مواد اعتیادآور و پیشگیری از وابستگی نوجوانان به آن

بیشتر افراد آرزو می کنند که مشکل مصرف مواد اعتیادآور در جامعه ریشه کن شود. اما متاسفانه فقط با آرزو کردن چنین اتفاقی نمی افتد بلکه جهت ریشه کن کردن آن بایستی تدابیری اندیشید. باید بدانیم که افراد وابسته یک شبه به مواد وابسته نشده اند بلکه مراحلی را پشت سر گذرانده اند و علل و عواملی موجب شده است که آنها به این بیماری مبتلا شوند. یکی از عوامل بوجود آورنده این بیماری نقش خانواده و اختلالات روانی مثل اختلال فشار روانی پس از سانحه است. خانواده به عنوان اولین مأمن فرد نقش مهمی در سلامت جسمی، روانی و اجتماعی او بازی می کنند.

افراد باشیوه های برخورد درست می توانند اعضای خانواده خود را از آسیب اجتماعی مانند وابستگی به مواد دور نگه دارند. مسلما اگر هشیار و آگاه باشیم که چه عواملی باعث بوجود آمدن این بیماری می شود بهتر می توانیم از این بیماری در خانواده خود جلوگیری نمائیم.

حتی پدر ومادری که مبتلا به اختلال فشار روانی پس از سانحه و وابستگی به مواد هستند نیز می توانند با درمان خود از اعتیاد در خانواده پیشگیری نمایند. بنابراین جهت پیشگیری از وابستگی به مواد عزیزان خود به نکات ساده، اما بسیار مهم این مقاله توجه نمایید. و مطمئن باشید که که رعایت آنها میزان موفقیت شما را دراین امر افزایش می دهد.

کسب اطلاعات

متاسفانه افراد بعد از گذشت چندین سال پس از مصرف مواد اعتیادآور توسط یکی از اعضای خانواده متوجه می شوند که خانواده دچار چنین مشکلی شده است . بنابراین شما باید انواع مواد اعتیاد آور، نحوه مصرف ، علل و عوامل موثر درشروع مصرف ، خطرات وعلائم وعوارض آن را بشناسید و اطلاعات لازم و کافی را کسب نمائید.

صحبت کردن

یکی از شیوه های پیشگیری از گرایش اعضای خانواده بویژه جوانان و نوجوانان به مصرف مواد اعتیادآور صحبت کردن در مورد خطرات و پیامدهای منفی آن است. قبل از اینکه جوان و نوجوان اطلاعات نادرستی در مورد مواد اعتیاد آور از اطرافیان و دوستان خود کسب کنند والدین بایستی نکاتی را به او بیاموزند. به او گفته شود که مواد چه خطراتی دارد و عواقب آن چیست و یا حتی علل شروع مصرف نیز بیان شود.

اما باید توجه کرد که بیان این مطلب نباید در قالب نظر شخصی باید با توجه به بلکه اطلاعات درست و علمی باشد. موقعیت و شرایطی را به او اختصاص دهید که مناسب باشد. در غیر این صورت گفتگوی شما به مشاجره و واکنش های تند می انجامد.

به طور مثال اگر زمان گفتگو را پس از بازگشت همسرتان از کار روزانه در نظر بگیرید شرایط مناسبی را انتخاب نکرده اید، زیرا خستگی ناشی از کار روزانه امکان گفتگوی سالم و اثربخش را از بین خواهند برد و یا اگر شبی که فرزند شما خود را برای امتحان فردایش آماده می کند را درنظر بگیرید باز هم شرایط مناسبی را انتخاب نکرده اید.

الگوی مناسب بودن

یکی از شیوه های پیشگیری از گرایش اعضای خانواده به مصرف مواد اعتیادآور نداشتن الگوی مناسب در خانواده است بنابراین اعضای خانواده به ویژه والدین باید الگوی واقعی باشند و درستکاری ، صداقت و صفات مثبت را به نمایش بگذارند.

“رطب خورده چون منع رطب کند”. اگر والدین برخلاف آنچه می گویند عمل کنند از فرزند خود نباید انتظار داشته باشند که درست عمل کند. چگونه یک پدر معتاد می تواند راهنمای خوبی برای فرزندش باشد؟ بنابراین دقت بیشتری در رفتارها شود. شاید محبت کردن به یک معتاد پیامی نادرست به فرزندان باشد.

خوب گوش کردن

یک از شیوه های برخورد مناسب در خانواده شنونده خوبی بودن است. خوب گوش کردن بهترین شیوه ای است که که اعضای یک خانواده می توانند با یکدیگر ارتباطی مناسبی را برقرار نمایند. از طریق گفتگو و خوب گوش کردن است که می توانیم دریابیم که تک تک اعضای خانواده چگونه فکر کرده واحساس آنها چیست؟

به طور مثال از طریق خوب گوش کردن می توانید بفهمید که نظر همسر یا فرزند شما در مورد مواد اعتیادآور چیست ؟

نکته های لازم ومهم هنگام گوش کردن

۱- شرایطی ایجاد کنید که احساس راحتی کند حتی زمانیکه برخلاف میل و نظر شما صحبت می کند تا با آرامش و بدون اضطراب به گفتگویش ادامه دهد.

