ویروس ایدز |پیشگیری،علایم،درمان

می خواهیم در این قسمت درباره ویروس ایدز صحبت کنیم. اولا تا میتوانید سعی کنید از ابتلا به آن پیشگیری کنید. از راههای پیشگیری از آن میتوان به استفاده نکردن از سرنگ مشترک یا نداشتن رابطه جنسی متعدد اشاره کرد. حتی پیشنهاد می کنیم زوجین قبل ازدواج آزمایش ایدز بدهند. خب حالا اگر مبتلا شدیم چه کنیم؟ متاسفانه فرهنگ ایدز هنوز در برخی جاها ، جا نیفتاده است. باور کنید شخصی که ایدز دارد میتواند شبیه ادم عادی زندگی کند و حتی زیر نظر پزشک بچه دار شود. بشقاب و قاشق او هم ویروسی نیست و بقیه میتوانند در کنار انها زندگی کنند.

اگر ایدز ندارید که از همین الان با روشهای پیشگیری از آن اشنا شوید. اگرهم ایدز دارید یا شخصی در اطراف شما ایدز دارد در این باره بیسواد نباشید و دانش تان را بالا ببرید. در این بخش از مجله پزشکی آسان طب درباره ویروس ایدز اطلاعاتی را تقدیم می کنیم.

ویروس ایدز 

ویروس اچ آی وی (ایدز) بعد از ورود به بدن در غدد لنفاوی پخش شده و در داخل سلول های دفاعی بدن (لنفوسیت ها) شروع به تکثیر می کند. در بیشتر بیماران حدود یک ماه بعد از آلودگی علائمی مثل سرماخوردگی ایجاد می شود. این علائم شامل تب، گلودرد، درد عضلات و مفاصل، تهوع و استفراغ و علائم عمومی اینچنینی هستند. این علائم در افرادی که ویروس را به واسطه تماس جنسی کسب کرده اند، به نسبت دیگران شایع تر است. واضح است که این علائم خاص نبوده و بنابراین پزشک و بیمار را مشکوک به آلودگی با ویروس اچ آی وی نمی کند. تنها در مواردی که فرد یک ماه قبل سابقه ای از تماس مشکوک داشته است و به فکر بیماری باشد می تواند به تشخیص کمک کند.

ویروس ایدز چیست ؟

در این مرحله تعداد ویروس ایدز در گردش خون بسیار زیاد شده و توانایی انتقال بیماری بالاست. بعد از چند ماه سیستم دفاعی بدن شروع به کنترل بیماری می کند و اگرچه هرگز قادر به مهار کامل ویروس نمی شود ولی می تواند تکثیر ویروس را تا مدت ها به صورت محدود و مخفی نگه دارد. با وجود این متاسفانه ویروس بی وقفه به انتشار خود و کشتن سلول های دفاعی بدن ادامه می دهد.

اگر فرد شناسایی و درمان نشود این روند حدود ۱۰ سال ادامه می یابد و در این مدت معمولا بیماری مهلکی بیمار را تهدید نمی کند. بعد از این زمان با مرگ بیشتر سلول های دفاعی تعداد این سلول ها به حدی پایین می آید که بیماری های خطرناک و کشنده بخصوصی که به نام بیماری های مربوط به ایدز شناخته می شوند، ظرف چند ماه باعث مرگ بیمار می شوند. کسانی که در مرحله اول (مرحله بدون علامت) شناسایی می شوند، شانس این را دارند که با مصرف داروهای ضدویروس روند تکثیر ویروس و مرگ سلول های دفاعی بدن کند شده و حدود ۱۰ سال دیگر به عمرشان اضافه شود و تا شروع بیماری های مهلک مربوط به ایدز حدود ۲۰ سال دوام می آورند. بعد از شروع این بیماری ها نیز درمان بسیار موثر است و تا سال ها می توان از مرگ بیمار جلوگیری کرد.

قبل از این که به جزییات انواع بیماری های مربوط به ویروس ایدز بپردازیم، باید دوباره تاکید کنیم که به دلیل ماهیت بیماری ایدز و بی علامت بودن افراد آلوده، شناسایی مبتلایان فقط با آزمایش های دوره ای امکان پذیر است و در غیر این صورت فرد باید منتظر شروع بیماری های شدید مربوط به ایدز باشد که در آن زمان کار چندانی از پزشکان برای مهار بیماری ساخته نیست.

تعریف ویروس ایدز چیست ؟

ویروس ایدز (به انگلیسی: AIDS) یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی (به انگلیسی: Acquired immune deficiency syndrome)، نوعی بیماری است که در دستگاه ایمنی و توسط ویروس نقص ایمنی ( ایدز ) ایجاد می‌شود. بیماری ناشی از ویروس ایدز دارای سه مرحله اصلی است. در مرحله اول (عفونت حاد) فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفلوآنزایی را تجربه کند. به همین دلیل معمولاً این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می‌شود که به این مرحله از بیماری، دوره نهفتگی گفته می‌شود. هر چقدر که بیماری پیشرفت یابد، تداخل بیشتری با دستگاه ایمنی بدن پیدا می‌کند و باعث می‌شود که افراد به عفونت‌هایی مانند عفونت فرصت‌طلب و تومور دچار شوند، البته معمولاً در افرادی که دستگاه ایمنی آنها به خوبی عمل می‌کند تأثیرگذار نیست. در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز خواهد شد که شمار سلول‌های CD4⁺ T به کمتر از ۲۰۰ سلول در هر میکرولیتر برسد.

