حریق در منزل و روش های مقابله با آتش سوزی

حریق در منزل یکی از مهمترین دلایل شنیدن آژیر ماشین های افراد زحمت کش آتش نشانی می باشد. ما زیاد شنیده ایم که می گویند فلانی زندگی اش کلا سوخت، ادای همین چند کلمه، خیلی ساده است اما هیچ گاه نمیتوانیم خود را جای خانواده ای بگذاریم که تمام زندگی اش سوخته است و احساس دردناک چنین خانواده ای قابل تصور نیست، ساختن یک خانه و تجهیزاتش ساده نیست اما سوختنش به لحظه ای بند است. در این مطلب ما به این مساله خواهیم پرداخت که حریق در خانه چیست، به چه دلایلی اتفاق می افتد و روش های مهار آتش چگونه می باشد، با ما همراه باشید.

حریق در منزل مسکونی  

حریق و آتش سوزی بعنی گسترش دامنه ترکیب مربع آتش به شکلی که غیر قابل مهار باشد. در همه خانه ها اجاق گاز، آبگرمکن، انواع پکیج، بخاریهای گازی و … وجود دارند که با مهندسی سازه به گونه ای ساخته شده اند که با ترکیب درست مربع آتشی، درجه حرارتی مفید و قابل تنظیم به ما می دهند.

حال تصور کنیم که در خانه ما آتشی روشن شود که نتوانیم کنترلش کنیم و به سرعت هم با بلعیدن سایر مواد سوختی در حال گسترش باشد، این همان حالت سوختن زندگی است. اگر بخواهیم نسبت عمومی ملزومات یک خانه را به شکلی استاندارد در نظر بگیریم و این نسبت را به همه خانه ها و منازل شهر قیاس دهیم تقریبا به ترکیب ثابتی می رسیم، مثلا در تمامی خانه ها فرش، مبل، کابینت ها یا مصنوعات چوبی، کلید پریز های برق، سیستم گاز شهری و … وجود دارد. تمامی این وسایل برای رفاه حال اهالی خانه ساخته و تعبیه شده اما همین وسایل یکی از اضلاع مهم مربع سوخت است. از سویی دیگر می دانیم که بدن ما با 21 درصد اکسیژن دریافتی فعالیت می کند اما اکسیژن مورد نیاز آتش 16 درصد است، یعنی در کمترین حالت وجود اکسیژن هم آتش قابل روشن شدن است، در این بین فقط می ماند حرارات که با ساده ترین حالت می تواند در دسترس باشد، مثلا جرقه زدن سیستم برق و سیم کشی یا کلید پریز، افتادن ته سیگار بر روی ماده سوختنی و … به همین سادگی یک خانه با تمام تجهیزات برای سکونت تبدیل می شود به خانه ای با تمام تجهیزات برای آتش سوزی. 

از اولین جرقه تا آتش سوزی در منزل

خانه مسکونی، محیطی آماده برای شروع آتش است پس با اولین تلنگری که موجب ایجاد واکنش شیمیایی بین ماده سوختی و اکسیژن شود حریق آغاز می شود. همیشه این تلنگر با جرقه یا ایجاد گرمایی مناسب در محلی نامناسب (مثل رویه مبل یا کنار پرده ها و … ) شروع و گسترش می یابد. در یک خانه مسکونی ما با موادی که در دسته بندی سلولوئیدی قرار می گیرند روبرو هستیم. بافت این مواد بضاعت بسیار بالایی برای سوختن دارد به همین دلیل با اولین شعله های آتش به سرعت گسترش می یابد و با این گسترش درجه دمایی خود را به حداکثر توان که معمولا نزدیک هزار درجه است می رساند.

اگر فرض را بر این بگذاریم که آتش خاموش نشود، آتش های سلولوئیدی تا زمانی که ماده سوختی در دسترسشان باشند می سوزند. اما در یک ساختمان مسکونی که می تواند یک واحد از آپارتمان یا یک خانه از یک محله باشد که نمی توان منتظر تمام شدن مواد سوختی بود، چون شیوه گسترش آتش به دو شکل انتقالی و تشعشعی انجام می پذیرد. بنابراین لازم است که برای پیشگیری از رخداد حریق در منزل اقدامات لازم انجام شود.

