بیماری صنعتی به نام سندروم تکانشی دست

سندروم تکانشی دست سبب تغیراتی در درک حسی میشود که می تواند به بی حسی دائمی انگشتان دست، ضعف ماهیچه ها و در برخی موارد حملات “سپید انگشت” (white finger) منجر شود. علت آن استفاده از ابزارهای ارتعاشی است. معمولا این اتفاق نمی افتد مگر اینکه فردی حداقل به مدت ده سال از ابزارهای ارتعاشی استفاده کرده باشد. اگر کار کردن با ابزارهای ارتعاشی را متوقف کنید علائم خفیف بدتر نمیشوند. سندروم تکانشی دست سبب تغیراتی در درک حسی میشود.

علایم سندروم تکانشی دست چیست؟

سندروم تکانشی دست (HAVS) سبب علائمی در انگشتان دست، سر و بازوها در نتیجه کار با ابزارهای ارتعاشی میشود. سابقا سپید انگشت ارتعاشی نامیده میشد. نام آن به (HAVS) تغییر کرد چون علاوه بر سفیدی انگشتان علائم دیگری نیز دارد.

علت سندروم تکانشی دست چیست؟

علت سندروم تکانشی استفاده مکرر و مداوم از ابزارهای حفاری است که با دست نگه داشته میشوند مثل ابزارهای حفاری، اره های برقی، چکشهای حفاری بادی و غیره. نگه داشتن یا کار کردن با ماشینهایی که ارتعاش دارند نیز می تواند عامل آن باشد. مشخص نیست که چگونه ارتعاش سبب ایجاد این مشکل میشود. شاید علتش آسیب جزئی ولی مکرری باشد که به اعصاب کوچک و رگهای خونی موجود در انگشتان وارد میشود. در طول زمان این اعصاب و رگها برخی از قابلیت های خود را از دست داده و علائمی ایجاد می نمایند. احتمالا از هر 10 نفری که مرتبا با ابزارهای ارتعاشی کار می کنند یک نفر مبتلا به سندروم تکانشی میشود.

علائم سندروم تکانشی دست چیست؟

در ابتدا اعصاب تحت تاثیر قرار می گیرند و سبب تغییراتی در حسها میشوند. به دنبال آن ممکن است پدیده رینود اتفاق افتد که حاصل تغییرات در رگهای خونی است و منجر به مشکل “سپید انگشت” میشود. این تغییرات همچنین سبب درد در ماهیچه ها میشوند.

علائم عصبی سندروم تکانشی دست

کرختی (از دست دادن حس) و یا حس سوزش و خارش (سوزن سوزن شدن) در یک یا چند انگشت از علائم اولیه است. می تواند خفیف بوده و فقط چند انگشت را تحت تاثیر قرار دهد و مدتی ایجاد شود و از بین برود. در موارد شدیدتر ممکن است انگشتانی که مبتلا شده اند برای همیشه دچار آسیب شوند. در این صورت فرد در انجام کارهای ظریف دچار مشکل و شلختگی میشود مثلا ممکن است بستن دکمه ها، گرفتن سکه بین دو انگشت، پیچ کردن، گرفتن ناخن ها و سوزن نخ کردن و غیره برایشان مشکل شود. در بسیاری از افراد شدت علائم عصبی چیزی ما بین شدید و خفیف است. گاهی یک انگشت شدیدا آسیب می بیند ولی علائم در انگشتان دیگر خفیف است.

پدیده رینود (علائم انگشت سپید) سندروم تکانشی دست

پدیده رینود به صورت حملاتی است که محرک آن هوای سرد یا لمس کردن یک جسم سرد است. یک حمله پدیده رینود عموما به صورت زیر است:

در ابتدا انگشت سفید و سرد میشود. دلیلش تنگ شدن و اسپاسم رگهای خون است.

سپس کبود میشود. دلیلش تنگ شدن رگهای خونی و کمبود عرضه اکسپژن در نتیجه کمبود عرضه خون است.

سپس قرمز روشن میشود. دلیلش باز شدن دوباره (اتساع) رگها و برگشت مجدد جریان کافی خون است. این روند ممکن است با سوزش و درد همراه باشد.

برخی افراد این تغییر رنگ کلاسیک را به صورت کامل ندارند اما هنوز حملات انگشتان سرد و بیرنگ را دارند. طول هر حمله می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. میزان درد و ناراحتی در هر فردی فرق می کند. علائم اغلب بعد از هر حمله از بین می رود اما در موارد شدید ممکن است یک یا چند انگشت کبود باقی بماند.

(ابزارهای ارتعاشی فقط یک دلیل پدیده رینود هستند. دلایل دیگری نیز دارد. به مقاله دیگری با عنوان “پدیده رینود” مراجعه نمائید.)

درد

آسیبهای جزئی به ماهیچه ها، مفاصل و استخوانها می تواند منجر به درد در دستان و قسمتهای تحتانی بازو شود. ممکن است قدرت گرفتن اشیا را تا حدی از دست بدهید.