HIV عمدتاً از طریق آمیزش جنسی (از جمله مقعدی و حتی دهانی) محافظت نشده، انتقال خون آلوده و سرسوزن آلوده و از مادر به فرزند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی منتقل می‌گردد. بعضی از مایعات بدن مانند بزاق و اشک قادر به انتقال HIV نیستند. پیشگیری از عفونت HIV، عمدتاً از طریق آمیزش جنسی امن و برنامه تعویض سرنگ، راه حلی برای جلوگیری از گسترش این بیماری محسوب می‌شوند. هیچ‌گونه درمان یا واکسن وجود ندارد؛ اگر چه درمان ضدویروسی می‌تواند باعث کاهش دوره بیماری و امید به زندگی نزدیک به طبیعی گردد. با وجود این که درمان ضدویروسی خطر مرگ و عوارض ناشی از این بیماری را کاهش می‌دهد، اما این داروها گران‌قیمت هستند و ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.

پژوهش‌های ژنتیکی نشان می‌دهند که HIV در اصل در اوایل قرن بیستم میلادی در غرب آفریقا جهش و پدید آمده است. ویروس ایدز اولین بار در سال ۱۹۸۱ توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) شناخته شد، در حالی که عامل آن (عفونت HIV) در اوایل آن دهه شناخته شده بود. از زمان کشف آن تا سال ۲۰۰۹، ویروس ایدز باعث مرگ ۳۰ میلیون نفر شده است. تا سال ۲۰۱۰، حدوداً ۳۴ میلیون نفر به ایدز مبتلا بوده‌اند. ایدز به عنوان همه‌گیری جهانی شناخته می‌شود که در حال حاضر حوزه شیوع آن بسیاره وسیع و در حال گسترش است.

ویروس ایدز تأثیر بسیار زیادی بر روی جوامع داشته‌است، چه به عنوان یک بیماری و چه به عنوان عاملی برای تبعیض. همچنین تاثیرات اقتصادی قابل توجهی داشته است. تصورهای نادرست بسیاری در رابطه با ویروس ایدز وجود دارد، برای مثال انتقال ایدز از طریق رابطه‌های سطحی غیرجنسی. این بیماری همچنین موضوع مجادله ادیان شده است.

راههای انتقال ویروس ایدز

ویروس ایدز از سه طریق اصلی انتقال می‌یابد: راههای انتقال ویروس ایدز

• تماس جنسی
• قرار گرفتن در معرض خون و یا بافت آلوده
• از مادر به فرزند در دوران بارداری، زایمان، یا تغذیه با شیر مادر (که با نام انتقال عمودی شناخته می‌شود)

هیچ گونه خطر انتقال از طریق ویروس مدفوع، ترشحات بینی، بزاق، خلط، عرق، اشک، ادرار، یا استفراغ وجود ندارد مگر اینکه با خون آلوده شده باشند.

تماس جنسی

شایع‌ترین حالت انتقال HIV از طریق تماس جنسی با فرد آلوده‌است^. اکثر موارد انتقال HIV در سراسر دنیا از طریق تماس با جنس مخالف رخ می‌دهد. با این حال، شکل انتقال در هر کشور متفاوت است.^[۲] در ایالات متحده، از سال ۲۰۰۹، بیشتر انتقال‌های جنسی در مردان همجنسگرا رخ داده است، که ۶۴٪ از تمام موارد مشاهده شده را شامل می‌شود.

در مورد تماس محافظت نشده با جنس مخالف، تخمین خطر انتقال HIV در هر عمل جنسی در کشورهای کم درآمد چهار تا ده برابر بیشتر نسبت به کشورهای با درآمد بالا است. در کشورهای با درآمد کم، خطر ابتلاء از زن به مرد انتقال به ۰٫۳۸٪ در هر بار نزدیکی و از مرد به زن ۰٫۳۰٪ در هر بار نزدیکی تخمین زده شده‌است. این تخمین برای کشورهای با درآمد بالا، ۰٫۰۴٪ در هر بار نزدیکی برای انتقال از زن به مرد و ۰٫۰۸٪ در هر بار نزدیکی از مرد به زن می‌باشد. خطر انتقال از مقاربت مقعد بیشتر است، و ۱٫۴ تا ۱٫۷ درصد در هر بار نزدیکی با جنس مخالف یا موافق تخمین زده شده‌است. اگرچه خطر ابتلاء از طریق آمیزش جنسی دهانی نسبتاً کم است، اما این احتمال وجود دارد. خطر انتقال از طریق رابطه دهانی «نزدیک به صفر» توصیف شده است، اگر چه چند موردی گزارش شده‌است. خطر ابتلاء از طریق سکس دهانی صفر تا ۰٫۰۴ درصد تخمین زده شده‌است.در محیط‌هایی عمومی مانند روسپی‌ها، خطر انتقال از زن به مرد ۲٫۴٪ در هر بار نزدیکی و از مرد به زن ۰٫۰۸ درصد در هر بار نزدیکی تخمین زده شده‌است.

