سه پیام رسان شادی در مغز

هورمون شادی در بدن وظیفه مقابله با غم و استرس را دارد. شما به روشهای مختلف مثل گوش دادن به آهنگ شاد، شرکت در مهمانی های شاد، ورزش کردن و … میتوانید این هورمون ها را افزایش دهید. در این بخش سه هورمون شادی بخش یعنی سروتونین، نورادرنالین و دوپامین را به شما معرفی می کنیم.

ساعت بدن و سه هورمون شادی

سه پیام رسان در مغز و هورمون شادی عبارتند از :

– سروتونین Serotonin

– نورادرنالین Noradrenalin

-دوپامین Dopamine

سه عنصری که در مقابله با استرس توان و تعادل خود را از دست می دهند و در اجرای وظایف خود دچار اختلال و بی نظمی می شوند .

سروتین هورمون شادی

سروتین یک هورمون شادی است. ماده ای است که بایستی به خوبی در مغز کار کند تا شخص خوابی خوش و راحت داشته باشد . به عبارت بهتر این پیام رسان شادی وظیفه دارد تا اطمینان حاصل کند که دستگاه فیزیولوژی بدن برای خواب تنظیم شده است . اگر در کار این ماده اختلالی روی دهد تلاش شخص برای خوابیدن به هیچ جا نخواهد رسید . در واقع در مغز هر یک از ما دستگاهی تعبیه شده که بهتر است آن را “ساعت بدن” بنامیم .

ساعتی که همچون یک رهبر ارکستر وظیفه دارد سایر دستگاه های ارگانیسم را هماهنگ کند تا از نت خارج نشوند و سر خودسازی ننوازند و تک نوازی نکنند . این ساعت حساس در مرکز مغز و در میان گروه کوچکی از سلول ها قرار گرفته که اصطلاحا آن را غده صنوبری یا هیپوفیز می نامند و در درون آن انبار و مخزنی از پیام رسانان سروتین قرار دارد که “شاه فنر” اصلی و ماده شیمیایی ساعت بدن را تشکیل میدهد. جالب اینجاست که هر روز سروتین با فعل و انفعالات شیمیایی با ماده دیگری به نام “ملاتونین” ترکیب می گردد و متعاقبا ملاتونین هم در برگشت خود با سروتین ترکیب می شود و این روند و سیکل – از هورمون شادی سروتین به ملاتونین و بالعکس دقیقا 25 ساعت طول می کشد و همین فرایند “ساعت بدن” را شکل می دهد . 25 ساعت ؟ بلی ، درست فهمیدید : یعنی در موقعیت ها و شرایطی که شخص در محیطی خاص – مثلا درون غاری به سر می برد که هفته ها از نور و روشنایی کافی محروم باشد – گردش ساعت ارگانیسم به 25 ساعت می رسد . اما ، در صورتی که شخص در وضعیت طبیعی و مناسبی قرار بگیرد که از نور و تاریکی به موقع بهره مند شود ، غذه صنوبری آنگاه خود را با موقعیت جدید تطبیق می دهد و ساعت بدن را در 24 ساعت کوک و تنظیم می کند . یعنی ساعت بدن با گردش روزانه زمین هماهنگ می شود، به عنوان مثال ظهر غده صنوبری ظهر همان روز در روی زمین خواهد بود و اگر این غده در نور و روشنایی روز قرار گیرد هر ساعت بدن ، نه جلو خواهد رفت و نه عقب ، بلکه با گردش سیاره ای که در روی آن زیست می کند خود را تطبیق می دهد و هماهنگ می سازد .

به هر حال ، این نکته را همیشه به خاطر داشته باشیم که ساعت بدن در تمام مدت 24 ساعت بایستی کوک و میزان ودقیق باشد و مواد شیمیایی بدن را برای خوابیدن و همچنین بیدار شدن حاضر وآماده کند. ساعت بدن فیزیولوژی ارگانیسم ما را به گونه ای تنظیم می کند که تا وقت خوابمان می رسد به چرت و خمیازه می افتیم و همین فرایند را برای بیدار شدن انجام میدهد تا شخص چشم باز کند و سبکبار و با شادی از بستر بیرون بیاید .

گفتیم که ساعت بدن هماهنگ کننده و رهبر ارکستر فیزیولوژی جسم است . سه نوازنده اصلی و مهم این ارکستر عبارتند از : دمای بدن ، هورمون های مربوط به جنگ و پیکار و سیکل ها و دوره های خواب . هر یک از این سه عنصر می بایستی با ساعت بدن هماهنگی کامل داشته باشند تا شخص خوب و خوش بخوابد و شاداب و سر حال از خواب بیدار شود و به خوبی استراحت کرده و خستگی را از تن زدوده باشد .

دما و ساعت بدن

در 24 ساعت شبانه روی دمای بدن تا یک درجه متغیر می شود و بالا و پایین می رود . هنگام برخاستن از خواب و بیرون آمدن از بستر و دنبال کار و فعالیت های روزانه رفتن ، موجب آن می شود تا دمای بدن مختصری بالا رود . به عکس هنگام خوابیدن دما اندکی پایین میاید .

