معرفی علائم و دلایل ایجاد کتواسیدوز دیابتی
کتواسیدوز دیابتی یکی از عوارض حاد و جدی بیماری دیابت است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که مواد اسیدی به نام کتون‌ها در بدن فرد ایجاد شوند. به طور طبیعی بدن قند را به عنوان منبع انرژی می‌شکند اما در افراد دیابتی (دیابت کنترل نشده)، بدن قادر به استفاده از قند نخواهد بود. وقتی بدن نتواند از قند استفاده کند چربی را به عنوان منبع انرژی می‌سوزاند. این بیماری به واسطه ترکیبی از قند خون بالا و سطوح پایین انسولین شکل می‌گیرد. کتون‌ها می‌توانند برای اندام‌های بدن انسان سمی و بسیار خطرناک باشند. کتواسیدوز دیابتی می‌تواند برای هر دو نوع دیابت 1 و 2 رخ دهد اما در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 شایع‌تر بوده و در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نادر است. کتواسیدوز دیابتی می‌تواند بسیار خطرناک باشد، از این رو نیاز به اورژانس پزشکی دارد.
معرفی تمامی علائم کتواسیدوز دیابتی
علائم این عارضه به سرعت ظاهر شده و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تکرر ادرار
- تشنگی شدید
- سطح بالای قند خون
- سطوح بالای کتون در ادرار
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکم
- گیجی
- قرمزی صورت
- خستگی
- تنفس سریع
- خشکی دهان و پوست
در صورت بروز هر یک از علائم فوق، حتما باید به پزشک مراجعه کرد زیرا کتواسیدوز دیابتی اگر بدون درمان رها شود، ممکن است منجر به کما و یا حتی مرگ شود. همه افرادی که از انسولین استفاده می‌کنند نیز باید تحت مراقبت پزشک قرار بگیرند. به گزارش مجله پزشکی آسان طب فردی که دچار دیابت نوع 1 باشد باید یک آزمایش ادرار انجام دهد تا میزان کتون موجود در ادرار او مشخص شود، زیرا سطح بالای میزان کتون در ادرار یکی از نشانه‌های کتواسیدوز دیابتی محسوب می‌شود. در صورتی که فرد به وجود بیماری کتواسیدوز دیابتی مشکوک باشد، باید با پزشک خود در این رابطه مشورت نماید.
علت‌های شایع بیماری کتواسیدوز دیابتی
شایع‌ترین علت‌هایی که موجب بروز کتواسیدوز دیابتی می‌شوند، به شرح ذیل می‌باشند:
- مصرف نادرست انسولین، فراموشی یک تزریق از آن و یا تزریق ناکافی
- بروز بیماری یا عفونت
- عملکرد نادرست پمپ انسولین
اجتناب از بروز عفونت و بیماری امکان پذیر نیست اما رعایت موارد زیر می‌توانند به شما کمک کنند تا مصرف انسولین را از یاد نبرید:
- نصب یک برنامه هشدار دهنده بر روی گوشی جهت یادآوری مصرف انسولین
- پر کردن سرنگ از قبل یا تزریق آن در صبح
- بررسی میزان گلوگز به منظور ارزیابی سطح قند خون
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کتواسیدوز دیابتی قرار دارند؟
احتمال خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی در افرادی که دارای شرایط قید شده زیر باشند، به مراتب بیشتر است:
- ابتلا به دیابت نوع 1
- افراد زیر 19 سال
- ظاهر شدن نوعی از زخم بر روی بدن
- تب بالا
- پریشانی
- حمله قلبی یا سکته
- سیگار کشیدن
- اعتیاد به مواد مخدر یا مصرف الکل
اگر چه ابتلا به کتواسیدوز دیابتی در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به ندرت رخ می‌دهد اما در برخی مواقع احتمال ایجاد آن وجود خواهد داشت.
بررسی روش‌های تشخیص این عارضه
اولین گام برای تشخیص کتواسیدوز دیابتی بررسی میزان سطح کتون در یک نمونه ادرار می‌باشد. اگر انجام این آزمایش، کتواسیدوز دیابتی را تایید کند، نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری نظیر اسیدیته خون و سطح قند می‌باشد. سایر آزمایشات برای تشخیص دقیق این عارضه شامل موارد زیر است:
- انجام آزمایش خون برای بررسی میزان پتاسیم و سدیم جهت ارزیابی عملکرد متابولیک
- اندازه گیری فشار خون
- اشعه ایکس قفسه سینه یا سایر آزمایش‌ها جهت بررسی علائم عفونت مانند پنومونی
به دلیل اینکه کتواسیدوز دیابتی می‌تواند موجب بروز بیماری قلبی شود، نوار قلب نیز از بیماران گرفته می‌شود.