خطر انتقال در حضور بیماری‌های آمیزشی و زخم تناسلی افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد زخم تناسلی خطر ابتلاء را تا حدود پنج برابر افزایش می‌دهد. بیماری‌های مقاربتی دیگر مانند سوزاک، کلامیدیا، تریکومونا، و واژینوز باکتریال، به نسبت کمتری خطر انتقال را افزایش می‌دهند.

بار ویروسی از فرد آلوده نیز عامل مهمی است که در انتقال از طریق تماس جنسی (و همچنین از طریق مادر به فرزند) نقش دارد. در طول ۲٫۵ ماه اول از عفونت، میزان سرایت به دلیل بار زیاد ویروسی، ۱۲ برابر بیشتر است.در مراحل آخر عفونت فرد، میزان انتقال در حدود هشت برابر بیشتر است.

رابطه جنسی خشن می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در افزایش خطر انتقال باشد. همچنین گفته می‌شود تجاوز جنسی خطر انتقال HIV را افزایش می‌دهد چرا که در این حالت به ندرت از کاندوم استفاده می‌شود، آسیب فیزیکی واژن و یا مقعد محتمل است، و ممکن است خطر بیشتری برای انتقال همزمان عفونت‌های جنسی وجود داشته باشد.

خون

دومین عامل شایع انتقال HIV، از طریق خون و فراورده‌های خونی است. از راه‌هایی که ممکن است این بیماری توسط خون منتقل گردد می‌توان سرنگ مشترک در مواد مخدر تزریقی، زخم در اثر فرورفتن سرسوزن، انتقال خون آلوده و یا فراورده‌های خونی، و یا تزریق‌هایی که با استفاده از تجهیزات پزشکی استریل نشده انجام می‌شود را نام برد. خطر سرنگ مشترک در حین تزریق مواد مخدر بین ۰٫۶۳ و ۲٫۴ درصد و به طور متوسط ۰٫۸٪ در هر عمل می‌باشد. خطر انتقال از فرورفتن سرسوزن یک فرد آلوده ۰٫۳٪ در هر عمل (حدود ۱ در ۳۳۳) و خطر آلودگی غشاء مخاطی به خون آلوده ۰٫۰۹٪ در هر عمل (حدود ۱ در ۱۰۰۰) تخمین زده می‌شود. در ایالات متحده، مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی ۱۲٪ از مبتلایان به HIV در سال ۲۰۰۹ را تشکیل می‌دادند و در برخی مناطق بیش از ۸۰٪ از افرادی که تزریق مواد انجام می‌دهد دارای HIV هستند.

در ۹۳٪ موارد استفاده از خون آلوده در انتقال خون، انتقال عفونت خواهد بود.در کشورهای توسعه یافته خطر ابتلاء به HIV از طریق انتقال خون بسیار پایین است (کمتر از یک در پانصدهزار) و در آنها آزمایش HIV بر روی خون اهدا کننده انجام می‌شود. در انگلیس، خطر انتقال یک در پنج میلیون گزارش شده‌است. با این حال، در کشورهای با درآمد پایین، تنها نیمی از خون مورد استفاده برای انتقال ممکن است به طور مناسب آزمایش شود (در سال ۲۰۰۸). تخمین زده شده‌است که HIV در این مناطق تا ۱۵٪ از طریق انتقال خون آلوده و فراورده‌های خونی سرایت می‌یابد، که نمایانگر ۵٪ تا ۱۰٪ از عفونت‌های سرتاسر دنیا است.

تزریق غیربهداشتی نقش مهمی در گسترش HIV در کشورهای جنوب صحرای آفریقا دارد. در سال ۲۰۰۷، بین ۱۲ تا ۱۷ درصد از عفونت‌های این منطقه به دلیل استفاده از سرنگ نسبت داده شد. سازمان بهداشت جهانی خطر انتقال از طریق تزریق در آفریقا را ۱٫۲٪ تخمین زده‌است.

افرادی که خالکوبی، سوراخ‌کاری و زخم‌آرایی انجام می‌دهند از لحاظ نظری در معرض خطر سرایت هستند، اما تاکنون هیچ مورد مستندی مشاهده نشده‌است. پشه و سایر حشره‌ها قادر به انتقال HIV نیستند.

