قاطعیت و خودباوری مؤثرترین راه های غلبه بر استرس

قاطعیت و خودباوری یکی از مؤثرترین راه های غلبه بر استرس و یکی از شیوه های مؤثر ایجاد ارتباط است. این بدان معناست که بتوانیم نوع احساس، تفکر یا خواست خود را بیان کنیم. همچنین به معنای آن است که توانایی درک نقطه نظرات افراد دیگر را داشته باشیم و در شرایط نامناسب، به سازش یا توافق عملی و مفید دست یابیم.

هرگاه با قاطعیت و اعتماد به نفس رفتار کنید، عزت نفس شما بیشتر می شود و حالت عصبانیت و پرخاشگری در شما کاهش می یابد. همه ما تا حدی خودباور هستیم. در عین حال، می توانیم یاد بگیریم تا به طرز مؤثرتری با دیگران ارتباط برقرار کنیم.

در اینجا، نمونه ای از قاطعیت و خودباوری بیان می شود:

یکی از همکاران از شما می خواهد تا کتابی را به طور امانت از شما بگیرد. شما می دانید که این شخص معروف است به اینکه هرگز چیزی را که به امانت گرفته، بر نمی گرداند. در این صورت شاید عکس العمل قاطعانه شما این گونه باشد. “من درک می کنم که شما این کتاب را بخاطر یافتن مطلبی لازم دارید”. این عکس العمل باعث می شود تا اشخاص دیگر بدانند که نیاز آنها را درک کرده اید و درخواست آنها را مورد توجه داده اید. سپس می گویید: “با وجود این، مایل نیستم کتابم را به شما قرض بدهم”. این جمله نشان می دهد که چه احساسی دارید یا چگونه فکر می کنید.

در پایان اضافه می کنید: پیشنهاد می کنم به کتابخانه بروید، شنیده ام نسخه ای از این کتاب در آنجا موجود است. با بیان این جمله، در واقع به طرف مقابل خود توصیه ای کرده اید یا پیشنهادی داده اید. بدین ترتیب به مخاطب خود می فهمانید که می خواهید با ارائه پیشنهادات مفید و راه گشا، به وی کمک کنید.

اولین جمله شما یعنی می دانم که این کتاب را بخاطر یافتن مطلبی لازم دارید، نشان می دهد که نیاز مخاطب خود را درک کرده اید و درخواست وی را مورد توجه قرار داده اید. این جمله باید با عباراتی مثل درک می کنم، متوجه هستم یا احساس می کنم، آغاز شود. زمانی که به استفاده از این روش عادت کنید، متوجه می شوید که به گفته های طرف مقابل خود به دقت گوش می کنید، (نه اینکه فقط آنها را بشنوید). این، تمرین مناسبی برای اصلاح یا تعدیل رفتار نوع A به حساب می آید.

جمله دوم شما باید همیشه با عبارتی مثل “با وجود این ” آغاز شود. هرگز کلماتی مثل “اما” یا “مگر اینکه ” بکار نبرید، چرا که کلمه ای ستیزه جویانه یا پرخاشگرانه است. اکنون لازم است احساسات خود را درباره این مسئله ابراز کنید.

نوع احساس یا تصور خود را به وضوح بیان کنید. مثل این جمله “دوست ندارم کتاب هایم را به شما قرض بدهیم”. شما باید با خودتان روراست باشید و این کار نیاز به شهامت دارد. هر یک از افراد حق دارند که نوع احساس خود را بیان کنند.

چنانچه با خود و دیگران صادق و روراست باشید، احساس بهتری خواهید داشت، همچنین این کار به شما کمک می کند تا عزت نفس، مناعت طبع و اعتماد به نفس شما بیشتر شود. در این حالت، هیچ نوع حالت بازدارندگی یا فروخوردن احساسات وجود ندارد، بنابراین امکان بروز واکنش در برابر استرس کاهش پیدا می کند و احتمال انجام رفتار خصومت آمیز نیز کمتر می شود.