درمان کتواسیدوز دیابتی به چه صورت انجام می‌گیرد؟
درمان این عارضه معمولا شامل ترکیب چندین روش برای طبیعی کردن میزان غیرطبیعی قند خون و انسولین می‌شود. مصرف صحیح و مداوم انسولین، کنترل قند خون و همچنین تغذیه مناسب، همیشه باید جدی گرفته شود. در صورتی که میزان قند خون فرد بالاتر از 250 باشد، نیاز به تنطیم و کنترل جدی است. در صورت بیشتر بودن قند خون از 250، باید آزمایش میزان کتون در ادرار انجام بگیرد و هر سه تا چهار ساعت تکرار شود. اگر کتواسیدوز دیابتی ناشی از یک عفونت یا بیماری باشد، پزشک احتمالا آنتی بیوتیک را تجویز خواهد کرد. درمان این عارضه توسط دو روش نامبرده شده زیر صورت می‌گیرد:
√ مایعات و الکترولیت: فرد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی، مایعات و الکترولیت (عناصری مانند سدیم و پتاسیم که موجب می‌شوند تا سلول به خوبی کار کند) زیادی از دست می‌دهد، از این رو نیاز به جایگزینی آن‌ها می‌باشد. این کار بسته به شرایط فرد هم به صورت خوراکی انجام می‌گیر و هم از طریق IV یا داخل وریدی.
√ انسولین: کتواسیدوز دیابتی زمانی رخ می‌دهد که میزان انسولین موجود کافی نباشد. زمانی که بدن انسولین کافی داشته باشد، می‌تواند از قند به عنوان سوخت استفاده کند و نیازی به تجزیه چربی نیست. به منظور کاهش سطح قند خون، به احتمال زیاد نیاز به تزریق انسولین می‌باشد. توجه داشته باشید که به هنگام بروز هر یک از علائم، حتما به پزشک مراجعه کرده و با او مشورت نمایید و هیچگاه خودسرانه کاری انجام ندهید.
روش‌هایی برای جلوگیری از این بیماری
راه‌های زیادی برای جلوگیری از کتواسیدوز دیابتی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها مدیریت مناسب دیابت است. برای انجام این کار، رعایت نکات زیر ضروری می‌باشد:
- مصرف منظم داروهای دیابت
- داشتن یک برنامه غذایی مناسب و مصرف مایعات
- بررسی مداوم قند خون جهت جلوگیری از کتواسیدوز دیابتی
روش‌های زیر نیز جهت پیشگیری از این عارضه بسیار مفید خواهند بود:
◊ هرگز انسولین مصرفی خود را از یاد نبرید و آن را به طور مرتب استفاده کنید.
◊ در مورد تنظیم میزان انسولین خود بر اساس سطح فعالیت، بیماری‌ها یا عوامل دیگر با پزشک خود صحبت نمایید.
◊ در طول دوره‌های استرس یا بیماری، یک آزمایش ادرار برای میزان سطح کتون انجام دهید.
◊ در صورتی که میزان قند خون شما بالاتر از حد طبیعی باشد، حتما به پزشک مراجعه نمایید زیرا تشخیص به موقع بسیار مهم می‌باشد.
نگرش کلی بر مقاله کتواسیدوز دیابتی
کتواسیدوز دیابتی عارضه جدی و حاد دیابت محسوب می‌شود، اما می‌توان از آن جلوگیری کرد. پیروی از برنامه درمانی که پزشک به شما توصیه کرده است، امری مهم محسوب می‌شود. در صورتی که فکر می‌کنید برنامه درمانی شما موثر نمی‌باشد، حتما به پزشک مراجعه نمایید. پزشک برنامه درمانی بیمار را تنطیم کرده و به او کمک می‌کند تا راه‌حل‌هایی برای مدیریت وضعیت خود پیدا کند.
منبع: https://mag.asanteb.com