علائم چگونه پیشرفت می کنند؟

ممکن است کمی درد و حس سوزن سوزن داشته باشید که می آید و میرود. ممکن است با حملات رینود در روزهای سرد، بادی و مرطوب در یک یا چند انگشت همراه باشد. علائم ممکن است خفیف باقی بمانند اما اگر کار با ابزارهای ارتعاشی ادامه داشته باشد ممکن است پیشرفت داشته باشد. ارتعاش به ندرت محرکی برای پدیده رینود است. محرک رینود هوا یا شرایط سرد است.

با پیشرفت بیماری، بی حسی دائمی میشود. می تواند منجر به ضعف و تحلیل ماهیچه ها شود. حملات پدیده رینود مکرر تر میشوند (حتی در تابستان) اگرچه اغلب فقط زمانی که دستها مرطوب هستند اتفاق می افتد.

در برخی موارد علائم ماهها یا سالهای بعد از کنار کذاشتن کار با ابزارهای ارتعاشی ظاهر میشوند.

چگونه می توان سندروم تکانشی دست را شناسایی کرد؟

توصیف علائم شما و این واقعیت که مدت زمان زیادی با ابزارهای ارتعاشی کار کرده باشید می تواند برای تشخیص کافی باشد. با این وجود، گاها نیاز به آزمایشاتی است مخصوصا اگر به دبنال گرفتن غرامت هستید. آزمایشات می تواند شامل کنترل توانایی قدرت گرفتن، توانایی اجرای کارهای ظریف و عکس العمل انگشتانتان به سرما باشد.
آیا می توان از سندروم تمانشی دست پیشگیری کرد؟

در زیر راههایی برای پیشگیری از این سندروم برای کسانی که با ابزارهای ارتعاشی کار می کنند ارائه شده است:

ابزارها را تا حد ممکن شل بگیرید و از هر چند وقت موقعیت خود را تغییر دهید.

اطمینان حاصل کنید که ابزارها سالم باشند.

از ابزارها درست استفاده کنید و از ابزار مناسب برای کار استفاده کنید. برای رسیدن به هدف نیازی به محکم گرفتن بیش از اندازه ابزار یا استفاده از آن به مدت طولانی تر از حد نیاز نیست.

حداقل هر 10 دقیقه یکبار به خود استراحت دهید. کار کردن با حداکثر قدرت در دوره های کوتاه بهتر از دوره های طولانی بدون استراحت است.

خود را و مخوصوصا دستها را در زمان کار گرم نگه دارید.

نباید سیگار بکشید چون مواد شیمیایی موجود در تنباکو می تواند بر جریان خون تاثیر بگذارد.

علت سندروم تکانشی استفاده مکرر و مداوم از ابزارهای حفاری است که با دست نگه داشته میشوند

اگر علائم ایجاد شد چه کاری باید انجام داد؟

اگر مشکوک به علائم سندروم تکانشی بودید به پزشک مراجعه کنید. همچنین نگرانی خود را به کارفرما، ناظر یا پزشک محل کار (اگر کسی هست) و به نماینده اتحادیه خود اعلام کنید. این مسئولیت کارفرمای شما است که از ایمنی و مورد قبول بودن محیط کارتان اطمینان حاصل کند.

درمان سندروم تکانشی دست چیست؟

اگر ممکن است استفاده از ابزارهای ارتعاشی را متوقف نمائید.

در این صورت جلوی بدتر شدن علائم گرفته میشود. اگر علائم خفیف باشد و کار با ابزارهای ارتعاشی را متوقف کنید، پدیده رینود ممکن است بهتر شود. با این وجود، مشخص نیست که آیا علائم عصبی بعد از ایجاد شدن آیا می توانند بهبود یابند یا خیر. اگر ممکن باشد بهتر است کار خود را عوض کنید.

توصیه های عمومی در مورد پدیده رینود

به علاوه، توصیه های عمومی مشابه همان هایی است که در مورد مبتلایان به پدیده رینود ارائه شد حالا علت هر چه که باشد. هدف جلوگیری از اسپاسم رگهای خونی و ایجاد علائم پدیده رینود است. موارد زیر عموما پیشنهاد میشود:

سیگار کشیدن ممکن است علائم را بدتر کند. مواد شیمیایی موجود در تنباکو می تواند سبب تنگ شدن مویرگها شود. اگر سیگار می کشید، و سیگار را ترک کنید، مشکل راحت تر میشود.

برخی از داروهایی که برای درمان بیمار یهای دیگر استفاده میشوند می توانند محرک علائم بوده و آن ها را بدتر نمایند. این داروها سبب تنگ شدن رگهای خون میشوند. چنین داروهایی عبارتند از: بتا بلاکرها، برخی از داروهای ضدمیگرن، داروهای رقیق کننده خون و گاها قرصهای پیشگیری از بارداری. اگر فکر می کنید دارویی علائم شما را بدتر می کند مصرف آن را متوقف نکنید. برای گزینه های جایگزین به پزشک خود مراجعه کنید.