مادر به فرزند

انتقال HIV از مادر به فرزند می‌تواند در دوران بارداری، هنگام زایمان یا از راه شیر مادر انجام شود^. این راه سومین طریق شایع انتقال HIV در دنیا می‌باشد. در صورت عدم درمان، خطر انتقال قبل یا در حین تولد حدود ۲۰ درصد و در کسانی که شیر هم بدهند ۳۵ درصد است. در سال ۲۰۰۸، حدود ۹۰٪ موارد HIV کودکان ناشی از انتقال عمودی محاسبه شد. با درمان مناسب خطر ابتلاء به عفونت از مادر به فرزند می‌تواند به حدود ۱٪ کاهش یابد.درمان از طریق پیشگیری شامل مصرف داروی ضد ویروسی توسط مادر در دوران بارداری و زایمان، عمل سزارین در زمان مناسب (و نه اضطراری)، عدم تغذیه شیر مادر، و تجویز داروهای ضد ویروسی به نوزاد می‌شود.^[۵۰] با این حال بسیاری از این امکانات در کشورهای در حال توسعه در دسترس نیست. اگر در دوران دندان آوردن، مواد غذایی به خون آلوده شود، می‌تواند خطر انتقال را افزایش دهد.

آزمایش HIV برای شناسایی ویروس ایدز

در اکثر افراد آلوده به HIV، در طول سه تا دوازده هفته پس از عفونت اولیه، یک سری آنتی‌بادی‌های خاص ایجاد می‌گردد. تشخیص اولیه HIV قبل از تغییر آنتی‌بادی، با اندازه‌گیری اچ‌آی‌وی-آران‌ای یا آنتی‌ژن P24 انجام می‌شود. نتایج مثبت به دست آمده توسط آنتی‌بادی یا آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)، توسط PCR و یا توسط آنتی‌بادی دیگری تأیید می‌شوند.

آزمایش آنتی‌بادی در کودکان کمتر از ۱۸ ماه، به دلیل وجود مداوم آنتی‌بادی‌های مادری معمولاً نتیجه درستی نمی‌دهند. بنابراین عفونت HIV تنها توسط آزمایش PCR مربوط به HIV RNA یا DNA و یا از طریق آزمایش آنتی‌بادی P24 قابل تشخیص است. در اکثر نقاط دنیا دسترسی به آزمایش PCR قابل اعتماد وجود ندارد و افراد باید تا زمانی صبر کنند که علائم پیشرفت کند و یا سن کودک به اندازه کافی باشد و آزمایش آنتی بادی درستی نتیجه دهد. در کشورهای جنوب صحرای آفریقا در بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹، بین ۳۰ تا ۷۰ درصد افراد، از وضعیت HIV خود آگاه بوده‌اند. در سال ۲۰۰۹، بین ۳٫۶ تا ۴۲ درصد مردان و زنان کشورهای مختف جهان مورد آزمایش قرار گرفتند که کمترین میزان آزمایش (۳٫۶ درصد) متعلق به جمعیت مردان ماداگاسکار و بیشترین آن (۴۲ درصد) جمعیت متعلق به زنان لسوتو بوده است. این ارقام نشان دهنده افزایش قابل توجهی نسبت به ده سال گذشته‌است.

طبقه‌بندی عفونت HIV یا ویروس ایدز

از دو طبقه‌بندی اصلی برای مرحله‌بندی HIV و ایدز استفاده می‌شود، یکی توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دیگر توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC). برنامه CDC بیشتر در کشورهای توسعه‌یافته استفاده می‌شود. از آنجا که برنامه WHO احتیاجی به آزمایش ندارد، بیشتر مناسب کشورهای در حال توسعه‌است که با کمبود لوازم روبرو هستند. علی‌رغم تفاوت‌های که این دو با هم دارند، اما می‌تواند هر دوی آنها را از لحاظ آماری مقایسه نمود.

سازمان بهداشت جهانی برای اولین بار در سال ۱۹۸۶ تعریفی برای ایدز ارائه نمود. از آن زمان به بعد، مرحله‌بندی WHO برای چندین بار تغییر کرده و گسترش یافت، که نسخهٔ اخیر آن که در سال ۲۰۰۷ منتشر شده‌است. رده‌بندی مراحل تعیین شده توسط WHO به شکل زیر است:

• عفونت اولیه HIV: که یا بدون علامت است و یا همراه با سندرم حاد ویروسی است.
• مرحله ۱: عفونت HIV بدون علامت با تعداد سلول‌های CD4 بیش از ۵۰۰ در هر میکرولیتر. ممکن است شامل بزرگ شدن گره‌های لنفاوی نیز باشد.
• مرحله ۲: علائم خفیف که ممکن است تغییر جزئی غشاء مخاطی و عود عفونت دستگاه تنفسی فوقانی را شامل شود و تعداد سلول‌های CD4 کمتر از ۵۰۰ در هر میکرولیتر است.
• مرحله ۳: علائم پیشرفته که ممکن است شامل اسهال مزمن و غیرعادی برای بیش از یک ماه شود، به همراه عفونت‌های باکتریایی شدید از جمله سل ریوی و همچنین تعداد سلول‌های CD4 کمتر از ۳۵۰ در هر میکرولیتر.
• مرحله ۴ یا ایدز: علائم شدیدی شامل توکسوپلاسموز مغز، کاندیدیاز مری، نای، نایژه یا شش و سارکوم کاپوزی. تعداد سلول‌های CD4 به کمتر از ۲۰۰ در هر میکرولیتر می‌رسد.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا نیز ایجاد یک سیستم طبقه‌بندی برای HIV ارائه نموده و آخرین بار آن را در سال ۲۰۰۸ به روز رسانی کرده‌است. در این سیستم عفونت HIV بر اساس شمارش CD4 و علائم بالینی می‌باشد،^. عفونت را در سه مرحله توصیف می‌کند:

