اطلاعاتی مفید برای آگاهی و پیشگیری از تب کیو
تب کیو یک عفونت باکتریایی غیرمعمول بوده که از حیوانات به انسان منتقل می‌شود. این باکتری‌ها بیشتر در گاو، گوسفند و بزها یافت شده و می‌توانند حاد یا مزمن باشند که نوع مزمن آن ممکن است کشنده باشد، البته این باکتری‌ها در حیوانات دیگری از قبیل ماهی، سگ، شتر و خوک‌های دریایی نیز وجود دارند. تب کیو می‌تواند در هر نقطه‌ای از جهان رخ دهد به عنوان مثال، سال 2014 میلادی 167 نفر در ایالات متحده به این نوع از تب دچار شده‌اند. در نظر داشته باشید که کشاورزان، دامپزشکان و افرادی که با این حیوانات در آزمایشگاه کار می‌کنند، بیشترین خطر ابتلا به تب کیو را دارا می‌باشند. این بیماری ممکن است علائم خفیفی مشابه آنفولانزا ایجاد کند اما در بسیاری از افراد هیچ علائمی از خود به جای نخواهد گذاشت.
معرفی جامع انواع تب کیو
تب کیو به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود که در این قسمت به هر دوی آن‌ها خواهیم پرداخت:
∗ تب کیو حاد: نوع حاد این تب شایع‌تر بوده و از جدیت کمتری برخوردار است، همچنین علائم آن مشابه بیماری‌های گوارشی مانند درد عضلانی و افزایش دمای بدن می‌باشد. در نوع حاد تب کیو ممکن است پنومونی خفیف و هپاتیت نیز به ندرت رخ دهد. اکثر افراد مبتلا به نوع حاد تب کیو در طی چند هفته و بدون درمان بهبود می‌یابند، البته آنتی بیوتیک‌ها نیز می‌توانند در عرض چند روز به کاهش علائم کمک نمایند. با این حال، این نوع از تب در برخی افراد ممکن است مزمن شود، خصوصا در افرادی که دچار یک بیماری مزمن دیگری نیز می‌باشند.
∗ تب کیو مزمن: این نوع از تب کمتر رایج بوده اما جدی‌تر می‌باشد. نوع مزمن این تب می‌تواند موجب نارسایی قلبی گردد و پوشش داخلی قلب را مورد التهاب قرار دهد. سایر عوارض تب کیو مزمن در زیر آورده شده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- آنسفالیت یا التهاب سیستم عصبی مرکزی
- پنومونی یا التهاب ریه‌ها
- هپاتیت یا التهاب کبد که با بزرگ شدن کبد، تب و زرد شدن پوست و چشم‌ها همراه است
- استئومیلیت یا عفونت استخوان
در نظر داشته باشید که افراد مبتلا به این نوع از تب معمولا برای چند سال باید از آنتی بیوتیک‌ها مصرف نمایند تا بیماری آن‌ها عود نکند و در حدود 90 درصد موارد با درمان به موقع و مصرف مرتب داروها رفع خواهند شد.
علائم بیماری تب کیو
علائم و نشانه‌های اولیه بین 14 تا 21 روز پس از عفونت اولیه بروز خواهند کرد. علائم تب کیو حاد عبارتند از:
- تب با دمای بدن حداقل 39.4 درجه سانتیگراد یا 104 درجه فارنهایت
- سردرد شدید
- درد عضلانی
- درد مفصلی
- تعریق
- حساسیت به نور
- کاهش وزن
- خارش پوست (به ندرت)
- پنومونی خفیف
- هپاتیت یا التهاب کبد (به ندرت)
بهتر است بدانید که علائم و نشانه‌های تب کیو مزمن حدود 6 ماه پس از بروز تب کیو حاد نمایانگر خواهند شد و شایع‌ترین نشانه آن اندوکاردیت (التهاب سطح داخلی قلب) می‌باشد. علائم بیماری اندوکاردیت نیز در این قسمت آورده شده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- دمای بالای بدن
- دردناک بودن ماهیچه‌ها
- تغییرات در صدا و نحوه عملکرد قلب
- خونریزی در زیر ناخن‌های دست و پا
- وجود رگ‌های خونی در ناحیه چشم‌ها
- وجود رگ‌های خونی در پوست
- درد قفسه سینه
- سرفه
- سردرد
- تنگی نفس
- تعریق به خصوص عرق شبانه
- تورم شکم
- تورم اندام‌ها
- خستگی
- کاهش وزن غیرطبیعی
- ضعف
در این نوع از موارد ممکن است عفونت استخوانی نیز رخ دهد. بیماران به طور معمول درد شدید، اسپاسم عضلانی و همچنین تب را تجربه خواهند کرد.
دلایل ایجاد تب کیو
تب کیو توسط یک عفونت باکتریایی با یک باتری به نام Coxiella burnetii ایجاد شده و معمولا در گاو، گوسفند و بز وجود دارد که پس از آن افراد به وسیله استنشاق ذرات آلوده هوا، تماس با شیر، ادرار، مدفوع، مخاط واژن یا اسپرم حیوانات آلوده خواهند شد. در موارد نادر، نوشیدن شیر غیرپاستوریزه نیز می‌تواند باعث عفونت شود اما نکته اینجاست که باکتری هرگز نمی‌تواند به طور مستقیم از یک انسان به انسان دیگر سرایت نماید.