سعی کنید در هوا یا محیطهای سرد خود را گرم نگه دارید:

دستهای خود را گرم نگه دارید. وقتی در هوای سرد بیرون می روید پوشیدن دستکشهای گرم ضروری است.

کل بدن خود را گرم نگه دارید. اگرچه دستهایتان از بقیه جاها مهم تر است، اگر کل بدن خود را گرم نگه دارید احتمال وقوع علائم کمتر است. بنابراین قبل از اینکه مثلا بیرون در هوای سرد بروید خود را بپوشانید. مثلا علاوه بر دستکشهای گرم از کلاهها و روسری های گرم استفاده کنید.

بهتر است دستکشها را وقتی هنوز گرم هستید یعنی قبل از رفتن به مکان سرد بپوشید. بهتر است دستکشها را در قفسه لباسها یا جایی نزدیک رادیاتورها قرار دهید که موقع پوشیدن گرم باشند.

اگر علائم در شما شدید هستند یا به راحتی تحریک میشوند در این صورت کیسه های آب گرم قابل حمل یا دستکشهایی که با باطری گرم میشوند می توانند سودمند باشند. انجمن رینود و اسکلرودرم فهرستی از عرضه کنندگان این محصولات دارند- برای جزئیات بیشتر به داروخانه های محلی مراجعه کنید.

از لمس اشیاء خنک بپرهیزید- برای مثال، وقتی غذا از فریزر بیرون می آورید یا با غذاهای سرد کار می کنید از دستکش استفاده کنید.

ورزش مرتب را بسیاری از متخصصان پیشنهاد می کنند. برای بهبود جریان خون مرتبا دستهای خود را ورزش دهید.

وقتی حمله علائم شروع شد، هر چه زودتر دستها را گرم کنید. قرار دادن دست در آب در حال جریان راه خوبی برای گرم کردن است (اما مراقب باشید که آب خلی داغ نباشد و یا گرمایش را از دست نداده و سرد نشده باشد).

درمان دارویی برای پیشگیری از پدیده رینود

اگر علائم پدیده رینود شدید باشد، دارویی که نیفدیپدین (nifedipine) نامیده میشود ممکن است تجویز گردد. از طریق باز کردن رگها عمل می کند. برخی افراد برای پیشگیری از علائم هر روز به صورت مرتب این دارو را مصرف می کندد. برخی افراد نیفدیپدین را فقط در زمستان یا در روزهای سرد مصرف می کنند. اگر این دارو برای شما تجویز شده است برای اطلاع از عوارض جانبی محتمل و احتیاطهای لازم به بروشور داخل آن مراجعه کنید.

اگر nifedipine موثر نبود یا عوارض جانبی ایجاد کرد ممکن است داروهای مختلف دیگری تجویز شود.

آیا امکان دارد این بیماری بهبود یابد؟

اگر استفاده از ابزارهای ارتعاشی به موقع متوقف شود گاها HAVS بهتر میشود. با این وجود، اگر علائم شدید دارید و همچنان به کار ادامه می دهید این مشکل دائمی خواهد شد حتی اگر بالاخره مجبور شوید این کار را کنار بگذارید.

در مورد کارفرمایان

کارفرمایان نسبت به ریسک وقوع سندروم تکانشی دست آگاهی دارند و اغلب این موضوع را کارفرما قبل از شروع کار به کارگر گوشزد می نماید. برای اطلاعات بیشتر به سازمان کار و امور اجتماعی مراجعه نمائید.

علائم سندروم تکانشی دست چیست

بیماری معمولا ابتدا با علائم عصبی شروع شده و تغییراتی در حس اندام ایجاد میکند. پس از آن به علت آسیب عروقی علائم فنومن رینود شروع میشود. این تغییرات در نهایت موجب بروز خستگی و دردهای عضلانی میگردند.

اولین علائم بیماری معمولا بصورت بیحسی و یا احساس گزگز و سوزن سوزن شدن در یک یا چند انگشت دست است. گاهی این علائم خفیف بوده و فقط گاهگاهی در نوک انگشتان احساس میشوند. در موارد شدید ممکن است کل انگشت دست دچار بیحسی شود. بعد از مدتی ممکن است بیحسی انگشت دائمی شده و عضلات دست هم ضعیف شوند.

بعد از مدتی علائم فنومن رینود بصورت سرد شدن و تغییر رنگ انگشتان ظاهر میشود. انگشتان ابتدا سفید میشود و بعد رنگ آن به کبودی زده و پس از مدتی قرمز میشوند. این روند ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. همراه با این تغییرات درد شدیدی در انگشتان ایجاد میشود.

سندروم تکانشی دست مشکلی است که ممکن است به دلایل مختلف مصلا شغل و کار سخت برای دست اتفاق بیفند. شما باید همیشه موقع کار مراقب دستتان باشید و بیش از حد توان از ان کار نکشید.

امیدواریم از اطلاعاتی که در این بخش از اسان طب درباره علت سندروم تکانشی دست ، علایم  سندروم تکانشی دست و درمان سندروم تکانشی دست در اختیارتان گذاشتیم بهره کافی را برده باشید.