• مرحله ۱: تعداد سلول‌های CD4 بیشتر از ۵۰۰ در هر میکرولیتر بدون هیچ علائمی از ایدز
• مرحله ۲: تعداد سلول‌های CD4 بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ در هر میکرولیتر بدون هیچ علائمی از ایدز
• مرحله ۳: تعداد سلول‌های CD4 کمتر از ۲۰۰ در هر میکرولیتر یا وجود علائمی از ایدز
• نامعلوم: اگر اطلاعات کافی برای هر یک از مراحل فوق در دسترس باشد
  

اگر پس از درمان، تعداد سلول‌های CD4 خون به بیش از ۲۰۰ در هر میکرولیتر افزایش یابد و یا بیماری دیگری به جز ایدز احتمال رود و یا حتی درمان گردد هنوز هم تشخیص اینکه بیماری ایدز بوده باشد پابرجا خواهد بود.

راههای پیشگیری از ویروس ایدز

تماس جنسی

استفاده همیشگی از کاندوم در طولانی مدت، حدوداً ۸۰ درصد خطر انتقال HIV را کاهش می‌دهد. هنگامی که از بین زن و مرد، یکی از طرفین مبتلا شود، در صورتی که به طور مداوم از کاندوم استفاده شود، احتمال ابتلاء به HIV برای فرد غیرآلوده در هر سال زیر ۱٪ است. برخی از شواهد نشان می‌دهد که کاندوم زنانه هم می‌تواند در همان سطح محافظت کند. به نظر می‌رسد استفاده از ژل واژینال حاوی تنوفوویر بلافاصله قبل از رابطه جنسی، میزان ابتلاء را تا حدود ۴۰ درصد در میان زنان آفریقایی کاهش می‌دهد. در مقابل، استفاده از اسپرم‌کش نونوکسینول-۹، به دلیل ایجاد سوزش در واژن و رکتوم می‌تواند خطر انتقال را افزایش دهد. ختنه در آفریقای سیاه، خطر ابتلاء به HIV توسط مردان دگرجنسگرا را بین ۳۸٪ و ۶۶٪ در بیش از ۲۴ ماه کاهش می‌دهد. بر پایه این مطالعات، سازمان جهانی بهداشت و UNAIDS، ختنه مرد را به عنوان یکی از روش‌های پیشگیری انتقال HIV از زن به مرد در سال ۲۰۰۷ توصیه کرده‌اند. در این که آیا این کار باعث محافظت انتقال مرد به زن می‌شود، مناقشه است. و این که آیا به نفع کشورهای توسعه‌یافته و در میان مردانی که با همجنس خود رابطه برقرار می‌کنند است، نامشخص است. زنانی که مورد ختنه قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر انتقال HIV قرار دارند.

به نظر نمی‌رسد که برنامه‌هایی که پرهیز جنسی را تشویق می‌کنند بتوانند در مقابل خطر HIV مؤثر باشند. شواهد نشان می‌دهند که آموزش دوطرفه به همان اندازه ضعیف است. آموزش مسائل جنسی در مدارس می‌تواند رفتار پرخطر را کاهش دهد. اقلیت قابل توجهی از جوانان با اینکه نسبت به خطرات HIV و ایدز آگاه هستند، اما با این حال همچنان دست به کارهایی می‌زدند که پرخطر محسوب می‌شوند. مشخص نیست که آیا درمان سایر بیماری‌های مقاربتی در پیشگیری از HIV مؤثر باشد یا خیر.

پیش از در معرض قرار گرفتن

درمان زودهنگام افراد مبتلا به ایدز ( HIV ) با ضدویروس، تا ۹۶ درصد از سرایت شریک آنها به ویروس ایدز جلوگیری می‌کند. پیشگیری پیش از در معرض قرارگرفتن با دوز معینی در روز از داروی تنوفوویر به همراه یا بدون امتریسیتابین بر روی بعضی از گروه‌ها مؤثر است: مردانی که با مردان دیگر نزدیکی دارند، زوج‌هایی که یکی از آنها مبتلا به HIV است، و دگرجنس‌گراهای جوان در آفریقا.