عوامل خطرساز این مشکل
خطر ابتلا به بیماری قلبی در افرادی که به صورت مکرر با دام در تماس هستند، به میزان قابل توجهی بالا می‌باشد. زندگی در نزدیکی یک مزرعه نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد زیرا باکتری می‌تواند در هوا معلق بماند. موقعیت جغرافیایی نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند در درصد افراد مبتلا به این بیماری تاثیرگذار باشد. انسان‌ها می‌توانند با تماس مستقیم یا غیرمستقیم به حیوانات آلوده نیز در معرض خطر قرار بگیرند. قرار گرفتن در معرض مستقیم شایع‌تر بوده و به دنیا آمدن حیوان و یا کشتار آن می‌تواند نمونه‌هایی از این موارد باشد. قرار گرفتن به طور غیرمستقیم نیز بدین شکل صورت می‌گیرد که باکتری در محیط خارج زندگی کند و این زمان تا 10 ماه امکان پذیر است که نمونه‌ای از آن خاک می‌باشد. خاک آلوده، گرد و غبار یا یونجه ممکن است توسط باد تا یک فاصله طولانی گسترش یابند. بهتر است بدانید که تنها دو راه انتقال آلودگی از یک فرد به فرد دیگر وجود دارد؛ یا از رابطه جنسی و یا از یک مادر باردار آلوده به جنین. عوامل خطرسازی که موجب افزایش احتمال ابتلا به تب کیو می‌گردند عبارتند از:
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
- سرطان خون
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری ایدز، شیمی درمانی یا درمان بلند مدت استروئید
تشخیص بیماری تب کیو
پزشک در ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام داده و از بیمار درباره شغل وی خواهد پرسید. سپس در صورتی که پزشک مظنون به تب کیو حاد یا مزمن باشد، آزمایش خون و سایر آزمایش‌ها را انجام خواهد داد. آزمایش‌های نامبرده شده به شرح ذیل می‌باشند:
√ آزمایش سرولوژیک: آزمایش سرمی خون می‌تواند به تشخیص بیماری‌های عفونی کمک کند.
√ شمارش پلاکت: این آزمایش تعداد پلاکت‌ها را در یک حجم از خون محاسبه می‌کند. پلاکت‌ها در حقیقت کوچکترین ساختار سلولی در خون هستند. نتیجه این آزمایش ممکن است تب کیو را نشان دهد اما آن را تایید نخواهد کرد.
√ اکوکاردیوگرام: امواج صوتی به منظور بررسی اندوکاردیت، تصاویری از قسمت‌های مختلف قلب از جمله عضلات و دریچه‌ها تهیه خواهند کرد. اکوکاردیوگرام می‌تواند تصاویر دقیقی از ساختار و عملکرد قلب ارائه دهد و همچنین توده‌های باکتری، سلول‌ها و بافت‌های آلوده و یا آسیب دیده قلب را نشان دهد.
نحوه درمان این بیماری
درمان برای دو نوع مختلف تب کیو متفاوت خواهد بود که در زیر هر دوی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:
تب کیو حاد: موارد خفیف و بدون سابقه قبلی معمولا در عرض چند هفته بدون هیچگونه درمانی برطرف خواهند شد. با این حال، آنتی بیوتیک‌ها ممکن است بسته به میزان عفونت به مدت 2 تا 3 هفته تجویز گردند، اما اگر آنتی بادی‌های خاص وجود داشته باشند، نیاز به آنتی بیوتیک‌های بیشتری می‌باشد و بیمار ممکن است پس از 6 ماه برای بررسی بازنگشتن مجدد تب کیو مورد آزمایش قرار گیرد.
تب کیو مزمن: بیماران مبتلا به این نوع از تب کیو باید حداقل 18 ماه و گاهی تا 4 سال به مصرف آنتی بیوتیک‌ها بپردازند. افراد مبتلا به سکته قلبی نیز به نظارت مستمر برای جلوگیری از عود عفونت نیاز دارند، همچنین بیماران مبتلا به اندوکاردیت ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند. در نظر داشته باشید که در صورت بروز عفونت بیمار باید چندین سال تحت نظارت قرار گیرد. نکته مهم این است که اکثر آنتی بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان این تب در دوران بارداری توصیه نمی‌گردد.
روش‌هایی برای جلوگیری از ابتلا به تب کیو
باید در جهت به حداقل رساندن خطر برای افرادی که با حیوانات و محصولات حیوانی کار می‌کنند، اقدامات پیشگیرانه‌ای را انجام داد. به عنوان مثال، تمامی محصولات تولید حیوانات باید به درستی کنترل شده و دسترسی به حیوانات آلوده محدود گردد. دامداران باید از تماس با اجسامی که به ادرار، مدفوع یا خون حیوانات آغشته شده‌اند بپرهیزند و افراد مبتلا به بیماری زمینه‌ای مانند بیماری مزمن کلیه، مشکلات دریچه قلب، ناهنجاری‌های عروق خونی یا سیستم ایمنی ضعیف باید از کار با حیوانات جلوگیری نمایند. مصرف شیر غیرپاستوریزه نیز به هیچ وجه توصیه نمی‌گردد.
منبع: https://mag.asanteb.com
