره‌ای برای مهار مرکز گرسنگی به کار می‌افتد و دقیقاً به همین علت است که اگر خودمان را با شیوه‌های مختلف کنترل نکنیم، دهانمان همیشه برای خوردن، مشتاقانه باز خواهد بود.

این روزها کنترل اشتیاق به خوردن به نوعی اپیدمی، به خصوص در میان دختر خانم‌ها و خانم‌های جوان 20 تا 40 ساله تبدیل شده است. به بیان دیگر تلاش برای رسیدن به اندام متناسب، آن هم از روش‌های غیراصولی چون رژیم‌های لاغری خودسرانه و بسیار کم‌کالری تا مصرف انواع و اقسام داروهای پر عارضه لاغری، انجام جراحی‌های غیرضروری و حتی توسل به ورزش‌های بسیار سنگین به نوعی ماراتن تبدیل شده است، اگر چه برخی از آقایان هم از این قافله عقب نمانده‌اند.

از رژیم غذایی بیزارم!

شاید به جرات بتوان گفت که یکی از مهم‌ترین پیامدهای بهره‌گیری درازمدت از رژیم‌های غذایی غیراصولی، بیزاری از رژیم‌های غذایی و روی آوردن حریصانه به خوردن است که بی‌شک عوارض خطرناکی را به دنبال خواهد داشت. با این حال متخصصان تغذیه ابتلا به عوارضی چون پوکی استخوان، ریزش مو، ریختن دندان، کم‌خونی، کاهش بینایی و ضعف اعصاب را پس از گرفتن رژیم‌های غیراصولی گریزناپذیر می‌دانند.

برلیانت بزرگمهر، مسئول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران با تاکید بر این که رژیم‌های لاغری غلط، رژیم‌های بسیار کم‌کالری هستند که نمی‌توانند نیازهای طبیعی بدن را تأمین کنند، می‌گوید: رژیم‌های غیراصولی دیگر نیز شامل رژیم‌های بدون کربوهیدرات (مواد نشاسته‌ای چون نان و برنج)، آب‌درمانی، رژیم چربی، رژیم پرپروتئین و رژیم تک‌خوری می‌شود.

سوء تغذیه رژیم های غلط

وی می‌افزاید: بی‌شک بهترین روش لاغری استفاده از تمام گروه‌های غذایی یعنی نان و غلات، سبزیجات، میوه‌جات، لبنیات، گوشت قرمز و سفید، تخم‌مرغ و حبوبات در کنار فعالیت‌های ورزشی چون پیاده‌روی، دویدن، کوهنوردی یا انجام حرکات منظم روزانه است.

بزرگمهر با اشاره به اشکالاتی که بر انواع رژیم‌های غذایی کم‌کالری وارد است، می‌گوید: رژیم‌های غذایی کم‌کالری، مانع رسیدن و دریافت انرژی مورد نیاز سلول‌ها می‌شود و از آنجا که متابولیسم بدن به خوبی صورت نمی‌گیرد، فرد سست و بی‌حال شده و پس از مدتی از ضعف زیاد دچار بیماری می‌شود. نکته مهم دیگر آن که وقتی بدن فردی به متابولیسم پایین عادت کند، با کنار گذاشتن رژیم، حتی با مصرف مواد غذایی طبیعی هم چاق می‌شود.

در رژیم های غلط نان و برنج حذف می شود

خیلی‌ها بدون مشاوره متخصص تغذیه، برای کاهش وزنشان، مصرف نان و برنج را به طور کامل از رژیم روزانه حذف می‌کنند. غافل از این که این دسته مواد هم باید به میزان لازم به بدن برسند.

بزرگمهر در این باره تاکید می‌کند: از آنجا که سوخت سلول‌های عصبی از کربوهیدرات تأمین می‌شود، نرسیدن این دسته مواد به آن‌ها منجر به بروز ناآرامی‌های عصبی، سردرد و سرگیجه در فرد می‌شود. به علاوه در چنین شرایطی فرد برای جبران این وضعیت به مصرف مواد قندی روی می‌آورد، با افزایش میزان قند خون، ترشح انسولین بالا می‌رود و به دنبال آن افت قند خون بدن به عنوان یک عارضه جدی تداوم می‌یابد که تبعات خود را به همراه دارد.

رژیم های غلط پر پروتئین

در عین حال رژیم‌های پرپروتئین هم مانع از جذب کلسیم توسط بدن شده و عوارضی چون نرمی و پوکی استخوان را به همراه می‌آورند.