به نظر می‌رسد اقدامات احتیاطی جهانی در محیط مراقبت‌های بهداشتی بر روی کاهش خطر HIV مؤثر است.اعتیاد به مواد مخدر تزریقی عامل مهم دیگری است و راهبردهای کاهش آسیب مانند برنامه تعویض سرنگ و درمان جایگزین مواد مخدر ظاهراً در کاهش خطر انتقال مؤثر بوده‌اند.

پس از در معرض قرار گرفتن

پیشگیری پس از در معرض قرارگرفتن، دوره استفاده از آنتی رتروویرال (ضدویروس-آنتی رتروویروس) است که در طول ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از در معرض قرار گرفتن خون یا ترشحات تناسلی آلوده به HIV تجویز شده باشد. استفاده از زیدوودین به تنهایی خطر ابتلاء به عفونت HIV از طریق تزریق سرنگ را تا پنج برابر کاهش می‌دهد. این درمان بعد ازتجاوز جنسی و هنگامی که فرد متجاوز به عنوان مبتلا به HIV شناخته شده توصیه می‌شود، جای بحث دارد. اما در مواقعی که وضعیت HIV نامعلوم است، برنامه‌های درمانی فعلی معمولاً از لپیناویر/ریتوناویر و لمیودین/زیدوودین یا تنوفوویر/امتریسیتابین برای درمان استفاده می‌کنند و می‌تواند خطر را به میزان بیشتری کاهش دهند^. طول دوره درمان معمولاً چهار هفته است و اغلب با عوارض جانبی (در حدود ۷۰٪ از موارد زیدوودین که شامل ۲۴٪ تهوع، ۲۲٪ خستگی، ۱۳ درصد روان پریشی و ۹٪ سردرد می‌شود) همراه هستند.

مادر به فرزند

برنامه‌های جلوگیری از انتقال HIV از مادر به فرزند می‌تواند سرعت انتقال را به اندازه ۹۲ تا ۹۹ درصد کاهش دهند. این دوره اساساً شامل استفاده از داروهای ضدویروسی به صورت ترکیبی در دوره حاملگی و بعد از زایمان در بچه می‌شود و ترجیحاً باید به جای شیردهی از شیشه شیر استفاده شود. اگر تغذیه جایگزین قابل قبول، امکان‌پذیر، مقرون به صرفه، پایدار و ایمن باشد، مادران باید از شیردهی به نوزادان خود خودداری کنند، با این حال در صورتی که موردی نباشد، شیر مادر در ماه‌های اول بسیار توصیه می‌شود. اگر تغذیه شیر فقط توسط مادر انجام شود، دوره پیشگیری طولانی مدت ضد ویروسی به نوزاد خطر انتقال را کاهش می‌دهد.

واکسیناسیون

تاکنون (سال ۲۰۱۴) هیچ گونه واکسن مؤثری برای ایدز کشف نشده است.در واکسن آزمایشی RV 144 که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد کاهش جزئی تقریباً ۳۰٪ در خطر انتقال مشاهده شد، که باعث ایجاد امیدی در جامعه تحقیقای برای یک واکسن مؤثر شد. آزمایش‌های بیشتری بر روی واکسن RV 144 در حال انجام است.

درمان ایدز پس از ابتلا

اولین اقدام پزشک برای درمان این بیماران، روان درمانی است. باید بیمار اطمینان خاطر پیدا کند که بیماری او رو به بهبودی است.بیمار می بایست از مراحل درمان تا حدودی اطلاع داشته باشد، تمامی مسائل مربوط به پیشگیری به این بیماران آموخته شود و تمامی عوامل خطر  برای آنها گفته شود.
تعیین زمان شروع دارو:
– درمان زود هنگام  (Early therapy)
– درمان دیر هنگام  (Late therapy)
پس از شروع درمان، معمولا بعد از دو تا چهار هفته آثار درمان کاملا آشکار می شود.مساله بسیار مهمی که در حال حاضر به عنوان یکی از معضلات درمان مطرح می باشد، هزینه درمان است. قیمت داروها بسیار گران است.روش درمان در حال حاضر در ایران به این صورت است که پس از شناسایی بیماران، درمان با روش late therapy و با استفاده از سه دارو انجام می گیرد.

اصول‌ کلی‌ درمان ویروس ایدز پس از ابتلا

با انجام‌ آزمایش‌ خون‌ و آزمون‌ پادتن‌ ضد ویروس‌ ایدز (ممکن‌ است‌ حتی‌ تا شش ماه‌ پس‌ از آلودگی‌ مثبت‌ نشود) می‌توان‌ بیماری را تشخیص‌ داد.در بیمارانی‌ که‌ آلودگی‌ به‌ ویروس‌ ایدز تشخیص‌ داده‌ می‌شود، باید وجود سایر بیماری‌های‌ آمیزشی‌ و سایر عفونت‌ها مثل‌ سل‌ نیز مورد بررسی‌ قرار گیرد.در صورت‌ بروز عوارض‌، ممکن‌ است‌ نیاز به‌ بستری‌ شدن بیمار‌ باشد.