در شیوه انتقالی، آتش با سرایت از مبل به پرده، از پرده به فرش و … مسیر خود را باز می کند، در شیوه تشعشعی گرمای صاتع شده به محیط باعث می شود که مواد سوختنی که سرد هستند به درجه دمایی آتش گیرندگی برسند و شروع به سوختن کنند. برای روشن شدن این مطلب، تابش گرمای آتشی را در نظر بگیرید که بیرون در محیط جنگل درست می کنید و از فاصله ای تابش گرمایی آن را حس می کند و اگر این تابش گرمایی مستمر و مداوم ادامه یابد شما احساس سوختگی خواهید کرد، بنابراین موقعیت بدنی خود را جابه جا می کنید. 

اشتعال حریق در منزل

پس از تشکیل اولین مربع آتش که به آن شعله اولیه می گوییم این شعله به نسبت بضاعت و توان مواد سوختی اطرافش، شروع به حرکت می کند، همانطور که میدانیم درجه حرارت و کیفیت سوختی مواد به حجم آن ها بستگی ندارد بلکه به کیفیت شیمیایی و بافتی آنها بستگی دارد.

√ بنابراین مرحله اول شامل شعله اولیه می باشد که در آن آتش صفر یا آتش اولیه آغاز می شود.

√ در مرحله دوم که ممکن است بر اساس خاصیت مواد به سرعت یا به کندی پیش برود مرحله رشد آتش است. در این مرحله موادی که در حلقه اولیه آتش، شکل گرفته شروع به سوختن می کند و چون این احتراق هنوز درجه دمایی بالایی ندارد با دود همراه است

√ در مرحله سوم پیشروی آغاز می شود و آتش به همه مواد سوختی نزدیکش سرایت می کند و درجه حرارت به سرعت بالا می رود. اوج آتش، دما و درجه حرارت در این مرحله آنقدر بالاست که همه آنچه قابل سوختن است به راحتی آتش می گیرد و در این مرحله است که در ساختمان های با بنیان بتنی و فلزی رخ دادهایی که باعث ویرانی و فرو ریخت سازه می شود اتفاق می افتد و این یکی از بدترین اتفاقات حریق در منزل است.

√ مرحله بعد مرحله ای است که به دلیل کم شدن ماده سوختی یک یا چهار رکن اصلی آتش در حال تحلیل رفتن است و کم شدن آتش از این جا شروع می شود. در مرحله نشست آتش عناصر اربعه آتش در حال گسستن هستند و محل آتش دوباره دود زا می شود و اصطلاحا نیمه سوزی اتفاق می افتد. در نهایت با تفکیک یا اتمام بخش هایی از حلقه آتش، حریق فروکش و سپس خاموش می شود.  

3 روش خاموش کردن حریق در منزل

برای خاموش نمودن حریق در منزل راه های متفاوتی وجود دارد اما اصل تمامی این راه ها به 3 بخش تقسیم می شود. تمامی روش های خاموش کردن آتش ها سعی در گسستن زنجیره محکم مربع آتش دارند. اگر بتوان یکی از ضلع ها را مهار و بعد حذف کرد آتشی وجود نخواهد داشت لذا برای مهار حریق در منزل باید به سراغ یکی از این 3 راه رفت.

1. مانع رسیدن اکسیژن شوید. در این روش از گازهایی که وزن بیشتری نسیت به هوا دارد استفاده می کنند. گفتیم که آتش با 16% اکسیژن نیز فعالیت می کند پس باید از گازهایی استفاده کرد که وزن سنگین تری از هوا داشته باشد و بر روی ماده سوختی بنشیند و مانع رسیدن هوا و اکسیژن به ماده سوختی شود، در این بخش معمول ترین ماده مصرفی CO2 است که پس از ورود به حیطه آتش بخار کرده و جایگزین هوای دارای اکسیژن دار را می شود و آتش را خفه می کند.

2- حذف یا دور کردن مواد سوختنی از شعله های آتش. مثلا بستن شیرهای گاز یا دور کردن وسایل خانه که هنوز در معرض آتش قرار نگرفته اند. 

3- کم کردن درجه حرارت. می دانیم که حرارات یکی از بازوهای ایجاد آتش است پس با سرد نمودن محیط می توان آتش سوزی را مهار نمود که در این بخش بیشترین مواد مصرفی آب است. 

با انجام این مراحل با هم یا حداقل یک بخش از آن به شکلی کامل می توان امیدوار بود که حریق در منزل کنترل خواهد شد و مانع ایجاد خسارات بیشتر میشویم. 

گروه آسان طب با هدف شیوه های برخورد با حوادث و پروسه امداد و نجات، در مطلب های بعدی سعی خواهد کرد ضمن تذکر های مداوم بر هوشیاری، راهکار های نجات از صحنه های آتش سوزی را هم تشریح نماید. امید است که هیچ زندگی و خانه ای نسوزد.

منبع: https://mag.asanteb.com