۲- سعی کنید هنگام گفتگو هیچ فعالیت دیگری مثل “تماشای تلویزیون، خواندن روزنامه و یا غذا درست کردن” را انجام ندهید و در چشمان یکدیگر نگاه کنید و سراپا گوش باشید.

۳- با لبخند و یا تکتن دادن سربه او بفهمانید که متوجه صحبت هایش می شوید.

۴- بایکار گیری جملات تشویق کننده ای مثل “سوال کردن از موضوع گفتگو “او را به گفتگو تشویق کنید. به طور مثال هنگامیکه با هیجان و احساس فراوان از رفتار دوستش صحبت می کند که این رفتار متناسب با اعتقادات خانوادگی شما نیست بدون قضاوت و سرزنش کردن به صحبت های او گوش کنید و از اوسوال کنید که نظرش در مورد این رفتار چیست؟

پاسخ به کنجکاوی فرزندان

والدین باید بدانند که فرزندانشان کنجکاوند و سوالات بسیاری درباره مواد اعتیادآور دارند که امکان دارد آنها را با والدین در میان بگذارند. مثلا ممکن است روزی یک جوانی از والدینش سوال کند که آیا او تا به حال مواد اعتیادآور مصرف کرده یا خیر؟

بنابراین والدین بهتر است از قبل آمادگی پاسخ به این سوال را داشته باشند و آنرا شرایط بسیار خوبی برای گفتگو بدانند. باید صادقانه پاسخگوی سوالات بود. اگر مصرف نکرده اید علت آن را بیان نمائید و اگر مصرف کرده اید علت گرایش به آنرا نیز بگوئید و حتی والدین باید اشتباه خود را توضیح دهند و بگوئید که حال چرا می خواهند فرزندانشان اشتباه آنان را تکرار نکنند.

البته پذیرفتن صحبت های والدین از سوی فرزندان زمانی اثر بخشی است که شرایط تاثیر پذیری نصایح وجود داشته باشد مانند انتخاب زمان مناسب و الگوی مناسب بودن و…

تشکیل جلسات خانوادگی

یکی از شیوه هایی که باعث می شود ارتباط اعضای یک خانواده محکم تر شود و شناخت درستی نسبت به یکدیگر کسب کنند تشکیل جلسات خانوادگی است. می توان در این جلسات مقرراتی را برای همه و یا تک تک اعضاء خانواده وضع کرد و آنرا مورد بحث قرار داد.

در این جلسه هر فردی فرصت پیدا می کند که بدون ترس و واهمه صحبت کند. موضوع جلسات را والدین و یا فرزندان تعیین می کنند. بطور مثال می توان در این جلسات زمان رفت و آمد از منزل را تعیین نمود یا حتی دلخوری هایی که اعضای خانواده از یکدیگر دارند را در این جلسات مطرح و برطرف کرد.

ابراز عشق ومحبت

یکی از شیوه هایی پیشگیری از آسیب های روانی این است که به طور مستقیم نسبت به همسر و فرزندان خود ابراز محبت کنیم . زیرا انسان در تمام طول عمرش نیاز به محبت و توجه دارد و اگر آنرا تامین کنند آسیب های روانی مانند وابستگی به مواد کمتر به سراغ خانواده می آید. به طور مثال بعضی از والدین فکر می کنند. هنگامیکه فرزندشان به سن نوجوانی و جوانی می رسد دیگر بزرگ شده اند و نیازی به محبت و یا حتی بغل کردن و نوازش ندارند.

توجه به رفتارهای مناسب

متاسفانه برخی از افراد فقط به رفتارهای ناشایست دیگران توجه می کنند و از این بابت آنها را مورد سرزنش قرار می دهند. حال اگر توجه شما به رفتارهای ناشایست همسر و فرزندانتان باشد.این موجب می شود که آنان توجه کمتری به نصایح و صحبت های شما کرده و ارتباطشان را با محیط بیرون مانند دوستان زیادتر کنند. بنابراین بهتر است رفتارهای مناسب و شایسته آنان نیز مورد توجه و تشویق قرار گیرد و یا برای رفتار مناسب آنها هدیه ای درنظرگرفت.

آموزشی مهارت های زندگی

یک از شیوه هایی که ما را در برابر مشکلات روانی ، خانوادگی و اجتماعی محافظت می کند مهارت های زندگی است. مهارت های زندگی یعنی داشتن توانائیهایی برای بهتر زندگی کردن که افراد را برای حل مشکلاتشان، تصمیم گیریهای صحیح و روابط مناسب و موثر با دیگران، یاری می دهد. افراد جامعه لازم است که این مهارت ها را آموزش ببینند.

این مهارت ها عبارت است از:

توانایی تصمیم گیری

توانایی نه گفتن به پیشنهادهای نادرست دیگران

توانایی کنترل خشم و اضطراب

توانای حل مسأله