توجه‌ داشته‌ باشید که‌ تشخیص‌ زودهنگام‌ کمک‌ کننده‌ است‌. اگر در معرض‌ خطر هستید،‌ هر چه سریع تر به پزشک مراجعه‌ کنید، حتی‌ اگر احساس‌ می‌کنید که‌ در سلامت‌ کامل‌ به‌ سر می‌برید.

اگر می‌خواهید حامله‌ شوید، یا این‌ که‌ حامله‌ هستید، انجام‌ آزمون‌ ویروس‌ ایدز ممکن‌ است‌ کمک‌ کننده‌ باشد. در صورت‌ مثبت‌ بودن‌ آزمون‌ ویروس‌ ایدز به‌ هنگام‌ حاملگی‌، با درمان‌های‌ مخصوص‌ می‌توان‌ احتمال‌ عفونت‌ در نوزاد را به‌ حداقل‌ رساند.از تماس‌ با افرادی‌ که‌ دچار عفونت‌ هستند، پرهیز کنید.

داروها 

برای‌ مقابله‌ با عفونت‌ها یا پیشگیری‌ از آن ها ممکن‌ است‌ آنتی‌بیوتیک‌ تجویز شود.داروهای‌ ضد ویروسی‌ (دیدانوزین‌، استاوودین‌، زالسی‌ تابین‌، زیدوودین‌) و نیز داروهای‌ مهارکننده‌ پروتئاز، در درمان‌ عفونت‌ با ویروس‌ ایدز مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند و ممکن‌ است‌ پیشرفت‌ بیماری‌ را به‌ تأخیر اندازند.
تجویز آنها باید توسط‌ پزشکان‌ با تجربه‌ انجام‌ پذیرد. بعضی از این داروها (مثل  زیدوودین‌) می‌توانند‌ انتقال‌ عفونت‌ به‌ جنین‌ مادران‌ حامله‌ را کاهش‌ دهند.

فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری 

میزان فعالیت به‌ وضعیت‌ سلامت‌ هر فرد بستگی‌ دارد. علایمی‌ مثل‌ خستگی‌ یا وجود عفونت‌ می‌توانند بعضی‌ از فعالیت ها را در زمان ابتلا به این بیماری محدود کنند.استراحت‌ مهم‌ است‌، اما توصیه‌ می‌شود به‌ طور منظم‌ ورزش‌ انجام‌ گیرد.

رژیم‌ غذایی‌

تغذیه‌ باید کافی‌ و مناسب‌ باشد. سوءجذب‌، تغییر سوخت ‌و ساز بدن و کاهش‌ وزن‌ در بیماران‌ مبتلا به‌ ایدز شایع‌ هستند.از خوردن‌ تخم ‌مرغ‌ خام‌، شیر غیرپاستوریزه‌، یا سایر مواد غذایی‌ بالقوه‌ آلوده‌ خودداری‌ شود.

10 علامت شایع ایدز

 1– تب یک علامت ویروس ایدز

تب یکی از اولین علائم سندرم حاد ویروسی است که می تواند به صورت تب خفیف تا شدید تظاهر کند. این تب به دلیل ورود ویروس ایدز به عروق خونی و تجمع آن در تعداد بالا و در نتیجه تحریک سیستم ایمنی ایجاد خواهد شد. البته نباید از هر تبی بترسید.

2- خستگی

پاسخ التهابی سیستم ایمنی تحریک شده می تواند باعث احساس خستگی و بی حالی شود. بنابراین خستگی می تواند هم علامت اولیه بیماری ایدز و هم نتیجه ی این بیماری باشد. این را هم فراموش نکنید که خستگی می تواند علامت بسیاری از بیماری ها باشد و هر خستگی هم نشانه بیماری HIV نیست. این علامت زمانی  ارزش پیدا می کند که همراه سایر علائم و مخصوصا در افراد در معرض خطر ابتلا باشد.

 3- درد عضلات، درد مفاصل و ورم غدد لنفاوی

سندرم حاد ویروسی معمولا با سرماخوردگی و یا هر عفونت ویروسی دیگر، حتی سیفلیس و هپاتیت اشتباه گرفته می شود. کاملا طبیعی است. خب خیلی از علائم این بیماری با بیماری های دگیر مشابه است، مثل درد عضلات و مفاصل. ورم گره های لنفاوی هم که به دلیل ورود عفونت به بدن ایجاد می شود، در این سندرم به دلیل ورود ویروس HIV ایجاد خواهد شد.

 4- گلودرد و سردرد

مثل سایر علائم نام برده، گلودرد و سردرد نیز مختص بیماری ایدز نیست. اما اگر شما اخیرا رفتار خطرناکی در خصوص ابتلا به HIV داشته اید و خود را مستعد ابتلا به آن می بینید، دیدن این علائم می تواند اخطاری به شما باشد که هر چه سریع تر تست های تشخیصی را انجام دهید.