همه ی ما خواب رفتن در شبهای گرم را تجربه کرده ایم که چگونه به خود می پیچیم و غلت و وا غلت می زنیم و از بیخوابی کلافه می شویم و آرزوی خنکی هوا را می کنیم تا شاید چشمانمان گرم شود و خوابمان بگیرد . به گزارش اسان طب طبیعی است که این امر در بستری نرم با هوایی ملایم فورا میسر می شود . به هر حال ، برای برخوردار شدن از خواب خوش شبانه بایستی ترموستات ارگانیسم را با ساعت بدن کوک و تنظیم کرد و آن را تا حدودی در درجه پایین قرار داد .

ساعت بدن و هورمون های استرس جنگی

بدن مجهز به هورمون هایی است که اصطلاحا آن را ” کورتیزول” می نامند . هورمون هایی که برای جنگ و ستیز آماده اند و در عین حال بسیار حیاتی هستند . وقتی که میزان کورتیزول بالا می رود ، شخص آمادگی جنگ و دعوا پیدا می کند و یا اگر در موقعیت ها و شرایطی چون گرسنگی، زخم و جرح، خونریزی، دعوا و یا فرار قرار بگیرد مقدار کورتیزول او دچار نوسان می شود . ولی در حالت معمولی از شدت کورتیزول کاسته می شود و این میزان در خواب و استراحت به حداقل می رسد تا شخص آمادگی خفتن را پیدا کند .

طبیعی است که برای برخوردار شدن از یک خواب خوش و راحت و خوب و سرحال بیدار شدن، تغییر دمای بدن با افزایش و کاهش کورتیزول از اهمیت خاص برخوردار می شود . با کمترین کاهشی که در این هورمون ها به وجود می آید، بلافاصله در کیفیت خواب شخص تاثیر می گذارد ، امری که بارها این تجربه را هر یک از ما آزموده ایم .

نورادرنالین هورمون شادی

مطمئنا بسیاری با هورمون شادی “ادرنالین” آشنا هستند . وقتی که به وحشت می افتیم و دچار ترس می شویم ، آدرنالین از غدد آدرنال شروع به ترشح در سیستم گردش خون می کند . تپش قلب شدید می شود و خون از پوست و روده ها و دستگاه گوارش منحرف شده و به طرف عضلات روان می شود . دانه های عرق روی پیشانی و کف دست ها ظاهر می شوند . در این حال شخص آماده برای جنگ یا گریز است . به گزارش آسان طب یکی از نزدیکان و به اصطلاح پسر عموهای آدرنالین ، همان نورادرنالین است که آن هم از پیام رسانان شادی است و در دستگاه اعصاب نقش مهمی ایفا می کند که یکی از مهمترین نقش های آن تنظیم سطح نیرو و انرژی بدن است تا شخص احساس کند از انرژی کافی برخوردار است. حال اگر این هورمون در مغز کاهش پیدا کند فرد احساس خستگی شدید و بی حالی و بی رمقی می کند و میل به انجام هیچ کاری را در خود نمی یابد و فقط دلش میخواهد در جایی بنشیند و تکان نخورد .

افراد محروم از هورمون شادی نورادرنالین روز به روز احساس بی حالی و بی حسی بیشتری می کنند . گویی جان در تن ندارند و به اتومبیلی می مانند که باطری ضعیفی دارد و به سختی استارت میخورد و سرانجام روزی از روشن شدن و حرکت باز می ماند .

دوپامین هورمون شادی

مرفین و هروئین را در دو ماده ای دانسته اند که التیام بخش دردهای جسمانی هستند و ضمنا کیف آور بوده اند. ولی با پیشرفت دانش، اکنون این موضوع به اثبات رسیده که مغز انسان قادر است تا حدودی از این گونه مواد مثل مرفین طبیعی، مولکول هایی که در مغز به قدر کافی وجود دارند و آندورفین می نامند و مسئولیت لحظه به لحظه تنظیم اطلاع رسانی دردهای ما را به عهده دارند، تولید کند. فرایند کار به این ترتیب است : با ترشح اندورفین از شدت درد کاسته می شود و پس از آنکه درد از بین رفت ، میزان ترشح این هورمون کم می شود تا به موقع شخص را از دردی که به وجود آمده آگاه سازد .

بررسی هایی که بر روی مکانیسم اندورفین صورت گرفته ، نشان می دهد که میزان مقاومت انسان ها – در مقابل دردهای یکسان – با هم تفاوت پیدا میکند . در قدیم این امر را به فکر و مغز و آنچه در سر انسان می گذشت ربط می دادند . ولی امروزه این امر ثابت گشته که میزان ترشح این پیام رسانان اساسا نقش عمده ای در تنظیم و کنترل شدن و ضعف درد ایفا می کند . به عنوان مثال ، شخصی که از یک زخم کوچک فریادش به اسمان بلند می شود، طبعا مقدار ترشح اندورفین در او یا اندک است و یا برای مقابله با درد به قدر کافی نیست .

جالب اینجاست که دوپامین یکی از سه پیام رسانان شادی یا هورمون شادی ، به محض اینکه آندورفین به سوی کانون درد سرریز می شود، این هورمون فورا جای خالی آن را پر می کند و شگفت تر آنکه با کم شدن میزان ترشح دوپامین ، از شدت فعالیت آندورفین نیز کاسته می شود و این امر موقعی روی می دهد که استرس شدید حمله ها و ضربه های کوبنده خود را شروع کرده و طبعا مانع فعالیت های هورمونهای شیمیایی مغز شده باشد . در واقع ، به هنگام ایجاد درد در انسان بر میزان ترشح اندورفین افزوده می شود تا از حساسیت شخص نسبت به درد کاسته شود .

منبع :

asanteb.com