هرگاه از عهده کاری برنمی آیید از نه گفتن نترسید

بار دیگر تمرین مناسبی را برای کاهش رفتار نوع A انجام دهید و یاد بگیرید که هرگاه از عهده انجام کاری بر نمی آیید، آن را قبول نکنید! در سومین جمله “پیشنهاد می کنم به کتابخانه مراجعه کنید، اطمینان دارم که در آنجا نسخه ای از کتاب من موجود است”، قاعدتاً در آن موقعیت پیشنهاد مفید و سازنده ای مطرح می کنید.

منظور خود را کاملاً بیان کنید. مهم این است که نظر خود را قاطعانه بیان کنید، چرا که در این صورت ممکن است با طرف مقابل خود وارد مذاکره یا حل و فصل مسئله شوید و به توافقی عملی و مفید برسید.

بهتر است چنین جمله ای با عباراتی مثل عبارات ذیل آغاز شود:

• آن را ترجیح میدادم اگر…
• پیشنهاد می کنم که …
• قدر آن را می دانستم اگر … و غیره.

مهم این است که در چنین موقعیت هایی، حالت پرخاشگرانه نداشته باشید، همچنین هیچگاه به طرف مقابل خود چیزی نگویید یا حرفی نزنید که سردرگم شوند. در عوض باید با پیشنهادی مفید و سازنده، وی را راهنمایی کنید. توجه داشته باشید که مثال بالا بیانگر پاسخی معقول و منطقی است.این مثال نشان می دهد که قاطعیت و خودباوری و صریح بودن یعنی در واقع منطقی یا معقول بودن.

اگر رفتار شما منطقی باشد، در این صورت بعید است فرد مخاطب شما دچار رنجش شود. بدین طریق شما به طرف مقابل خود نشان داده اید که خواسته وی را درک کرده اید، احساس خود را درباره موضوع مطرح شده صریحاً بیان کرده اید و برای او فرد مفیدی بوده اید یا به عبارت دیگر، نظر خود را قاطعانه بیان کرده اید!

همچنین در این حالت، ارتباطی که برقرار کرده اید، مؤثر بوده است، کار خود را به بهترین نحوی پیش برده اید و بدون ایجاد استرس نامطلوب در خود، بخوبی از عهده غلبه بر موقعیت پیش آمده برآمده اید.

در صورتی که فرد مخاطب شما نسبت به پاسخ قاطع و صریح شما حالت پرخاشگرانه به خود بگیرد، چه کاری باید انجام داد؟

در چنین شرایطی تنها لازم است گفته های قبلی خود را تکرار کنید و موارد ذیل را رعایت کنید:

• درک کردن…
• شرط قائل شدن (با وجود این …)
• پیشنهاد دادن …

بدین طریق، نهایتاً به یک راه حل مفید و قابل اجرا دست می یابید. با انجام تمرین زیاد، قاطعیت و خودباوری و اعتماد به نفس شما بیشتر می شود و یاد می گیرید تا نظر خود را قاطعانه بیان کنید، در نتیجه استرس نامطلوب در زندگی شما به میزان زیادی کاهش پیدا می کند.

در برخی از مواقع، ممکن است متوجه شوید که قاطع بودن عملاً منظور شما را تأمین نمی کند.این مسئله صرف نظر از اینکه تا چه اندازه قاطع یا صریح باشید، ممکن است علتی برای ایجاد تضاد یا تعارض باشد که هنوز هم به صورت لاینحل باقی مانده است.

مهم این است که بخاطر این مسئله خیلی نگران نباشید و خود یا دیگران را سرزنش نکنید، در غیر این صورت، قاعدتا اعتماد به نفس شما به تدریج تضعیف خواهد شد. در عوض، سعی کنید موقعیت خود را مثبت در نظر بگیرید. وقتی که متوجه شدید می توانید یک مسئله را با قاطعیت و خودباوری و موفقیت حل کنید، به خودتان تبریک بگویید. هنگامی که این گونه خود را تشویق کنید، به ارزش تشویق و تعریف کردن از دیگران نیز پی خواهید برد.