آب‌درمانی، رژیم های غلط

چند سال پیش تب آب‌درمانی و رژیم‌های متکی به مصرف صرفاً آب برای چند روز متوالی به شدت شایع بود. در حالی که امروزه متخصصان تغذیه به مضرات مصرف بیش از اندازه آب با جدیت تاکید می‌کنند.

مسوول کمیته آموزش همگانی انجمن تغذیه ایران در این باره می‌گوید: مصرف بیش از اندازه آب منجر به خیز یا ورم سلولی یا به بیانی تجمع زیاد آب در داخل سلول‌ها می‌شود که اگر تداوم یابد، سوءتغذیه و حتی مرگ را در پی دارد.

رژیم های غلط پرچربی

رژیم‌های پرچربی هم فرد را با خطر افزایش کلسترول، چربی‌های بد خون (LDL) و تری‌گلیسیرید مواجه می‌کند.

رژیم های غلط تک‌ خوری

رعایت تنوع غذایی مبتنی بر مصرف 5 گروه غذایی راز اصلی داشتن یک رژیم غذایی سالم و درست است. بی‌شک کسانی که به منظور حفظ رژیم غذایی خود تک‌خوری می‌کنند، یعنی مثلاً در طول روز صرفاً از یک میوه یا ماده پروتئینی خاصی مصرف می‌کنند، مبتلا به نوعی جدی از سوءتغذیه می‌شوند.

بزرگمهر در این خصوص می‌افزاید: سوءتغذیه در افراد دارای رژیم تک‌خوری از آن رو اتفاق می‌افتد که برخی مواد غذایی تنها به همراه مواد غذایی دیگر هضم و جذب می‌شوند، همچون منابع گیاهی دارای آهن که همراه با منابع تغذیه‌ای دارای ویتامین C جذب می‌شوند. پس فقر مصرف هر یک از این مواد، مانع جذب مواد مغذی دیگر می‌شود.

اعتیاد به رژیم، بلایی دیگر

متأسفانه افرادی که به رژیم غذایی سخت عادت می‌کنند، پس از مدتی نسبت به رژیم‌هایی که حتی متخصصان تغذیه به آن‌ها می‌دهند نیز وسواس پیدا کرده و تصور می‌کنند که آن‌ها هم پرکالری هستند و بر این اساس خودسرانه از رژیم‌های کم‌کالری‌تری استفاده می‌کنند که بر این منوال نه‌تنها دچار سوءتغذیه و انواع بیماری‌ها می‌شوند، بلکه بدنشان پس از مدتی دیگر نه‌تنها نسبت به هیچ رژیمی جواب نمی‌دهد، بلکه حتی با خوردن غذای طبیعی هم چاق می‌شوند.

در کل رژیم غذایی برای کاهش وزن باید برنامه‌ای متناسب، متعادل و متنوع باشد و بتواند مواد مغذی از پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها را تأمین کند چون بدن ما در مورد بسیاری از ویتامین‌ها و برخی از مواد معدنی منبع ذخیره ندارد و به همین دلیل این مواد باید روزانه وارد بدن شود.

در مورد پروتئین این امکان وجود دارد که به‌خصوص در افراد چاق، اگر مدتی استفاده شود، بدن می‌تواند از منابع ذخیره‌اش استفاده کند ولی عمدتاً ویتامین‌ها و گاهی مواد معدنی را نمی‌تواند تأمین کند و به مراتب شدت پیدا می‌کند. ضمن اینکه الگوی غذایی این افراد معمولاً از قبل هم نادرست بوده و بیشتر کالری دریافتی بالاست که باعث افزایش وزن و چاقی می‌شود و وقتی افراد با کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن، اقدام به رعایت رژیم های غلط می‌کنند، فقط باعث افزایش این کمبودها می‌شوند. در نتیجه موجب بروز اختلالات متعدد جسمی و ذهنی-روانی می‌شود. یعنی هم به جسم اثر می‌گذارد و هم بر ذهن و روان.

