هیپرکلسمی یا بالا بودن سطح کلسیم در خون
واژه هیپرکلسمی به داشتن کلسیم بیش از حد در خون اشاره دارد و از علت‌های آن می‌توان به بیش فعالی غده پاراتیروئید، مصرف داروهای خاص، دریافت بیش از حد ویتامین D و یا شرایطی مانند سرطان اشاره کرد. کلسیم نقش مهمی در بدن ایفا کرده و به افراد کمک می‌کند تا استخوان‌ها و دندان‌هایی سالم و قوی داشته باشند، همچنین از عضلات، اعصاب و قلب نیز حمایت خواهد کرد. با این حال، بالا بودن کلسیم می‌تواند منجر به مشکلات عدیده‌ای شود. ما در این مقاله به علائم، علل، عوارض، نحوه تشخیص و درمان هیپرکلسمی پرداخته و آن‌ها را برایتان شرح خواهیم داد.
هیپرکلسمی یا بالا بودن کلسیم در خون
سطح کلسیم در خون بیشتر توسط غدد پاراتیروئید کنترل می‌شود و زمانی که بدن نیاز به کلسیم دارد، غدد پاراتیروئید هورمون را ترشح می‌کنند. اگر سطح کلسیم بیش از حد بالا باشد، فرد ممکن است به هیپرکلسمی مبتلا باشد. این وضعیت می‌تواند نواحی مختلف بدن را مختل کند و با موارد نامبرده شده زیر مرتبط باشد:
- مشکلات استخوانی
- سنگ کلیه
- عملکرد غیرطبیعی قلب و مغز
در نظر داشته باشید که بالا بودن کلسیم در خون می‌تواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد.
علائم بالا بودن کلسیم
- هیپرکلسمی خفیف معمولا دارای هیچگونه علائمی نمی‌باشد اما هیپرکلسمی پیشرفته می‌تواند باعث بروز موارد زیر گردد:
- تشنج و تکرر ادرار : بالا بودن کلسیم به این معنی است که کلیه‌ها باید سخت کار کنند، در نتیجه فرد ممکن است دچار کم‌آبی شود.
- درد معده و مشکلات گوارشی: بالا بودن سطح کلسیم می‌تواند موجب ناراحتی معده، درد شکم، حالت تهوع، استفراغ و یبوست شود.
- درد استخوان و ضعف عضلانی: هیپرکلسمی سبب آزادسازی بیش از حد کلسیم توسط استحوان‌ها شده و کمبود آن را در پی دارد. این فعالیت غیرطبیعی استخوان می‌تواند منجر به درد و ضعف عضلانی شود.
- سردرگمی و خستگی: کلسیم بیش از حد در خون می‌تواند بر مغز تاثیر بگذارد.
- اضطراب و افسردگی: هیپرکلسمی ممکن است بر سلامت روان نیز تاثیرگذار باشد.
- فشار خون بالا و ضربان غیرطبیعی قلب: سطح بالای کلسیم می‌تواند فشار خون را افزایش داده و منجر به تغییر ضربان قلب گردد.
علل ایجاد هیپرکلسمی
تعدادی از عوامل و شرایط اساسی می‌توانند باعث ایجاد هیپرکلسمی شوند که در این قسمت به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
√ فعال بودن بیش از حد غده پاراتیرویید
غده پاراتیرویید سطح کلسیم را کنترل می‌کند و اگر آن‌ها بیش از حد سخت کار کنند می‌توانند منجر به هیپرکلسمی شوند. فعال بودن بیش از حد غده پاراتیرویید که با نام هیپرپاراتیرویید نیز شناخته می‌شود، می‌تواند شایع‌ترین علت هیپرکلسمی باشد. هیپرپاراتیرویید معمولا در بین 50 تا 60 سالگی تشخیص داده می‌شود و در زنان بیش از 3 برابر شایع‌تر از مردان است.
√ مصرف بیش از حد ویتامین D
اگر فرد مبتلا به سرطان باشد ممکن است عللی برای ایجاد هیپرکلسمی به وجود آید. سرطان‌هایی که معمولا به این بیماری منجر می‌شوند عبارتند از:
- سرطان ریه
- سرطان پستان
- سرطان خون
در سال 2013 تخمین زده شد که هر سال بیش از 2 درصد بیماران سرطانی در ایالات متحده تحت تاثیر هیپرکلسمی قرار می‌گیرند، همچنین 30 درصد از افراد مبتلا به سرطان در طول بیماری به میزان بالایی از کلسیم دست می‌یابند. در نظر داشته باشید که اگر سرطان به استخوان گسترش یابد، خطر ابتلا به هیپرکلسمی نیز افزایش خواهد یافت.
√ سایر شرایط سلامتی
بالا بودن کلسیم در خون علاوه بر سرطان موجب بروز شرایط زیر نیز می‌گردد:
- بیماری سل
- سارکوئیدوز
- تیرویید
- بیماری مزمن کلیوی
- بیماری غدد فوق کلیوی
- عفونت قارچی شدید
√ کاهش تحرک
افرادی که به مدت طولانی قادر به حرکت نمی‌باشند ممکن است در معرض خطر هیپرکلسمی باشند. هنگامی که استخوان‌ها کار کمتری انجام می‌دهند، می‌توانند کلسیم بیشتری را در جریان خون تضعیف کرده و آزاد کنند.
