ارتفاع زدگی و بررسی بیماری های کوه گرفتگی
ارتفاع زدگی شایع ترین مشکلی است که در کوه گریبانگیر کوهنوردان می شود. میل و شوق ما برای رسیدن به بالای کوه و گرفتن عکس های ایسنتاگرامی و پز دادن به همه که ما کوهنورد هستیم و تن سالم در بدن سالم و این حرف ها، آنچنان شتابی به ما می دهد که غافل می شویم از این که همین تن، به دلیل رفتار ناشیانه ما ممکن است نیست و نابود شود! بنابراین باید بدانیم شتاب و عدم تطبیق ما با محیط کوه تبعاتی دارد و ممکن است ما را وارد چه معرکه ای کند.
بیماری های ناشی از ارتفاع زدگی
بیماری های مختص خود ارتفاع زدگی به 3 بخش عمده تقسیم بندی می شود. این 3 بخش تقریبا ممکن است برای هر کوهنوردی اتفاق بیفتد اما در مورد کوهنوردان کوه های ایران، بیشتر سراغ کم تجربه ها می رود. افزایش فشار و فعالیت های بدنی در کنار کمبود اکسیژن، تمرین ناکافی و شتاب باعث بروز بسیاری از اتفاقات در کوه می شود که در اینجا با دانستن این سه بخش اولیه از حوادث کوهستان مرز میان مرگ و زندگی را بررسی خواهیم کرد:
- AMS معروف به بیماری حاد کوهستان است و از ارتفاع 2500 متری به بالا علائم آن پدیدار می شود.
- H.A.C.E یا ورم مغزی که در صورت ایجاد بیماری حاد کوهستان به وقوع خواهد پیوست و در صورت رسیدگی نکردن به موقع باعث مرگ کوهنورد خواهد شد.
- H.A.P.E یکی دیگر از حوادث مرگبار کوهنوری است و به ورم ریوی معروف است. این مصدومیت ناشی از ارتفاع زدگی غالبا در شب نشانه های خود را نشان خواهد داد و به دلیل پر شدن ریه از مایعات باعث حساسیت شدید و عدم دریافت اکسیژن می شود و در صورت انجام عملیات اشتباه نجات، یا تاخیر در امداد و نجات باعث مرگ کوهنورد خواهد شد.
1) AMS بیماری حاد کوهستان
AMS مادر تمامی بیماری ها و حوادث ناشی از ارتفاع زدگی در کوه است. تقریبا از ارتفاع 2500 به بالا متری علائم بیماری شروع می شود و همیشه بارزترین نشانه اش سردرد است. اگر شما به سرعت ارتفاعتان را از 2500 متر افزایش دهید بیشتر در معرض این حادثه قرار خواهید گرفت. بیش از 50 درصد کوهنوردان دچار این حادثه می شوند و در صورت بروز آن و عدم درمان به موقع می تواند باعث ورم ریوی و مغزی شود و احتمال مرگ در مصدوم را بالا ببرد. یکی از خطرناکترین عوارض این بیماری انکار و عدم تصمیم گیری درست مصدوم است. ممکن است مصدوم بعد از ساعت ها کوهنوردی بگوید خسته نیست هر چند که از آخرین وعده غذایی اش هم ساعت ها گذشته است و یا با تصمیمی نابخردانه بخواهد با تجهیزات نامناسب به صعود بپردازد، در این شرایط همراه مصدوم باید او را مجبور به سکون و آرامش کند و او را از منطقه صعود خارج و به جان پناه بازگرداند.
عوارض دیگر این بیماری ارتفاع زدگی شامل حالت تهوع، بی خوابی، خستگی مفرط، عدم تعادل در حرکت، احساس ضربان در محل گیجگاهی می باشد و اگر پس از مصرف آب بهبود نیافت این حالت باید جدی گرفته شود چون در ادامه به دوبینی و تاری چشم ختم خواهد شد.
2) H.A.C.E یا ورم مغزی در کوهنوردی
ورم مغزی شکل پیشرفته بیماری حاد کوهستان است که با افزایش مایع میان مغزی بوجود می آید و البته گاهی هم بدون حادث شدن بیماری حاد، این حالت پیش می آید. این علائم در صورت بروز، بسیار خطرناک است و علاوه بر آن فرد حرکاتی مانند افرادی دارد که مشروبات الکلی مصرف کرده اند، و در طول شب این حالت تشدید می شود و ممکن است فرد مصدوم را ببینید که بر روی پاشنه ها یا پنجه های خود راه می رود و هیچ گونه ادراکی از این که کجاست ندارد. مصدوم هیچ میلی به غذا و آب نداشته و بدانید که فرد مبتلا یک کیس کاملا اورژانس می باشد و اولین کاری که برای نجات او باید انجام شود کم کردن سریع ارتفاع است. بر اساس تجربه های کوهنوردان در این حالت فرد را باید تا ارتفاعی مناسب که این علائم وجود نداشت، پایین آورد و از آنجا فعالیت های اورژانس از قبیل دادن اکسیژن و یا داروی دگزامتازون داده شود. بعد از بهبود نسبی حال مصدوم باید با همراه به پایین کوه منتقل شود. متاسفانه درصد بسیاری از حوادث کوهستان مربوط به مصدومان همین دسته می باشد که به دلیل کم نکردن ارتفاع و ادامه صعود، جان خود را از دست داده اند.
3) H.A.P.E ورم ریوی کشنده در کوه
یکی از کشنده ترین حوادث کوهنوردی، ورم ریوی است که در صورت تاخیر در فرود مصدوم و دیر رسیدن اقدامات اورژانسی، باعث مرگ حتمی کوهنورد خواهد شد. به علت افزایش فشار خون در ریه مویرگ های تراوا به گلبول های قرمز و مایعات اجازه ورود به ریه می دهند و حجم ریه آهسته آهسته از مایع پر می شود. علاوه بر نشانه های بیماری حاد در این حادثه خطرناک ارتفاع زدگی ، حالات و نشانه هایی همچون سرفه های با خلط های خونی، تنگی نفس شدید، کبودی دور لب ها و انگشتان به دلیل کمبود اکسیژن، قرمزی شدید چشم، درد در قفسه سینه و بازدم های صدادار نیز ممکن است رخ دهد. این کیس بسیار اورژانسی بوده و مهم ترین راه نجات اینگونه افراد، تلاش تیمی برای پایین آوردن فرد از ارتفاع است. در این میان، دادن اکسیژن اضافی و داروی نیفیدیپین می تواند موثر باشد.
این حوادث به شکل پله ای و با هم، یا به شکل مستقل اتفاق می افتد و برای کنترل شرایط در این موارد فقط و فقط باید مصدوم را ابتدا به کمپ و سپس به پایین کوه منتقل نمود. آسان طب با برنامه ریزی مشخص، اطلاع رسانی صحیح نسبت به امنیت در کوه قبل از سفر و عزیمت تا مراحل صعود کوهنوردان را انجام داده است. لذا با بررسی تمامی حالات پیشگیری و اتفاقات پیش رو سعی خواهد نمود با اگاهی نسبی به کوهنوردان و مشتاقان کوه، بدعتی تازه در این مسیر بردارد.
منبع: https://mag.asanteb.com