واضح‌ترین تاثیرات چنین رژیم‌هایی، بدخلقی، تندخویی و به‌طور کلی کاهش وزن نادرست است آن هم در مواردی که افراد در مدت کوتاهی وزن زیاد کم می‌کنند، در واقع گرسنگی بیشتری به خود تحمیل کرده و عوارضی مثل افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و حتی بروز حالت عقده به غذا و غذا خوردن در ایشان پیدا می‌شود. چون فرد میل دارد ولی جلوی میلش را می‌گیرد و ادامه این امر منجر به بدخوری و اختلال در غذا خوردن می‌شود که در موارد شدید به شکل بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) یا پرخوری عصبی (Bulimia Nervosa) بروز می‌کند. بنابراین مجموعه این عوارض در واقع ناشی از همان رژیم‌های کاهش وزن نادرست است.

عاقبت کم‌آبی را می‌دانید؟

در این رژیم‌ها در وهله اول آب بدن کم می‌شود. همان‌طور که همه ما می‌دانیم آب مایعی بسیار حیاتی برای بدن است و مطالعات نشان داده کمبود آب می‌تواند منجر به اختلال شناختی شود و بر قوه درک و شناخت افراد تأثیر منفی بگذارد.

از طرف دیگر، در چنین کاهش وزن‌هایی که معمولاً با ورزش همراه نیست، بیشتر به جای کاهش بافت چربی، کاهش توده عضلانی رخ می‌دهد و باعث تحلیل عضلات و آتروفی عضلانی می‌شود که همین موضوع هم عوارض نامطلوب خود را بر فرد خواهد گذاشت. یکی دیگر از آثار منفی و جدی چنین رژیم‌های غذایی‌ای، به هم خوردن تعادل هورمون‌های بدن است که باعث بروز استرس و تحریک‌پذیر شدن فرد می‌شود. استرس خود عوارض بسیار نامطلوبی دارد که در صورت طولانی شدن، فرد را در معرض بیماری‌ها قرار می‌دهد. هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه این افزایش، بالا رفتن ضربان قلب، سفتی عضلات، افزایش فشار خون، تند شدن تنفس و تحریک‌پذیری اتفاق می‌افتد و این تغییرات باعث کاهش مقاومت بدن در برابر کنش‌ها می‌شود و فرد واکنش‌های شدیدی از خود نشان می‌دهد. به دنبال بدخلقی، تحریک‌پذیری، افسردگی، اضطراب و… توانایی انجام کار روزانه کاهش می‌یابد؛ یعنی فردی که رژیم غذایی نادرستی را اجرا می‌کند، حتی برای انجام کارهای معمولی و روزمره‌اش هم دچار مشکل می‌شود، احساس سرگیجه و تهوع دارد و در صورت طولانی شدن این رژیم‌ها، به صورت افسردگی‌های بارز نمود پیدا می‌کند.

وقتی قندتان می‌افتد!

از آنجا که مغز یکی از ارگان‌های بدن است که نمی‌تواند با استفاده از مواد غذایی دیگر گلوکز تولید کند چراکه سایر اندام‌ها مثل عضلات بدن برای تأمین قند مورد نیاز و تأمین انرژی‌شان می‌توانند از منابع چربی ذخیره بدن استفاده کنند اما مغز و همچنین گلبول‌های قرمز قادر به این کار نیستند، بنابراین باید همیشه قند در دسترسش به شکل گلوکز وجود داشته باشد.

وقتی فرد طی رژیم‌های نادرست غذایی به خودش گرسنگی می‌دهد و قند خونش کاهش پیدا می‌کند، مغز قند مورد نیاز برای تأمین انرژی ندارد، دچار کمبود انرژی می‌شود و پیغام ارسال می‌کند اما پاسخی دریافت نمی‌کند و در ادامه گرسنگی، بدخلقی و تندخویی در فرد ظاهر می‌شود. عوامل تغذیه‌ای دیگری در این میان نقش‌های مهمی بازی می‌کنند و کمبودشان آثار سوء فراوانی برای بدن در پی دارد، مثل ویتامین‌های گروه B و به‌خصوص ویتامین‌های 1B، 2B و  B3 که در متابولیسم انرژی بیشترین نقش را دارند و با کاهش این مواد، متابولیسم انرژی در مغز به خوبی انجام نمی‌گیرد و باز به شکل اختلال‌های روانی که رایج‌ترینش همین بدخلقی و تندخویی است، بروز می‌کند.

متاسفانه برخی افراد برای چاق شدن یا لاغر شدن از رژیم های نا مناسب استفاده میکنند. مثلا به طور ناگهانی خوراک خود را زیاد یا کم میکنند. این رژیم ناگهانی منجر به بیماریهای روحی و جسمی می شود و به معده و روده اسیب جدی می رساند.