√ کم‌آبی شدید بدن
افرادی که دچار کم‌آبی می‌شوند به طبع آب کمتری در خون دارند و می‌توانند غلظت کلسیم را در جریان خون افزایش دهند. با این حال، این عدم تعادل معمولا هنگامی که فرد به اندازه کافی هیدراته می‌شود، تنظیم می‌گردد. در برخی موارد، سطح بالای کلسیم می‌تواند منجر به هیدراتاسیون گردد.
√ برخی داروهای خاص
برخی از داروها غده پاراتیرویید را بیش از حد تحریک می‌کنند و این مسئله می‌تواند به هیپرکلسمی منجر شود. یکی از این موارد لیتیوم است که گاهی اوقات برای درمان اختلالات دو قطبی استفاده می‌گردد.
بررسی عوارض جانبی
در صورت عدم درمان، هیپرکلسمی می‌تواند با موارد زیر مرتبط باشد:
♦ پوکی استخوان
با گذشت زمان، استخوان‌ها ممکن است مقدار زیادی کلسیم را در جریان خود آزاد نمایند و این مسئله سبب سستی استخوان‌ها می‌گردد. توجه داشته باشید همانطور که کلسیم آزاد می‌شود، پوکی استخوان نیز می‌تواند رشد کند. افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند بیشتر دچار مشکلات زیر می‌گردند:
- شکستگی استخوان
- ناتوانی
- بی‌تحرکی
- انحنای ستون فقرات
♦ سنگ کلیه
افراد مبتلا به هیپرکلسمی، در معرض خطر ابتلا به کریستال‌های کلسیم در کلیه‌ها هستند. این کریستال‌ها می‌توانند تبدیل به سنگ کلیه شوند که اغلب بسیار دردناک می‌باشند و همچنین می‌توانند منجر به آسیب کلیه شوند.
♦ نارسایی کلیه
با گذشت زمان، هیپرکلسمی شدید می‌تواند کلیه‌های بدن را از عملکرد درست باز دارد و این مسئله می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود.
♦ مشکلات سیستم عصبی
اگر هیپرکلسمی شدید درمان نشود ممکن است سیستم عصبی را مختل کند. اثرات احتمالی این عارضه شامل موارد زیر می‌گردند:
- گیجی
- زوال عقل
- خستگی
- ضعف
- کما
♦ ضربان نامنظم قلب
همانطور که گفته شد کلسیم بیش از حد می‌تواند منجر به ضربان نامنظم قلب شود.
تشخیص مشکل بالا بودن کلسیم
هر کسی که علائم هیپرکلسمی، را تجربه کند باید به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون انجام دهد تا بر اساس نتایج علت تشخیص داده شود. فرد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و این وضعیت تنها پس از یک آزمایش خون معمولی تشخیص داده می‌شود. این آزمایش برای تعیین میزان کلسیم و هورمون پاراتیروئید خون گرفته می‌شود و نشان دهنده چگونگی عملکرد سیستم‌های بدن می‌باشد. پس از تشخیص هیپرکلسمی، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را توصیه کند:
- یک ECG برای ثبت فعالیت قلب
- اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی سرطان ریه یا عفونت
- ماموگرافی برای بررسی سرطان پستان
- یک CT یا MRI برای بررسی ساختار بدن و اندام
بررسی درمان هیپرکلسمی
افراد مبتلا به هیپرکلسمی خفیف ممکن است نیاز به درمان نداشته باشند و با گذشت زمان ممکن است سطوح به حالت عادی بازگردند، اما اگر سطح کلسیم همچنان افزایش یابد یا بهبود نیابد، آزمایش‌های بیشتری توصیه می‌گردد. افرادی که به هیپرکلسمی شدید مبتلا هستند باید حتما برای درمان به پزشک مراجعه کنند. پزشک ممکن است درمان‌هایی برای کاهش سطح کلسیم و جلوگیری از عوارض به بیمار ارائه دهد. درمان‌های احتمالی شامل مایعات وریدی و داروهایی مانند کلسی‌تونین (Calcitonin) یا بیس‌فسفونات می‌باشند. سایر درمان‌ها شامل موارد زیر می‌گردند:
- جلوگیری از بالا رفتن سطح کلسیم
- نوشیدن مقدار زیادی آب
- ترک سیگار
- ورزش و تمرینات قدرتی
نگاهی اجمالی به مقاله هیپرکلسمی
درمان این مشکل بستگی به علت و شدت هیپرکلسمی دارد. هیپرکلسمی خفیف ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد اما اگر شدید باشد پزشک ممکن است داروهایی را برای پایین آوردن سطح کلسیم تجویز کند. توجه داشته باشید که به محض بروز علائم حتما باید به پزشک مراجعه نمایید.
منبع: https://mag.asanteb.com