 5- راش های پوستی

راش های پوستی نیز از علائمی هستند که می توان آنها را هم به عنوان علائم شروع بیماری و هم عارضه ی ابتلا به HIV در نظر گرفت.

6- تهوع ، استفراغ و اسهال

حدود 30 تا 60 درصد مبتلایان به ایدز در مراحل اولیه ابتلا به این بیماری، تهوع، استفراغ و اسهال را داشته اند. اما از آنجایی که این علائم می توانند نشانه ی خیلی از بیماری های دیگر هم باشد، معمولا نادیده گرفته می شود.

اما توجه داشته باشید اسهال و استفراغ مقاوم به درمان می تواند علامت محکم تری برای ابتلا به HIV باشد. در این صورت عامل اصلی یا ویروس HIV است و یا هر ویروسی که سیستم ایمنی را شدیدا هدف گرفته باشد.

 7- کاهش وزن

می توان گفت قریب به اتفاق مبتلایان به ایدز افرادی لاغر اندام هستند، بدون اینکه رژیم لاغری گرفته باشند و یا از علت آن مطلع باشند. این افراد وزن کم می کنند، در حالی که همه تلاش خود را برای بیشتر غذا خوردن و چاق شدن به کار می گیرند. کاهش وزن اولیه معمولا حدود 10 درصد وزن فرد است و خیلی وقت ها از اسهال مقاوم به درمان ناشی می شود.

 8- پنومونی یا ذات الریه

همراهی کاهش وزن و سرفه های خشک می توانند دلیل قطعی تری برای ورود یک عفونت و تحریک شدید سیستم ایمنی باشد. البته باز هم نمی توان تشخیص قطعی داد. عفونت با توکسوپلاسموز و عفونت هایی که مغز را مورد هدف قرار می دهند مثل سیتومگالوویروس نیز می توانند باعث این علائم شوند. اگرچه شیوع این بیماری ها هم زیاد نیست، پس این علامت ما را به تشخیص نزدیک تر خواهد کرد.

9- تعریق شبانه

حدود نیمی از مبتلایان به ایدز در مراحل اولیه آلوده شدن به HIV ، تعریق شبانه را تجربه کرده اند. این عارضه می تواند ارتباط بیشتری با ویروس داشته باشد و با تعریق ناشی از گرما یا ورزش کردن به کلی فرق می کند. تعریقی ناگهانی و شدید که فرد را مجبور می کند برای عوض کردن لباس هایش از خواب بیدار شود.

 10- تغییر شکل ناخن ها

ضخیم و خم شدن ناخن ها، ورم ناخن ها و تغییر رنگ آنها با ایجاد خطوط قهوه ای و حتی سیاه می تواند از تغییر شکل ناخن ها در مراحل اولیه ابتلا به بیماری ایدز باشد. بیماری های زیادی وجود ندارند که مشابه این علامت را ایجاد کنند. هر چند یک عفونت قارچی به نام قارچ کاندیدا هم می تواند منجر به ایجاد این عارضه شود.

 ابتلا به عفونت های قارچی مخصوصا قارچ کاندیدا، احساس گیجی و اختلال در تمرکز، زخم، تبخال و زگیل تناسلی، احساس مورمور شدن پاها و دست ها و اختلالات سیکل قاعدگی از دیگر تغییراتی هستند که در مراحل اولیه ابتلا به HIV توسط افراد گزارش شده است.

 در کنار هم قرار دادن این علائم و داشتن سابقه رفتارهای مخاطره آمیز برای ابتلا به ایدز، هشداری برای شماست تا هرچه سریع تر به فکر پیگیری آن باشید.

 این را هم بدانید که بدن در روزهای اول ورود ویروس HIV شروع به ساخت آنتی بادی بر علیه آن نمی کند. بنابراین ممکن است تست آزمایشگاهی اول نتیجه را به اشتباه منفی گزارش کند. ممکن است افزایش سطح آنتی بادی ها چند هفته تا چند ماه هم طول بکشد. پس یک تست منفی هرگز نشانه منفی بودن قطعی نخواهد بود و لازم است در صورت داشتن عوامل خطر این تست تکرار شود.

 نوع دیگری از تست های تشخیصی، تست تشخیص RNA ویروسی است. این تست به طور محکمی ابتلا به بیماری را در طی 9 روز اول نشان می دهد. اگرچه این تست هزینه گران تری از سایر تست های ساده آزمایشگاهی را دارد.

امیدواریم از اطلاعاتی که در این بخش از اسان طب درباره ویروس ایدز تقدیمتان کردیم بهره کافی را برده باشید.

پس یکی از مهمترین راههای پیشگیری از ویروس ایدز رعایت اصول ایمنی در رابطه جنسی است. چون یکی از بهترین راههای انتقال ویروس ایدز رابطه جنسی است.

همچنین مادر باردار می تواند این بیماری را به فرزندش انتقال دهد.

یکی دیگر از راههای انتقال ویروس ایدز هم که انتقال خون یا تماس خونی است .